Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα καρδιαγγειακά νοσήματα είναι η κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι 17,9 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από καρδιά το 2019, αντιπροσωπεύοντας το 32% όλων των θανάτων. Πάνω από τα 3/4 των θανάτων αυτών σημειώνονται σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος. Το 2019, από τους 17 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους (σε ηλικίες κάτων των 70 ετών) που δεν οφείλονταν σε μεταδοτικές ασθένειες, το 38% προκλήθηκαν από καρδιαγγειακά νοσήματα.
Τα καλά νέα είναι ότι οι παθήσεις της καρδιάς μπορούν να προληφθούν με αλλαγές στον τρόπο ζωής. Αποφυγή καπνίσματος και αλκοόλ, υγιεινή διατροφή και συστηματική άσκηση είναι οι βασικοί σύμμαχοι της καρδιάς. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς, στις 29 Σεπτεμβρίου, τεστάρουμε την εγκυρότητα ορισμένων μύθων που μπορεί λίγο πολύ να πιστεύουμε όλοι.
Μύθος #1: Οι νέοι δεν χρειάζεται να ανησυχούν για καρδιαγγειακές παθήσεις
Είναι αλήθεια ότι καρδιακές παθήσεις είναι πιο πιθανό να συμβούν σε άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών. Εντούτοις, το 4-10% των καρδιακών προσβολών παρατηρούνται σε άτομα ηλικίας κάτω των 45 ετών, κυρίως σε άντρες.
Μια μελέτη στις ΗΠΑ που διερεύνησε τη θνησιμότητα από καρδιαγγειακά νοσήματα σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες διαπίστωσε ότι μεταξύ των ετών 2010-2015 τα ποσοστά είχαν αυξηθεί στο γκρουπ των 45-64 ετών.
Πώς ερμηνεύεται και πώς θα μπορούσε να μας βοηθήσει αυτό; Ο τρόπος με τον οποίο ζούμε ως παιδιά, έφηβοι και ενήλικες θέτει τις βάσεις για την υγεία της καρδιάς καθώς μεγαλώνουμε. Για παράδειγμα, η κατανάλωση τροφών υψηλής περιεκτικότητας σε τρανς και κορεσμένα λιπαρά ή το κάπνισμα αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων καθώς μεγαλώνουμε. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής σήμερα χτίζουν τα θεμέλια για μια υγιέστερη καρδιά στο μέλλον.
Μύθος #2: Οι άνθρωποι με προβλήματα καρδιάς πρέπει να αποφεύγουν την άσκηση
Αν και δεν είναι τυχαίο ότι πριν ξεκινήσουμε μια αθλητική δραστηριότητα συνήθως μας ζητάνε χαρτί καρδιολόγου, η παραπάνω πρόταση είναι μύθος. Η άσκηση βοηθά στην ενδυνάμωση του μυοκαρδίου και στη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος σε όλο το σώμα.
Τον Αύγουστο του 2020, η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία δημοσίευσε κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την άσκηση των ασθενών με καρδιαγγειακές παθήσεις. «Η πιθανότητα η άσκηση να προκαλέσει καρδιακή ανακοπή ή καρδιακή προσβολή είναι εξαιρετικά χαμηλή. Ωστόσο, οι άνθρωποι που είναι εντελώς ανενεργοί σωματικά αλλά κι εκείνοι με σοβαρά καρδιαγγειακά νοσήματα θα πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους πριν ασχοληθούν με τον αθλητισμό», διαβάζουμε.
Μύθος #3: Εφόσον παίρνω χάπι για τη χοληστερίνη, μπορώ να τρώω τα πάντα
Ορισμένα φάρμακα, όπως οι στατίνες, μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι ένα άτομο που παίρνει στατίνες μπορεί να καταναλώνει κορεσμένα λιπαρά χωρίς μέτρο.
Η χοληστερόλη είτε υπάρχει αυτούσια σε ορισμένες τροφές, είτε σχηματίζεται στο συκώτι. Οι στατίνες μπλοκάρουν ένα ένζυμο στο ήπαρ που είναι απαραίτητο για την παραγωγή χοληστερόλης, μειώνοντας τα επίπεδά της στο αίμα. Όμως, αν τρώτε τροφές με χοληστερόλη, αυτή μπορεί να φτάσει στο αίμα.
Οι στατίνες μπορεί να «παρακάμψουν» τις επιπτώσεις μιας κακής διατροφής, αλλά μια κακή διατροφή θα αυξήσει τον κίνδυνο άλλων παραγόντων κινδύνου, όπως η παχυσαρκία, η υπέρταση και ο διαβήτης. Ευτυχώς υπάρχουν και μερικές τροφές που ρίχνουν τη χοληστερόλη.
Μύθος #4: Υπάρχει κληρονομικότητα στην οικογένειά μου, δεν μπορώ να το αποφύγω
Η αλήθεια αυτής της πρότασης περιορίζεται στο ότι οι στενοί συγγενείς των ατόμων με καρδιά έχουν αυξημένες πιθανότητες να παρουσιάσουν παρόμοια προβλήματα. Όμως, η σημασία του τρόπου ζωής είναι τόσο μεγάλη, που μπορεί ακόμη και να αντιστρέψει κάποια γενετική προδιάθεση.
Η υγιεινή διατροφή, η διακοπή του καπνίσματος, ο έλεγχος της αρτηριακής πίεσης και η συστηματική άσκηση είναι παράγοντες ικανοί να αποτρέψουν την εξέλιξη μιας προδιάθεσης. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι οι οικογένειες έχουν συνήθως παρόμοιο τρόπο ζωής, συνεπώς δεν αποκλείεται τα προβλήματα καρδιάς μεταξύ συγγενών να οφείλονται σε κακή διατροφή ή/και στην απουσία σωματικής δραστηριότητας.
Μύθος #5: Οι γυναίκες δεν χρειάζεται να ανησυχούν
Αυτό είναι ένας μύθος, καθώς οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι η κύρια αιτία θανάτου τόσο στους άντρες όσο και στις γυναίκες, με μια μικρή ποσοστιαία διαφορά. Το 2017, στις ΗΠΑ, το 24,2% των αντρών και το 21,8% των γυναικών πέθαναν από καρδιά.
Είναι αλήθεια ότι οι άντρες τείνουν να εμφανίζουν καρδιαγγειακές παθήσεις σε μικρότερη ηλικία από τις γυναίκες και έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για στεφανιαία νόσο. Ωστόσο, οι γυναίκες έχουν υψηλότερο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο, που σχετίζεται με τους ίδιους παράγοντες κινδύνου.
Σύμφωνα με μία μελέτη, αν και η συχνότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων στις γυναίκες είναι συνήθως χαμηλότερη από ό,τι στους άντρες, οι γυναίκες έχουν υψηλότερη θνησιμότητα και χειρότερη πρόγνωση μετά από οξέα καρδιαγγειακά επεισόδια.
Μύθος #6: Η καρδιακή ανακοπή και το έμφραγμα είναι το ίδιο πράγμα
Ο περισσότερος κόσμος ταυτίζει την καρδιακή προσβολή (έμφραγμα) με την καρδιακή ανακοπή, αλλά πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Στην καρδιακή προσβολή (έμφραγμα) ένα μέρος της καρδιάς έχει νεκρωθεί. Συνήθως, οφείλεται σε έναν θρόμβο που φράσσει μια αρτηρία ή σε μια αρτηρία που έχει στενέψει τόσο, ώστε δεν μπορεί να στείλει οξυγόνο στην καρδιά. Η καρδιακή προσβολή δεν καταλήγει οπωσδήποτε σε θάνατο.
Η καρδιακή ανακοπή δεν οφείλεται σε θρόμβο. Η καρδιά σταματά να χτυπά γιατί δεν λειτουργεί πια το ηλεκτρικό της σύστημα. Δηλαδή σταματά να αντλεί αίμα σε όλο το σώμα αποτελεσματικά. Αν δεν επανέλθει γρήγορα σε λειτουργία, είτε από μόνη της είτε με κάποια βοήθεια, επέρχεται ο θάνατος. Η καρδιακή ανακοπή προκαλείται συχνά από προηγούμενη καρδιακή προσβολή, μία ή και περισσότερες.
Κατά τη διάρκεια μιας καρδιακής προσβολής, ο ασθενής είναι πιθανό να έχει τις αισθήσεις του, πράγμα που δεν συμβαίνει στην ανακοπή. Και τα δύο είναι καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης.
Μύθος #7: Όσοι έχουν προβλήματα καρδιάς δεν πρέπει να τρώνε λιπαρά
Δεν απαγορεύονται όλα τα λιπαρά, αλλά η πρόσληψη των κορεσμένων λιπαρών, τα οποία βρίσκονται σε τρόφιμα όπως το βούτυρο, τα μπισκότα, το μπέικον και τα λουκάνικα, καθώς και τα μερικώς υδρογονωμένα και τρανς λιπαρά, τα οποία βρίσκονται σε τρόφιμα όπως τα αρτοσκευάσματα, οι κατεψυγμένες ζύμες και το ποπ κορν.
Ωστόσο, κάποια λιπαρά είναι ωφέλιμα. Τα ακόρεστα λιπαρά είναι πολύ ωφέλιμα και προσφέρουν καρδιαγγειακή προστασία. Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία συνιστά σε όλους τους ενήλικες να τρώνε λιπαρά ψάρια τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα. Τα ψάρια είναι μια καλή πηγή πρωτεΐνης και είναι χαμηλά σε κορεσμένα λιπαρά. Τα λιπαρά ψάρια, όπως το σκουμπρί, η πέστροφα, η ρέγγα, οι σαρδέλες, ο μακρύπτερος τόνος και ο σολομός, παρέχουν σημαντικές ποσότητες ω-3 λιπαρών οξέων, που προσφέρουν καρδιαγγειακή προστασία.
