Τα κύρια συμπτώματα της ΡΑ είναι ο πόνος και η ακαμψία των αρθρώσεων. Πριν εμφανιστούν αυτά τα συμπτώματα, όμως, ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει κάποια πρώιμα σημάδια.
Ορισμένα από αυτά τα σημάδια σχετίζονται με το πώς το άτομο αισθάνεται συνολικά, ενώ άλλα αφορούν ειδικά τις αρθρώσεις. Τα συμπτώματα που επηρεάζουν τις αρθρώσεις ενός ατόμου είναι πιο πιθανό να υποδηλώνουν ΡΑ, ιδιαίτερα εάν επηρεάζουν περισσότερες από μία αρθρώσεις ή και τις δύο πλευρές του σώματος.
Τα σήματα έγκαιρης προειδοποίησης της ΡΑ περιλαμβάνουν:
1. Κόπωση
Πριν από οποιαδήποτε άλλα συμπτώματα, ένα άτομο με ΡΑ μπορεί να αισθάνεται εξαιρετικά κουρασμένο και να στερείται ενέργειας. Μπορεί επίσης να αισθάνονται κατάθλιψη.
Τα συναισθήματα κόπωσης μπορεί να επηρεάσουν:
- Καθημερινές δραστηριότητες
- Σχέσεις
- Σεξουαλική διάθεση
- Παραγωγικότητα στην εργασία
Το αίσθημα κόπωσης μπορεί να οφείλεται στην αντίδραση του σώματος στη φλεγμονή των αρθρώσεων.
2. Ελαφρύς πυρετός
Η φλεγμονή που σχετίζεται με την ΡΑ μπορεί να προκαλέσει την αδιαθεσία των ασθενών και πυρετό. Μπορεί να έχουν ελαφρώς αυξημένη θερμοκρασία, η οποία είναι ένα πρώιμο σημάδι που μερικές φορές συνοδεύει την κόπωση. Μπορεί να προηγείται οποιωνδήποτε αξιοσημείωτων επιπτώσεων στις αρθρώσεις.
3. Απώλεια βάρους
Ένα τρίτο σημάδια είναι ανεξήγητη απώλεια βάρους, η οποία είναι πιθανώς μια έμμεση επίδραση της φλεγμονής. Όταν κάποιος αισθάνεται εμπύρετος και κουρασμένος, χωρίς όρεξη, μπορεί συνεπεία αυτών να αρχίσει να χάνει και βάρος.
4. Ακαμψία αρθρώσεων
Ένα άλλο πρώιμο σημάδι της ΡΑ είναι η ακαμψία των αρθρώσεων. Η δυσκαμψία μπορεί να εμφανιστεί σε μία ή δύο μικρές αρθρώσεις, συχνά στα δάχτυλα. Μπορεί να έρθει αργά, αλλά μπορεί να διαρκέσει αρκετές ημέρες.
Εκτός από την ακαμψία που επηρεάζει συγκεκριμένες αρθρώσεις, ένα γενικό αίσθημα δυσκαμψίας στο σώμα μπορεί να είναι ένα πρώιμο σημάδι ΡΑ.
Αυτός ο τύπος δυσκαμψίας επηρεάζει συνήθως ένα άτομο αφού έχει παραμείνει ακίνητο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτό το σύμπτωμα είναι η αιτία της πρωινής δυσκαμψίας, ένα χαρακτηριστικό παράπονο των ασθενών με ΡΑ.
5. Ευαισθησία αρθρώσεων
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα εκδηλώνεται και με αυξημένη ευαισθησία στις αρθρώσεις. Αυτό επηρεάζει τόσο χέρια, όσο και πόδια και θεωρείται τυπικό πρώιμο σημάδι της ΡΑ.
Στα χέρια, η άρθρωση στην μέση και στην βάση των δακτύλων μπορεί να γίνει πιο ευαίσθητη, όταν πιέζεται ή κατά τη διάρκεια μιας κίνησης.
Στα πόδια, οι αρθρώσεις στην βάση των ποδιών μπορεί να πάθουν το ίδιο. Αυτός ο πόνος μπορεί να κάνει τους ασθενείς να περπατούν στις φτέρνες, ή να σηκώνουν τα δάχτυλα των ποδιών τους καθώς περπατούν.
6. Πόνος στις αρθρώσεις
Η ρευματοειδής αρθρίτιδα παρουσιάζει πόνο των αρθρώσεων στα δάκτυλα, τους καρπούς και τα πόδια. Η φλεγμονή καθιστά την εσωτερική επένδυση της άρθρωσης παχύτερη και επίσης προκαλεί την παραγωγή επιπλέον αρθριτικού υγρού.
Και οι δύο αυτοί παράγοντες ασκούν πίεση στην κάψουλα που περιβάλλει την άρθρωση και ερεθίζουν τις νευρικές απολήξεις που περιέχει, προκαλώντας πόνο.
7. Οίδημα (πρήξιμο) των αρθρώσεων
Οι αρθρώσεις που φαίνονται πρησμένες στα χέρια και τα πόδια είναι ένα τυπικό σημάδι της ΡΑ. Το πρήξιμο των αρθρώσεων τείνει να είναι πιο εμφανές καθώς η ρευματοειδής αρθρίτιδα εξελίσσεται, αλλά το ελαφρύ πρήξιμο μπορεί να είναι ένα πρώιμο σημάδι.
8. Ερυθρότητα των αρθρώσεων
Η φλεγμονή στις αρθρώσεις μπορεί να τους προσδώσει μια κοκκινωπή απόχρωση. Ο αποχρωματισμός του δέρματος γύρω από τις αρθρώσεις στα χέρια και τα πόδια είναι ένα σημάδι της ΡΑ.
Η ερυθρότητα συμβαίνει επειδή η φλεγμονή προκαλεί διεύρυνση των αιμοφόρων αγγείων στο περιβάλλον δέρμα. Τα ευρύτερα αγγεία επιτρέπουν την ροή περισσότερου αίματος σε αυτήν την περιοχή, δίνοντας στο δέρμα κοκκινωπή εμφάνιση.
9. Θερμότητα στις αρθρώσεις
Η αυξημένη θερμότητα της άρθρωσης προκαλείται από φλεγμονή και μπορεί να εμφανιστεί πριν καν παρατηρήσετε ερυθρότητα, ή διόγκωση. Αυτό μπορεί να είναι ένα πρώιμο σημάδι της ΡΑ.
10. Μούδιασμα και μυρμήγκιασμα
Το μούδιασμα και το τσούξιμο που επηρεάζουν τα χέρια και τα πόδια μπορεί να είναι ένα πρώιμο σημάδι της ΡΑ. Αυτά τα συμπτώματα προκαλούνται από φλεγμονή στις αρθρώσεις που προκαλεί συμπίεση νεύρων, με αποτέλεσμα την απώλεια της αίσθησης στο σημείο.
11. Μείωση του εύρους κινήσεων
Στα πρώτα της στάδια η ρευματοειδής αρθρίτιδα μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα στην κάμψη του καρπού προς τα εμπρός και προς τα πίσω.
Καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, η βλάβη στις αρθρώσεις μπορεί να επηρεάσει τους συνδέσμους και τους τένοντες, καθιστώντας δύσκολο να τις λυγίσει και να τις ευθυγραμμίσει.
12. Προβληματικές αρθρώσεις και στις δύο πλευρές
Είναι σύνηθες για τους ασθενείς με ΡΑ να βιώνουν συμπτώματα στις ίδιες αρθρώσεις και στις δύο πλευρές του σώματος. Αν και αυτή η συμμετρία είναι τυπική, δεν ισχύει για όλους με την κατάσταση.
Ρευματοειδής αρθρίτιδα και διατροφή
Από το 1930 οι ερευνητές έχουν διερευνήσει τη σχέση μεταξύ της διατροφής και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας. Παρότι δεν υπάρχει στοχευμένη θεραπεία για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα (ΡΑ), φαίνεται ότι συγκεκριμένα τρόφιμα και διαιτητικά συμπληρώματα μπορούν να συνεισφέρουν στην ύφεση των συμπτωμάτων.
Βασικές συστάσεις διατροφής
Οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα οφείλουν να ακολουθούν μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή, η οποία θα τους εξασφαλίσει ένα φυσιολογικό σωματικό βάρος.
Η διατροφή τους θα πρέπει να διαθέτει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
- Κατανάλωση ποικιλίας τροφών.
- Ικανοποιητική φυσική δραστηριότητα.
- Προτίμηση σε προϊόντα ολικής άλεσης, λαχανικά και φρούτα.
- Αποφυγή τροφίμων πλούσιων σε λιπαρά, κορεσμένα λιπαρά, χοληστερόλη και σάκχαρα
- Μέτρια κατανάλωση αλκοολούχων ποτών.
Καλό θα είναι να αποφεύγονται τα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα οποία συχνά έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε συντηρητικά, απλά σάκχαρα και κορεσμένα λιπαρά.
Όσο μεγαλύτερος είναι ο έλεγχος των τροφίμων που καταναλώνονται, τόσο πιο πολλά θα είναι και τα οφέλη για την αντιμετώπιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, αλλά και για τη συνολική υγεία.
Μονοακόρεστα και πολυακόρεστα ω-3 λιπαρά
Το ελαιόλαδο αποτελεί ένα τρόφιμο που έχει αποδειχτεί ότι ελαττώνει τη φλεγμονή, τόσο λόγω των μονοακόρεστων λιπαρών όσο και λόγω της αντιοξειδωτικής βιταμίνης Ε που περιέχει.
Τα μονοακόρεστα σε συνδυασμό με τα ω-3 λιπαρά οξέα δημιουργούν μια ισχυρή φυσική αντιφλεγμονώδη προστασία στους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Τα ω-3 λιπαρά εντοπίζονται σε εμπλουτισμένες φυτικές μαργαρίνες, σε ξηρούς καρπούς όπως τα αμύγδαλα, σε άγρια χόρτα όπως η γλιστρίδα και η αδράχλα, σε ψάρια –ιδιαίτερα σε λιπαρά– όπως ο σολομός και στα θαλασσινά.
Αντιοξειδωτικές ουσίες
Η οξείδωση είναι μια φυσική διεργασία, η οποία συνδέεται στενά με τη φλεγμονώδη αρθρίτιδα και οδηγεί σε βλάβη των κυττάρων και των ιστών.
Αντιοξειδωτικές ουσίες όπως οι βιταμίνες C και E, το καροτένιο, το λυκοπένιο και τα φλαβονοειδή επιβραδύνουν αυτή τη διαδικασία. Τα εν λόγω συστατικά βρίσκονται κυρίως στα φρούτα και στα λαχανικά.
Για τον λόγο αυτόν θα πρέπει να καταναλώνονται περισσότερα από αυτά τα τρόφιμα, τα οποία είναι πολύ πλούσια σε αντιοξειδωτικά συστατικά.
Αντιμετώπιση του υποσιτισμού και των θρεπτικών ελλείψεων
Οι πιο συχνά παρατηρούμενες ελλείψεις βιταμινών και ανόργανων στοιχείων σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα αφορούν το φυλλικό οξύ, τις βιταμίνες Β6, Β12, C, D, Ε, το ασβέστιο, το μαγνήσιο, τον ψευδάργυρο και το σελήνιο.
Αν και τα τρόφιμα αποτελούν πάντα την προτιμώμενη πηγή για τις βιταμίνες και τα ανόργανα στοιχεία, ίσως κριθεί απαραίτητο οι ασθενείς να χρησιμοποιήσουν διατροφικά συμπληρώματα ώστε αυτά να αντισταθμίσουν τις θρεπτικές ανεπάρκειες και να λειτουργήσουν ως αρωγός για τη βελτίωση της διατροφικής τους κατάστασης.
Η αυξημένη πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών, όπως είναι η βιταμίνη Ε και εμμέσως το σελήνιο, μπορεί να μειώσει τις ελεύθερες ρίζες στην εσωτερική επιφάνεια των αρθρώσεων, καθώς και το πρήξιμο και τον πόνο.
Τι πρέπει να αποφεύγεται στη ρευματοειδή αρθρίτιδα
Τα παρακάτω συστατικά ευνοούν τη διαδικασία της φλεγμονής και αυξάνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων ασθενειών.
Κορεσμένα λιπαρά
Τα κορεσμένα (ζωικά) λιπαρά οξέα αυξάνουν τη φλεγμονή. Βρίσκονται κυρίως σε τροφές ζωικής προέλευσης, όπως το χοιρινό, το μοσχάρι, το αρνί, το κατσίκι, τα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα (γάλα, γιαούρτι, τυρί) και το βούτυρο.
Τρανς λιπαρά
Μια ιδιαίτερη κατηγορία λιπαρών οξέων αποτελούν τα τρανς, τα οποία σχετίζονται με την πρόκληση φλεγμονής. Στην πραγματικότητα δεν αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία, αλλά προέρχονται κυρίως από τα πολυακόρεστα λιπαρά, τα οποία, λόγω θερμικής κυρίως επεξεργασίας, έχουν αλλοιωθεί.
Τρόφιμα που περιέχουν τρανς λιπαρά είναι όλα εκείνα τα οποία μαγειρεύονται –τηγανίζονται ή ψήνονται– με σπορέλαια, όπως πατατάκια, γαριδάκια, τηγανητές πατάτες, τηγανισμένα λαχανικά, αρτοσκευάσματα τύπου κρουασάν, έτοιμες ζύμες κ.λπ.
Νιτρώδεις ενώσεις
Τα επεξεργασμένα κρέατα, όπως τα αλλαντικά, περιέχουν ορισμένα χημικά, όπως τα νιτρώδη, τα οποία σχετίζονται με αυξημένη φλεγμονή και χρόνιες παθήσεις. Σε χάμπουργκερ, κοτόπουλο ή άλλα κρέατα που έχουν τηγανιστεί σε υψηλές θερμοκρασίες, αυξάνεται η ποσότητα των τελικών προϊόντων της προηγμένης γλυκοζυλίωσης (AGEs). Παρόλο όμως που δεν έχει αποδειχθεί ότι υπάρχει κάποια συσχέτιση μεταξύ των AGEs και της ρευματοειδούς αρθρίτιδας, έχουν βρεθεί πολλοί ασθενείς με υψηλά επίπεδα AGEs στο αίμα.
Αλάτι και ζάχαρη
Με δεδομένο το γεγονός ότι οι ασθενείς ακολουθούν θεραπεία με κάποιο σκεύασμα που περιέχει κορτιζόνη, θα πρέπει να μειώσουν ή και να αφαιρέσουν από τη διατροφή τους το αλάτι και τη ζάχαρη. Θα πρέπει να αποφεύγεται το επιτραπέζιο αλάτι, που χρησιμοποιείται κατά το μαγείρεμα ή επιπλέον στο πιάτο ή στη σαλάτα και να αντικαθίσταται από μπαχαρικά, μυρωδικά ή υποκατάστατο αλατιού.
Επίσης, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και στο αλάτι που βρίσκεται μέσα στις τροφές (συνήθως ως νάτριο, που είναι συστατικό του αλατιού). Τέτοιες τροφές αποτελούν τα αλλαντικά, τα καπνιστά, οι κονσέρβες, τα κατεψυγμένα λαχανικά, οι διάφορες σως, τα πατατάκια και τα αντίστοιχα προϊόντα, η μαγειρική σόδα, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί και τα αλμυρά τυριά.
Όσον αφορά τη ζάχαρη (ακόμα και το μέλι), θα πρέπει να αποφεύγεται τόσο ως επιτραπέζια στον καφέ, στα ροφήματα κ.α. όσο και ως συστατικό γλυκών, αναψυκτικών κ.λπ.
