Σε μια άκρως συμβολική κίνηση, την αναγνώριση της σφαγής των Αρμενίων από τους Οθωμανούς κατά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο ως πράξη γενοκτονίας, αναμένεται να προχωρήσει σήμερα, Σάββατο (24/04) ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, προκαλώντας περαιτέρω τριγμούς στις ήδη τεταμένες σχέσεις με την Τουρκία.
Ο Αμερικανός πρόεδρος εκτιμάται ότι θα χρησιμοποιήσει τη λέξη “γενοκτονία” σε δήλωση που θα κάνει στο πλαίσιο των ετήσιων εκδηλώσεων για τα θύματα. Ενδέχεται, ωστόσο, σύμφωνα με αμερικανικά ΜΜΕ, ο Μπάιντεν, δεδομένης της σημασίας των διμερών σχέσεων με την Τουρκία, να αποφασίσει τελευταία στιγμή να μην κάνει λόγο για γενοκτονία.
Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι πριν από ένα χρόνο, όταν ήταν ακόμη υποψήφιος πρόεδρος, ο Μπάιντεν είχε δηλώσει ότι θα υποστηρίξει τις προσπάθειες αναγνώρισης της σφαγής των Αρμενίων ως γενοκτονία.
Η Τουρκία δέχεται ότι πολλοί Αρμένιοι που ζούσαν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις με οθωμανικές δυνάμεις κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, αλλά αμφισβητεί τα στοιχεία και αρνείται ότι οι δολοφονίες ήταν συστηματικές και αποτελούσαν γενοκτονία.
Για δεκαετίες, προσπάθειες αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων σταμάτησαν στο Κογκρέσο και οι εκάστοτε πρόεδροι των ΗΠΑ απέφυγαν να αποκαλέσουν έτσι τη μαζική σφαγή, σκεπτόμενοι τις ανησυχίες σχετικά με τις σχέσεις με την Τουρκία και την έντονη άσκηση πίεσης από την Άγκυρα.
Να θυμίσουμε ότι το 2019, η Γερουσία των ΗΠΑ ενέκρινε ένα μη δεσμευτικό ψήφισμα που αναγνώρισε τους φόνους ως γενοκτονία, σε μια ιστορική κίνηση που εξόργισε πολύ την Τουρκία.
Οι χώρες που έχουν αναγνωρίσει επίσημα τη γενοκτονία
Οι χώρες που έχουν προχωρήσει επισήμως σε αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων είναι οι εξής:
- Αργεντινή
- Βέλγιο
- Καναδάς
- Χιλή
- Κύπρος
- Ελλάδα
- Γαλλία
- Γερμανία
- Ιταλία
- Λιθουανία
- Λίβανος
- Ολλανδία
- Πολωνία
- Ρωσία
- Σλοβακία
- Σουηδία
- Ελβετία
- Ουρουγουάη
- Βατικανό
- Βενεζουέλα
- Αρμενία
- Αυστρία
- Βολιβία
- Τσεχία
- Συρία
- Βραζιλία
- Βουλγαρία
- Λιβύη
- Λουξεμβούργο
- Παραγουάη
- Πορτογαλία
Όταν η σφαγή 1,5 εκατ. Αρμένιων έγινε “εκτοπισμός”
Ως γενοκτονία των Αρμενίων αναφέρονται τα γεγονότα εξόντωσης Αρμένιων πολιτών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. Σφαγές Αρμενίων είχαν γίνει και νωρίτερα επί Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ, το 1894-96, με τον αριθμό των νεκρών να εκτιμάται μεταξύ 80 και 300 χιλιάδων και τον αριθμό των ορφανών παιδιών σε 50.000. Ωστόσο οι πλέον εκτεταμένες σφαγές Αρμενίων αποδίδονται στο κίνημα των Νεότουρκων (1908-18). Ως έναρξη της Αρμενικής Γενοκτονίας συμβολικά θεωρείται η 24η Απριλίου του 1915, όταν η ηγεσία της Αρμενικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης φυλακίστηκε και εκατοντάδες Αρμένιοι της Πόλης απαγχονίστηκαν. Θεωρείται μια από τις πρώτες σύγχρονες γενοκτονίες.
Τουρκικές πηγές αναφέρουν ότι ο αριθμός των νεκρών Αρμενίων ήταν από 600.000 ως 800.000, ενώ Δυτικές και αρμενικές πηγές ανεβάζουν τον αριθμό των σφαγιασθέντων στο 1.500.000.
Η Τουρκία αρνείται την ύπαρξη “γενοκτονίας” και ισχυρίζεται ότι δεν υπήρχε εξόντωση αλλά εκτοπισμός του αρμενικού πληθυσμού. Το επίσημο τουρκικό κράτος υποστηρίζει πως οι Αρμένιοι αντάρτες υποστήριζαν τα ρωσικά στρατεύματα κατά την εισβολή τους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Άλλοι αρνητές, υποστηρίζουν πως δεν υπήρξαν ενέργειες οι οποίες έχουν σκοπό την εξολόθρευση, άρα δεν είναι γενοκτονία.
Εκτός από τη δολοφονία ανθρώπων, η γενοκτονία περιλάμβανε και την απαγωγή γυναικών και παιδιών τα οποία εξισλαμίζονταν, άλλαζαν ονόματα και ενσωματώνονταν σε νοικοκυριά μουσουλμάνων (Τούρκων, Κούρδων, Αράβων κ.ά.) ως σύζυγοι ή σκλάβοι. Σύμφωνα με τα έθιμα των τοπικών φυλών, για να αποφεύγονται οι αποδράσεις, οι σκλάβοι μαρκάρονταν με τατουάζ στο πρόσωπο ή το λαιμό. Πόλεις όπως η Χαρπούτ (Δυτική Αρμενία) και η Μεζρέ (Αν. Τουρκία) είχαν γίνει κέντρα εμπορίας Αρμενίων, Ελλήνων και Ασσυρίων σκλάβων. Εκεί “οι πλέον επιθυμητές γυναίκες, κυρίως αυτές από πλούσιες οικογένειες, ζητούνταν από τοπικούς μουσουλμάνους και ελέγχονταν από γιατρούς για αρρώστιες κτλ.” Μετά το τέλος του Α’ Παγκ. Πολέμου, στα εδάφη της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας που κατέλαβαν οι σύμμαχοι απελευθερώθηκαν πάνω από 90.000 ορφανά Αρμενίων από την Τουρκία, τη Συρία, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Αρμενία και τη Γεωργία.
