Υπό την πίεση της ακρίβειας στα τρόφιμα και του ράλι στις τιμές της ενέργειας, το οικονομικό επιτελείο εξετάζει σειρά προτάσεων για την ενίσχυση των νοικοκυριών. Σε αυτά που «σκανάρονται» προκειμένου να αποτυπωθεί το ακριβές δημοσιονομικό κόστος, έχει προστεθεί το σενάριο ενίσχυσης των χαμηλοσυνταξιούχων, που αποτελούν μια από τις πιο ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.
Σύμφωνα με την εισήγηση που επεξεργάζονται στο υπουργείο Οικονομικών, θα μπορούσε να δοθεί ένα έκτακτο βοήθημα τουλάχιστον σε 300.000 χαμηλοσυνταξιούχους ως άμεση εισοδηματική ενίσχυση. Η κρατική βοήθεια θα έφτανε απευθείας στους τραπεζικούς λογαριασμούς και θα τους έδινε μια ανάσα για να αντιμετωπίσουν κάποιες από τις συνέπειες του πρωτοφανούς τσουνάμι της ακρίβειας.
Το μειονέκτημα του μέτρου είναι ότι έχει μεγάλο δημοσιονομικό κόστος, περίπου 400 με 500 εκατομμύρια ευρώ, ενώ αφορά μόνο ένα μέρος του πληθυσμού από όσους δοκιμάζονται.
Εναλλακτικά, εξετάζονται και άλλες περιπτώσεις ευάλωτων, που θα μπορούσαν να ενισχυθούν με κάποιο βοήθημα, όπως είναι οι μακροχρόνια άνεργοι.
Η κυβέρνηση εξετάζει στοχευμένα μέτρα για τη στήριξη των ευάλωτων συμπολιτών μας, δήλωσε ο Αδωνις Γεωργιάδης, ερωτηθείς για την ακρίβεια και την ενεργειακή κρίση, ενώ ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταικούρας ανέφερε ότι όλα είναι ανοιχτά για μείωση του ΦΠΑ στα τρόφιμα, ανάλογα με το πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση.
Τρία είναι τα κριτήρια βάσει των οποίων θα ληφθούν οι οριστικές αποφάσεις: τα δημοσιονομικά περιθώρια που υπάρχουν στον προϋπολογισμό μετά από τη μεγάλη μείωση του ΕΝΦΙΑ, η εξασφάλιση της ελάφρυνσης του πολίτη προκειμένου η όποια παρέμβαση να μην χάνεται στην εφοδιαστική αλυσίδα και η στόχευση που θα αφορά τα μεσαία και χαμηλά εισοδήματα.
Οι μειώσεις φόρων
Την ίδια ώρα στο υπουργείο Οικονομικών έχουν πάρει χαρτί και μολύβι και υπολογίζουν την εισπρακτική απόδοση των φόρων που επιβάλλονται στα βασικά είδη πρώτης ανάγκης και το κόστος που θα είχε για τον κρατικό προϋπολογισμό η μείωσή τους.
Ο βασικός προβληματισμός είναι ποιο μέτρο θα είχε άμεσο αντίκτυπο στην τσέπη των καταναλωτών.
ΦΠΑ στα τρόφιμα
Από το συρτάρι έχει βγάλει ξανά το οικονομικό επιτελείο και επεξεργάζεται το σχέδιο για μείωση των συντελεστών ΦΠΑ σε προϊόντα ευρείας κατανάλωσης υπό την πίεση του ράλι της ακρίβειας και των πληθωριστικών πιέσεων. Με τις τιμές στα ράφια των σούπερ μάρκετ να έχουν πάρει φωτιά και τον πληθωρισμό να σπάει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο, στο υπουργείο Οικονομικών εξετάζουν εκ νέου τη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ ως ένα ανάχωμα στις συνεχείς ανατιμήσεις που ροκανίζουν τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.
Με δεδομένο ότι τα τρόφιμα αντιστοιχούν στο 23% της συνολικής καταναλωτικής δαπάνης, γίνεται αντιληπτό πόσο επηρεάζονται τα εισοδήματα. Το οικονομικό επιτελείο εξετάζει την προσωρινή μείωση του συντελεστή ΦΠΑ από το 13% στο 6% σε περίπου 15 προϊόντα από αυτά που γεμίζουν το καλάθι της νοικοκυράς.
Aυτό που υπολογίζει είναι αφενός μεν το μεγάλο δημοσιονομικό κόστος που σε ετήσια βάση ανέρχεται σε 1,5 δισ. ευρώ, αφετέρου δε, ο τρόπος που η μείωση θα περάσει από τα ράφια των σούπερ μάρκετ στην τσέπη του καταναλωτή. Το ζητούμενο για τη μείωση είναι να διασφαλιστεί η ελάφρυνση των καταναλωτών, υποστηρίζουν στο οικονομικό επιτελείο.
Η όποια παρέμβαση αποφασιστεί θα είναι προσωρινή, ενώ το κόστος θα είναι αναλογικό των μηνών που θα εφαρμοστεί.
Η Ελλάδα έχει από τους υψηλότερους συντελεστές ΦΠΑ στα τρόφιμα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Ενδεικτικά, στη Δανία τα τρόφιμα επιβαρύνονται με ΦΠΑ 25%, ακολουθεί η Λιθουανία με 21%, η Βουλγαρία με 20%, όπως και η Εσθονία, η Φινλανδία με 14%. Στη Γερμανία ο ΦΠΑ είναι 7% και 19%, στη Γαλλία 5,5% .
ΦΠΑ και ΕΦΚ στα καύσιμα
Η μείωση των έμμεσων φόρων, όπως είναι ο ΦΠΑ ή ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης προκαλούν το ίδιο όφελος σε όλους τους καταναλωτές ανεξαρτήτως ύψους εισοδήματος, ενώ η στόχευση του οικονομικού επιτελείου είναι να ωφεληθούν τα νοικοκυριά που έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.
Παράλληλα, οι φόροι αυτοί γεμίζουν τα δημόσια ταμεία. Από τον ειδικό φόρο κατανάλωσης στη βενζίνη το δημόσιο εισπράττει 2,1 δισ. ευρώ ετησίως, από τον ΕΦΚ στο diesel κίνησης εισπράττει 1,4 δισ. ευρώ, από το πετρέλαιο θέρμανσης περίπου 350 εκατομμύρια ευρώ.
Οι μέχρι στιγμής παρεμβάσεις που έχουν γίνει από ορισμένες χώρες της ΕΕ ως προς την ενεργειακή ακρίβεια έχουν ως εξής :
- Η Βουλγαρία έχει προτείνει 0% στην ηλεκτρική ενέργεια από την 1η Απριλίου 2022.
- Το Βέλγιο πρόκειται να μειώσει την ηλεκτρική ενέργεια στο 6% για τους μήνες Μάρτιο έως και Μάιο του 2022.
- Η Ισπανία μείωσε το ΦΠΑ στα οικιακά καύσιμα από 21% σε 10% έως τις 30 Απριλίου 2022
- Η Κύπρος μείωσε το ΦΠΑ στην ηλεκτρική ενέργεια από 19% σε 9% για τρεις μήνες
- Η Πολωνία μειώνει το ΦΠΑ στην ηλεκτρική ενέργεια και το φυσικό αέριο από 23% σε 8% μεταξύ Φεβρουαρίου και Ιουλίου 2022.
