Η Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) για τη δημιουργία Δικτύου Μονάδων Ενεργειακής Αξιοποίησης δεν είναι ούτε τυχαία ούτε αθώα. Υποκρύπτει ένα άριστα κατευθυνόμενο σχέδιο για την αθρόα καύση απορριμμάτων που δεν έχει απολύτως καμία σχέση με την Κυκλική Οικονομία. Η καύση, όπως και η ταφή, δεν μπορεί να είναι πρώτη επιλογή. Είναι η τελευταία.
Πρώτα έρχεται η ενημέρωση, η πρόληψη, η επαναχρησιμοποίηση, η διαλογή στην πηγή, η ανάκτηση και η ανακύκλωση. Αν όλα αυτά δουλέψουν, τότε και μόνο τότε μένει ένα μικρό υπόλειμμα. Αντί λοιπόν να επενδύσουμε σε όλα τα παραπάνω, η κυβέρνηση δίνει όλη τη βαρύτητα σε έξι μεγάλες μονάδες καύσης με αποκλειστική διαχείριση από ιδιώτες μέσω ΣΔΙΤ και χωρίς κανένα δημόσιο έλεγχο, γιατί όπως φαίνεται «λεφτά δεν υπάρχουν» από την κυβέρνηση. Ακόμα και οι τοποθεσίες εγκατάστασης των μονάδων φαίνεται ότι θα επιλεγούν από τους ιδιώτες. Αυτό που επιχειρείται δεν είναι σχέδιο για το περιβάλλον, είναι σχέδιο για την κερδοφορία λίγων σε βάρος των πολλών.
Αποκαλυπτική είναι η πρόθεση της κυβέρνησης να συντμήσει τον χρόνο υλοποίησης της εθνικής δέσμευσης για περιορισμό της ταφής στο 10% έως το 2030, αντί για το 2035 που προβλέπει η ευρωπαϊκή οδηγία. Σε μια χώρα σαν τη δική μας, που βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της Ευρώπης στην ανακύκλωση και στις πρώτες στην ταφή, η λογική δεν είναι να συντμήσουμε τον χρόνο προσαρμογής, αλλά να επενδύσουμε συστηματικά στην Κυκλική Οικονομία.
Η ΣΜΠΕ παρουσιάζει κεκαλυμμένα τη μείωση της ταφής στο 10% μέχρι το 2030 ως «εθνικό στοίχημα», ενώ στην πραγματικότητα χρησιμοποιεί αυτόν τον στόχο για να επιβάλει τις μονάδες καύσης. Το σχέδιο αυτό επιβεβαιώνει και το επιβαλλόμενο τέλος ταφής, κατά του οποίου έχει στραφεί όλη η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αυτό επιβλήθηκε υποτίθεται ως κίνητρο για να μειωθεί η ταφή και να αυξηθεί η ανακύκλωση. Ωστόσο όχι μόνο δεν στηρίχθηκε για να αναπτύξει την ανακύκλωση, αλλά, όπως συνέβη στις αρχές του έτους στην Περιφέρεια Αττικής, κλήθηκε να πληρώσει δυσθεώρητα ποσά για αυτό το χαράτσι. Πρόκειται για πολιτική απάτη!
Η καύση θα κοστίσει ακριβά και το αντίτιμο θα το πληρώσουν οι πολίτες. Το σχέδιο, όπως περιγράφεται, είναι αντίθετο με το ευρωπαϊκό κεκτημένο αφού παραβιάζει τις αρχές της Κυκλικής Οικονομίας, την ιεράρχηση των μεθόδων διαχείρισης αποβλήτων της σχετικής Οδηγίας, συγκρούεται με την Πράσινη Συμφωνία και με τη στρατηγική για κλιματική ουδετερότητα και τελικά θα οδηγήσει τη χώρα σε νέες ευρωπαϊκές κυρώσεις.
Οι μονάδες θα γίνουν μέσω ΣΔΙΤ, με εγγυημένες ποσότητες για τους ιδιώτες και gate fee που θα ξεπεράσει τα 130 ευρώ τον τόνο, ώστε το κέρδος να είναι εγγυημένο και με το κόστος να μετακυλίεται στην αυτοδιοίκηση και στα δημοτικά τέλη.
Παραβιάζεται όμως και η αρχή της εγγύτητας. Στην Αττική η μονάδα δεν θα καίει μόνο τα απορρίμματά μας, αλλά και περιοχών άλλων Περιφερειών, ακόμη και νησιών όπως της Κω, της Σάμου, της Λέσβου, της Νάξου κ.λπ. Δηλαδή οι δήμοι των νησιών θα πληρώνουν και από πάνω για να τα στέλνουν για καύση. Καμία προοπτική για τοπική ανακύκλωση και διαχείριση απορριμμάτων.
Η κυβέρνηση γνώριζε πολύ καλά ότι τα προηγούμενα χρόνια χάθηκε χρόνος και εκατοντάδες εκατομμύρια που θα μπορούσαν να είχαν κατευθυνθεί βάσει σχεδίου σε δράσεις κυκλικής οικονομίας. Και σήμερα το αφήγημα είναι: «Δεν έχουμε άλλη λύση, αποτύχαμε, πάμε στην καύση». Πρόκειται για προμελετημένο σχέδιο που βαφτίζει την αποτυχία «αναγκαιότητα».
Η χώρα χρειάζεται ένα νέο σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων με τις εξής παραμέτρους: εκπόνηση άμεσα ενός ολοκληρωμένου σχεδίου, με εξαιρετικά επείγουσες διαδικασίες ώστε να αναπληρωθεί ο χαμένος χρόνος. Με όρους και προϋποθέσεις που να σέβονται τις ευρωπαϊκές περιβαλλοντικές αρχές, με δημόσιο έλεγχο, με συμμετοχή και ουσιαστική ενίσχυση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Προτεραιότητα στην Κυκλική Οικονομία, στην αξιοποίηση και επαναχρησιμοποίηση υλικών. Δημιουργία μονάδων και δράσεων διαλογής στην πηγή, χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων και εφαρμογή τεσσάρων ρευμάτων ανακύκλωσης στους δήμους, με τον αναγκαίο εξοπλισμό. Ανάπτυξη μονάδων επεξεργασίας για περαιτέρω ανακύκλωση και ανάκτηση υλικών ώστε να περιοριστούν στο ελάχιστο τα υπολείμματα των Αστικών Στερεών Αποβλήτων. Οχι να καίμε σύμμεικτα απορρίμματα σε μονάδες καύσης.
Οταν θα έχουμε κάνει όλα τα απαραίτητα βήματα, τότε να δούμε τι απομένει και πώς θα το διαχειριστούμε. Ενα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης απορριμμάτων μπορεί να περιλαμβάνει μετά την ανακύκλωση διαφορετικούς τρόπους διαχείρισης του υπολείμματος ανάλογα με τις συνθήκες της κάθε περιοχής. Σεβασμός στο περιβάλλον και στους πολίτες σημαίνει ότι πρώτα πρέπει να στηθεί το σύστημα πρόληψης και ανακύκλωσης και μετά να συζητήσουμε για το υπόλειμμα. Να μην επιτρέψουμε να μετατραπεί η χώρα σε τεράστιο αποτεφρωτήριο σκουπιδιών.
* Επικεφαλής μείζονος αντιπολίτευσης περιφερειακού συμβουλίου Αττικής, επικεφαλής παράταξης «Αττικός Κύκλος Συνεργασίας και Εμπιστοσύνης»
