Το σώμα μας χρειάζεται ενέργεια σε καθημερινή βάση για να επιτελέσει καθημερινές λειτουργίες όπως κίνηση, μεταβολικές αντιδράσεις αλλά και πιο σύνθετες λειτουργίες όπως εξουδετέρωση καρκινογόνων, αδρανοποίηση επικίνδυνων παθογόνων μικροοργανισμών, επαγγελματικό πρωταθλητισμό.
Η εξασφάλιση βέλτιστης ενεργειακής εφεδρείας προϋποθέτει την αγαστή συνεργασία μιας ποικιλίας οργανικών συστημάτων. Η σωστή λειτουργία της αναπνοής και της πέψης εφοδιάζει το κύτταρο με οξυγόνο και ζωτικά θρεπτικά συστατικά ενώ ζωτικές ορμόνες της κυκλοφορίας και νευρωνικές συνδέσεις των ιστών με τον εγκέφαλο συνεργάζονται αρμονικά για να ρυθμιστεί η ομαλή λειτουργία των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας των κυττάρων, των μιτοχονδρίων.
Τοξικές ουσίες που κινδυνεύουν να εισέλθουν στον οργανισμό απειλώντας την ενεργειακή του εφεδρεία εξουδετερώνονται ή αποβάλλονται ή μετατρέπονται σε αθώα προϊόντα με την αγαστή συνεργασία οργάνων αφόδευσης, ήπατος νεφρών ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν διαταραχτεί παροδικά ή πιο σταθερά, η ομαλή συνεργασία των οργανικών συστημάτων που προαναφέρονται λόγω νόσου ή παθολογικού παράγοντα μειώνεται η ενεργειακή εφεδρεία του σώματος και ως αποτέλεσμα επέρχεται κόπωση.
Η χρόνια κόπωση διαρκεί πάνω από έξι μήνες και χαρακτηρίζεται από βαθιά κόπωση, που δεν υποχωρεί σε μέτρα αποκατάστασης που μπορεί να λάβει ο πάσχων, όπως είναι η αποχή από την εργασία, ο ύπνος, η ξεκούραση. Η παθολογική αυτή κατάσταση δυσχεραίνει σημαντικά την εκτέλεση καθημερινών εργασιών και δραστηριοτήτων και βιώνεται ως η πιο συντριπτική κατάσταση κόπωσης που έχει βιώσει ο πάσχων κατά το παρελθόν.
Μία σειρά από παράγοντες καθιστούν την παθολογική αυτή κατάσταση πιο συνήθη συγκριτικά με παλαιότερα έτη:
1. Το σύνδρομο long covid
Αρκετοί ασθενείς μετά την προσβολή από τον κορονοιό , αναπτύσσουν χρονίζοντα συμπτώματα long covid όπως κόπωση, κεφαλαγία, πόνους, δύσπνοια, βήχα. Από αυτά τα συμπτώματα κύριο και προεξάρχον σύμπτωμα είναι η κόπωση που μπορεί να είναι απλή ατονία μπορεί όμως να είναι σοβαρή εξάντληση που προκαλεί σημαντική δυσκολία προσαρμογής κατά την τέλεση καθημερινών δραστηριοτήτων. Κύριοι παθοφυσιολογικοί μηχανισμοί είναι η ανοσολογική απορρύθμιση η μαζική απελευθέρωση προφλεγμονωδών κυτοκινών και η παρατεταμένη φλεγμονή.
Το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης λόγω long covid ομοιάζει με το CFS (σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ή μυαλγικής εγκεφαλομυελίτιδας) και άλλα σύνδρομα μεταϊικής κόπωσης που μπορούν να προκληθούν και από άλλους μολυσματικούς παράγοντες που κυκλοφορούσαν στην κοινότητα κατά τα προηγούμενα έτη και συνεχίζουν να κυκλοφορούν.
Τα σύνδρομα κόπωσης, όπως αναφέρει η ειδική παθολόγος Αναστασία Μοσχοβάκη από τους παθογόνους αυτούς μικροοργανισμούς πολλές φορές οξύνονται λόγω της κόπωσης που προκαλεί και ο κορονοιός αυτός καθαυτός.
2. Οι διαταράξεις στο προπονητικό πρόγραμμα των αθλούμενων
Είστε αθλούμενος που μειώσατε την ένταση του προπονητικού σας προγράμματος κατά την περίοδο των μέτρων εγκλεισμού. Τώρα προσπαθείτε να ανακτήσετε τον χαμένο σας χρόνο, με αποτέλεσμα αρκετές φορές να μπαίνετε στην παγίδα της υπερπροπόνησης. Το σύνδρομο υπερπροπόνησης OTS (Overtraining Syndrome) είναι το παθολογικό σύνδρομο που έχει ως αιτία την κατάχρηση της άσκησης που οδηγεί σε διαταραχές πολλαπλών οργανικών συστημάτων (νευρολογικές, ενδοκρινολογικές, ανοσολογικές) σε συνδυασμό με ψυχολογικές επιπτώσεις.
Συμπτώματα όπως χρόνια κόπωση, απότομη πτώση απόδοσης, πτώση libido, μειωμένη ενέργεια, ψυχολογικές διαταραχές, αυξημένος καρδιακός ρυθμός ανάπαυσης και ευπάθεια σε λοιμώξεις εμφανίζονται.
Η εξάντληση του γλυκογόνου των μυών, η διαταραχή στην διάθεση της σεροτονίνης, η επαγόμενη από την επίπονη άσκηση πτώση των επιπέδων της γλουταμίνης, το οξειδωτικό stress, οι διαταραχές σε βασικούς κύκλους έκκρισης ορμονών(υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων και υποθαλάμου-υπόφυσης-γεννητικού συστήματος), η διαταραχή στο αυτόνομο νευρικό σύστημα και η αυξημένη έκκριση κυτοκινών που προκύπτουν από την αδυναμία του σώματος να ανταποκριθεί στις υψηλές απαιτήσεις της άσκησης και να προλάβει να επουλώσει τις μικροσκοπικές φθορές από την καταπόνηση των μυών έχουν ενοχοποιηθεί για το σύνδρομο.
3. Ψυχολογικοί παράγοντες
Καθώς το σώμα καλείται να προσαρμοστεί στις αλλαγές συνθηκών διαβίωσης παρουσιάζει συχνά συμπτώματα κόπωσης τα οποία συνήθως διαρκούν μερικές ημέρες ή εβδομάδες. Ωστόσο άνθρωποι που χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη συναισθηματική αστάθεια ή νευροφυτική ευαισθησία ενδέχεται να χρειαστούν περισσότερο χρόνο να προσαρμοστούν σε μεταβαλλόμενες συνθήκες. Αρκετές φορές το πιεστικό περιβάλλον πυροδοτεί ψυχιατρικά νοσήματα απότοκος των οποίων είναι η χρόνια ψυχογενής κόπωση.
