Η πρωτεΐνη αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής μας, διότι συμβάλλει στο «χτίσιμο», στην αποκατάσταση και στη διατήρηση της δομής του σώματος. Περίπου το 20% του ανθρώπινου σώματος αποτελείται από πρωτεΐνες.
Οι τροφές ζωικής και φυτικής προέλευσης συμβάλλουν στη παροχή των απαραίτητων ποσοστών πρωτεΐνης στον οργανισμό, αλλά εμφανίζουν κάποιες σημαντικές διαφορές στο είδος των αμινοξέων που χρειάζεται για την πρωτεϊνοσύνθεση.
Συνολικά το σώμα περιέχει πρωτεΐνη, από τους μύες και τα όργανα μέχρι τα οστά, το δέρμα και τα μαλλιά. Επειδή δεν υπάρχει η δυνατότητα αποθήκευσης της όπως τα υπόλοιπα μακροθρεπτικά συστατικά, πρέπει συνεχώς να προσλαμβάνεται στον οργανισμό εξωγενώς, μέσω της διατροφής.
Οι πρωτεΐνες αποτελούνται από 22 αμινοξέα, από τα οποία τα 9 ονομάζονται απαραίτητα, επειδή το σώμα δεν μπορεί να τα παράγει από μόνο του. Τα αμινοξέα είναι τα δομικά στοιχεία της πρωτεΐνης. Όταν το σώμα αφομοιώνει τις πρωτεΐνες των τροφών, τις διασπά σε αμινοξέα. Μια πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας, περιέχει και τα 9 από αυτά. Η σωστή ισορροπία αμινοξέων μπορεί να συμβάλλει στο χτίσιμο των μυών και στη γρήγορη αποκατάσταση του σώματος μετά από καταστάσεις στρες όπως η άσκηση . Επομένως, η κατανόηση των διαφορών μεταξύ φυτικών και ζωικών πρωτεϊνών είναι σημαντική για όποιον θέλει να διασφαλίσει ότι η διατροφή του είναι υγιεινή και ισορροπημένη.
Οφέλη Φυτικών Πρωτεϊνών
Ο τύπος πρωτεΐνης που τρώμε μπορεί να είναι πιο σημαντικός από την ποσότητα. Η φυτική πρωτεΐνη παρέχει άφθονα θρεπτικά συστατικά, φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικά που μπορούν να βελτιώσουν τη συνολική υγεία μας. Τα οφέλη από μια τέτοια διατροφική προσέγγιση περιλαμβάνουν:
- Προστασία από καρδιακές παθήσεις. Μια ανασκόπηση οκτώ μελετών απέδειξε ότι οι άνθρωποι που ακολούθησαν μια vegan ή χορτοφαγική διατροφή είχαν 30% λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν από ισχαιμική καρδιακή νόσο σε σύγκριση με άτομα που κατανάλωναν κρέας. Οι φυτικές δίαιτες είναι χαμηλότερες σε κορεσμένα λίπη, σίδηρο και ορμόνες.
- Προστασία από τον καρκίνο. Η κατανάλωση μιας διατροφής πλούσιας σε φυτικές τροφές μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου. Τα φυτοχημικά είναι ουσίες που βρίσκονται στα φυτά και μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη του καρκίνου. Οι δίαιτες πλούσιες σε φυτικές ίνες μπορούν επίσης να βοηθήσουν στον έλεγχο του βάρος σας και να προστατέψουν την υγεία του εντέρου.
- Προστασία από εγκεφαλικό. Μια υγιεινή διατροφή με βάση τις φυτικές πηγές μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού κατά 10%. Μια υγιεινή διατροφή αποτελείται από πολλά φυλλώδη λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και όσπρια και λίγότερα επεξεργασμένα δημητριακά και πρόσθετα σάκχαρα.
- Προστασία από τον διαβήτη τύπου 2. Τα άτομα που ακολουθούν φυτικές δίαιτες έχουν χαμηλότερα επίπεδα διαβήτη τύπου 2 από τα άτομα που τρώνε ζωική πρωτεΐνη. Τα άτομα που ακολουθούν φυτικές δίαιτες είναι επίσης λιγότερο πιθανό να είναι υπέρβαρα. Όμως, ο μειωμένος κίνδυνος διαβήτη τύπου 2 διατηρήθηκε ακόμη και μεταξύ ατόμων με το ίδιο βάρος.
Διαφορές μεταξύ Φυτικής και Ζωικής Πρωτεΐνης:
Όταν επιλέγουμε μεταξύ φυτικών και ζωικών πηγών πρωτεΐνης, είναι σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψιν τα λοιπά θρεπτικά συστατικά που παρέχουν τα τρόφιμα. Ορισμένες πηγές ζωικής πρωτεΐνης μπορεί να περιέχουν υψηλά επίπεδα αιμικού σιδήρου και βιταμίνης Β-12, ενώ ορισμένες φυτικές τροφές στερούνται αυτά τα θρεπτικά συστατικά, αλλά παρέχουν φυτοχημικά και αντιοξειδωτικά τα οποία δεν περιλαμβάνονται στις ζωικές πηγές.
Τα ζωικά προϊόντα περιέχουν κορεσμένα λιπαρά και υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης από τις πηγές φυτικής πρωτεΐνης, γεγονός που αποθαρρύνει αρκετό πληθυσμό από τη συγκεκριμένη επιλογή.
Πολλοί πιστεύουν ότι η διατροφική χοληστερόλη σχετίζεται με την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων και παρόλο που πρόσφατα στοιχεία δεν αποδεικνύουν σημαντική συσχέτιση, το Ινστιτούτο Ιατρικής (IOM) εξακολουθεί να συνιστά τον περιορισμό της διατροφικής χοληστερόλης. Παράλληλα, η αποκλειστική παρουσία των φυτικών ινών στις φυτικές πηγές τις καθιστά μοναδικές για τη βελτίωση της υγείας του εντέρου, όμως ορισμένες πηγές φυτικής πρωτεΐνης μπορεί να χρειαστούν περισσότερο χρόνο για να τις αφομοιώσει και να τις χρησιμοποιήσει το σώμα.
Επίσης η κατανάλωση ζωικής πρωτεΐνης, ειδικά εκείνης που προέρχεται από το επεξεργασμένο κόκκινο κρέας, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο. Ωστόσο, οι ερευνητές σημειώνουν ότι βρήκαν τη σχέση μεταξύ ζωικής πρωτεΐνης και καρδιαγγειακής νόσου μόνο σε άτομα που είχαν ένα τουλάχιστον παράγοντα κινδύνου που σχετίζεται με τον τρόπο ζωής, όπως το κάπνισμα, την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ ή το υπερβολικό βάρος ή τη παχυσαρκία.
Συμπερασματικά
Ο καλύτερος τρόπος να καλύψουμε τις διατροφικές μας ανάγκες, είναι να κρατάμε μια ισορροπία και ποικιλία στη διατροφή μας, να καταναλώνουμε όλες τις ομάδες τροφίμων με μέτρο και να συμβουλευόμαστε μόνο ειδικούς επιστήμονες υγείας για θέματα που αφορούν τη διατροφή και την υγεία μας.
Της Ειρήνης Μπαμπαρούτση, κλινικής διαιτολόγου – αθλητικής διατροφολόγου
