Ο εφιάλτης της μεγάλης πυρκαγιάς του 2017 ξαναχτύπησε τα Κύθηρα μόλις οκτώ καλοκαίρια μετά. Πάνω από 28.000 στρέμματα κυθηραϊκής γης κάηκαν, με διαρκείς αναζωπυρώσεις μέχρι και πρόσφατα (30 Ιουλίου) που ισοδυναμούν με περισσότερο από το 10% της έκτασης του νησιού. Σημαντικό μέρος της πληγείσας περιοχής ταυτίζεται με τις καμένες εκτάσεις του 2017 με αποτέλεσμα να αποδυναμωθεί η φυσική αναγέννηση και να υποβαθμιστούν οι εδαφικοί πόροι, εντείνοντας τη διάβρωση και τον κίνδυνο πλημμυρικών φαινομένων. Στο βαθμό που επηρεάζεται και τμήμα του κεδροδάσους, το οποίο δεν αναγεννάται φυσικά μετά από πυρκαγιές, θα έχουμε επιπλέον μία σημαντική απώλεια για το φυσικό περιβάλλον του νησιού.

Η πρόκληση που έχουμε μπροστά μας είναι τεράστια. Όλα τα δεδομένα δείχνουν πως το φαινόμενο των μεγάλων πυρκαγιών θα είναι πλέον συχνότερο, μεγαλύτερης έντασης και έκτασης.

Πέρα από τα μέτρα διαχείρισης και αναζωογόνησης που θα προταθούν είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι για να προστατευτεί ο τόπος είναι κρίσιμος ο ρόλος ανθρώπων που ζουν και εργάζονται στη γη. Με αυτούς διαμορφώθηκε το μοναδικό ελληνικό τοπίο και χωρίς αυτούς που αγαπούν, κατοικούν και διαχειρίζονται υπεύθυνα τη γη οι πυρκαγιές δεν θα μπορέσουν να περιοριστούν.

Η εγκατάλειψη, η έλλειψη φροντίδας και η απουσία οράματος για μια ζωντανή ύπαιθρο συμβάλλουν -σε συνδυασμό με την κλιματική κρίση- στη διαμόρφωση των συνθηκών που θα επιτρέπουν την επανάληψη τέτοιων καταστροφών.

Για να αντέξει το νησί -αλλά και ο τόπος συνολικά- τις μελλοντικές προκλήσεις, χρειάζεται ζωντανός πρωτογενής τομέας και ουσιαστική υποστήριξη των ανθρώπων που δραστηριοποιούνται σε αυτόν.

Άμεσες δράσεις είναι απαραίτητες, όπως η καταγραφή των ζημιών και επιπτώσεων, οι αποζημιώσεις στους πληγέντες, τα αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα. Πέρα από αυτά προτείνουμε μακρόπνοες κατευθύνσεις που συνδυάζουν την πρόληψη της φωτιάς, τον μετριασμό των επιπτώσεων και την πραγματικά αειφόρο ανάπτυξη.

Ολοκληρωμένο σχέδιο αποκατάστασης της φύσης με στοχευμένες δράσεις που ενισχύουν την ανθεκτικότητα του νησιού.
Σχέδιο αειφόρου διαχείρισης δασικών περιοχών των Κυθήρων.
Πρόγραμμα στήριξης όχι μόνο του τουριστικής δραστηριότητας, αλλά και της αειφόρου ανάπτυξης του αγροδιατροφικού τομέα των Κυθήρων με κίνητρα, κατάρτιση και διαρκή υποστήριξη για τους παραγωγούς αλλά και την προσέλκυση νέων.
Κοινωνική καινοτομία για πρόληψη, προφύλαξη και ετοιμότητα για φωτιές. Η πρόληψη των πυρκαγιών έχει μικρότερο κόστος και είναι πιο αποδοτική από την καταστολή. Χρειάζονται εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα που να καλύπτουν όλο το φάσμα των σχετικών γνώσεων.
Εκτίμηση της τρωτότητας σε επίπεδο Δήμου αλλά και κάθε κατοικίας και οικισμού του νησιού και ενημέρωση όλων των κατοίκων για δράσεις μείωσης του κινδύνου για την ιδιοκτησία τους.
Θωράκιση του νησιού απέναντι σε περιβαλλοντικά επιζήμιες επενδύσεις όπως οι βιομηχανικής κλίμακας αιολικοί σταθμοί μέσα σε προστατευόμενες και ευαίσθητες περιοχές, που θα υποβάθμιζαν περαιτέρω το φυσικό περιβάλλον και το τοπίο συνολικά, θα αποδυνάμωναν την τοπική κοινωνία και τελικά θα μείωναν τη συνολική ανθεκτικότητα του τόπου απέναντι σε μελλοντικές κρίσεις και απειλές.

Μόνο με μία ζωντανή και ανθεκτική ύπαιθρο θα είμαστε σε θέση να προλάβουμε ή να περιορίσουμε αντίστοιχα φαινόμενα. Η πρόσφατη πυρκαγιά ανέδειξε, για ακόμη μία φορά, την ανάγκη για καλύτερη προετοιμασία, συντονισμό και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Είναι σημαντικό να δούμε αυτή την κρίση ως ευκαιρία για βελτίωση – τόσο σε επίπεδο πρόληψης και διαχείρισης, όσο και στην ενίσχυση της τοπικής κοινωνίας και της βιώσιμης ανάπτυξης.

Ελληνική Εταιρεία Προστασία της Φύσης και MedINA