Sandro Botticelli

Κάθε φυσικός τόπος διακρίνεται από μοναδικότητα, που είναι αποτέλεσμα διαπλοκής πολλών φυσικών, ιστορικών και πολιτισμικών παραγόντων, οι οποίοι συντελούν στη διαμόρφωση της συνολικής ιστορίας του και δημιουργούν ένα συγκεκριμένο τοπίο, όπου εκτυλίσσονται οι δραστηριότητες των ανθρώπων που τον κατοικούν. Ο όρος τόπος δηλώνει μια ανθρωπογεωγραφική ενότητα, ένα μέρος του πραγματικού γεωγραφικού χώρου, όπου το φυσικό συνδέεται με το πολιτισμικό και οι μυθικές ή ιστορικές μνήμες με τα πραγματικά ή εξιδανικευμένα χαρακτηριστικά με τα οποία μορφοποιούνται οι διάφορες εθνικές, τοπικές ή ουτοπικές ταυτότητες. Οι τελευταίες προσδίδουν στον τόπο μια αυτοτελή αισθητική και ηθική διάσταση που μεταβάλλει το φυσικό τοπίο σε «πνευματικό τοπίο».

Τα Κύθηρα, όπως η Αρκαδία, είναι ίσως μοναδικό παράδειγμα μεταμόρφωσης ενός πραγματικού τόπου σε «πνευματικό τοπίο», από τον Όμηρο και τον Ησίοδο, με τις αναφορές τους στην Κυθέρεια Αφροδίτη και τα «ζάθεα» Κύθηρα, ως το «Ταξίδι για τα Κύθηρα» του Watteau, του Baudelaire και του Nerval και τις σύγχρονες χρήσεις του ονόματος και του συμβολισμού του από τη λογοτεχνία και τις τέχνες. Μύθος, αλληγορία και συμβολισμός συνυπάρχουν στο λογοτεχνικό και εικαστικό ταξίδι στα Κύθηρα που επιχειρούν οι καλλιτέχνες από την αρχαιότητα και την Αναγέννηση μέχρι και τη σύγχρονη εποχή. Στη μακρά διάρκεια τα Κύθηρα έχουν αναδειχθεί χώρος μυθοπλαστικών κατασκευών, όπου βαραίνει ιδιαίτερα ο μυστηριακός συμβολισμός του τοπίου, το οποίο χάρη στο μύθο της
γέννησης της Αφροδίτης συνδέθηκε με σύμβολα που υποδεικνύουν αρχετυπικά πρότυπα και αφηρημένες ιδέες. Τα Κύθηρα ως τόπος και τοπίο συνδέθηκαν κατ’ εξοχήν με το ωραίο, αλλά και με το ποιμενικό και το ειδυλλιακό, το ουτοπικό και το ονειρικό, το χειμερικό,
το γραφικό αλλά και το αποκρουστικό και τραγικά υψηλό, αισθητικές ποιότητες που ιδιαίτερα εκφράζονται στην αναγεννησιακή και νεώτερη τοπιογραφική και μυθογραφική ζωγραφική, αλλά και στη λογοτεχνική και ποιητική παράδοση. Ως ιδεατός τόπος και νοσταλγικός ύμνος στις χαρές της ζωής τα Κύθηρα απεικονίζονται στο γνωστό πίνακα του J.-A. Watteatl « Ταξίδι ή προσκύνημα στα Κύθηρα». Ως σύμβολο ελευθεριότητας, αισθησιακής αλλά και πνευματικής ηδονής, τα Κύθηρα προβάλλονται σε λογοτεχνικά και εικαστικά έργα, όπου η εσωτερική μυθοπλασία που αφορά τον ήρωα και την κοινωνία του, συνυπάρχει με την εξωτερική, αυτή δηλαδή που αφορά στη σχέση του συγγραφέα ή με τη δική του2 κοινωνία, ενώ οι μύθοι, που συνδέονται με το συγκεκριμένο τόπο και τα μυθικά σύμβολα που γέννησε, αναπλάθονται, αναδημιουργούνται και αναπροσδιορίζονται, παράγοντας διαφορετικές όψεις και ερμηνείες των μυθολογικών συμβόλων και των αλληγορικών εξεικονίσεων τους. Ο τόπος αποβαίνει σύμβολο τελικά εξαιτίας των μυθολογικών χαρακτηριστικών και καταστάσεων που συνδέονται μ’ αυτόν.

Διαβάστε παρακάτω την εργασία – μελέτη της καθηγήτριας Α. Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη όπως δημοσιεύθηκε στο Α΄ Διεθνές Συνέδριο Κυθηραϊκών Μελετών, επιστ. επιμ.  . 5 τόμοι, Αθήνα, 2003, τ. 5 , σσ. 91-108.

Η Αθανασία Γλυκοφρύδη-Λεοντσίνη είναι Καθηγήτρια Νεότερης Ευρωπαϊκής και Νεοελληνικής Φιλοσοφίας, στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Πλήρες Βιογραφικό

 

blank

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

1 × five =