Ο Αλέξανδρος Κυριακόπουλος ανήκει στη νέα γενιά Ελλήνων καλλιτεχνών που διαπρέπουν στο εξωτερικό. Από το 2020 ζει και δημιουργεί στη Βοστώνη, εκεί όπου η μουσική του διαδρομή συναντά τον στοχασμό, τη σιωπή και τη διαρκή αναζήτηση του νοήματος της τέχνης. Με ευαισθησία και καθαρό λόγο, μιλά για τη «διπλή ταυτότητα» του Έλληνα που δημιουργεί στην Αμερική, για τη θέση του καλλιτέχνη σ’ έναν κόσμο που θορυβεί, και για τη σιωπή που – όπως λέει – κρύβει μέσα της την πιο αληθινή μουσική.
Συνέντευξη στα «ΝΕΑ» και τη Ζωή Λιάκα
Η τέχνη σου διασχίζει χώρες, αλλά και πολιτισμούς. Πώς βιώνεις τη “διπλή ταυτότητα” του Έλληνα που δημιουργεί στην Αμερική;
Κουβαλώ την Ελλάδα όχι σαν σημαία, αλλά σαν ήχο. Κάτι από τον αέρα, τη σιωπή και τη θάλασσα των Κυθήρων επιστρέφει πάντα μέσα μου – ακόμη κι αν βρίσκομαι στο πιο βιομηχανικό μέρος της Αμερικής. Η “διπλή ταυτότητα” για μένα δεν είναι διχασμός· είναι διάλογος. Αυτοί οι δύο κόσμοι συνομιλούν και θα συνομιλούν για πάντα. Η Αμερική με δίδαξε πειθαρχία, όραμα, ευρύτητα. Η Ελλάδα μου υπενθυμίζει γιατί δημιουργώ: για το ανθρώπινο στοιχείο, τη συγκίνηση, την ψυχή. Είμαι καλλιτέχνης κάθε στιγμή της ζωής μου· κι όταν αυτά τα δύο σύμπαντα συναντώνται, η μουσική αποκτά φωνή που δεν ανήκει σε κανένα έθνος.
Πώς βλέπεις τον ρόλο του καλλιτέχνη σήμερα; Μπορεί η μουσική να αλλάξει κάτι ουσιαστικά σε μια εποχή τόσο θορυβώδη;
Ο ρόλος του καλλιτέχνη σήμερα είναι να κρατά ζωντανό το ανθρώπινο στοιχείο μέσα σε έναν κόσμο που γίνεται όλο και πιο μηχανικός. Όλα γύρω μας γίνονται πιο γρήγορα, πιο έξυπνα, πιο άψυχα. Η τέχνη είναι από τα λίγα πράγματα που παραμένουν χειροποίητα. Δεν είναι δουλειά του καλλιτέχνη να διορθώσει τον κόσμο, αλλά να του θυμίσει τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος. Δεν πιστεύω στις μεγάλες δηλώσεις· πιστεύω στις μικρές μετακινήσεις της ψυχής. Εκεί αρχίζει η αληθινή αλλαγή. Όταν παίζω, δεν προσπαθώ να εντυπωσιάσω, αλλά να επικοινωνήσω. Αν έστω και ένας άνθρωπος συγκινηθεί, τότε η μουσική έχει κάνει τη δουλειά της. Η δύναμή της δεν είναι να φωνάζει πιο δυνατά, αλλά να μας κάνει να σωπάσουμε για λίγο και να θυμηθούμε ποιοι είμαστε.
Η παρουσία σου στη μουσική δεν περιορίζεται στο πιάνο. Δημιουργείς projects, συνεργάζεσαι με οργανισμούς, οργανώνεις συναυλίες. Νιώθεις ότι η καλλιτεχνική σου ταυτότητα αρχίζει να επεκτείνεται πέρα από τον ρόλο του ερμηνευτή;
Ναι, γιατί η μουσική για μένα δεν σταματά στο όργανο. Είναι τρόπος σκέψης, τρόπος να βλέπεις τον κόσμο. Με τα χρόνια ένιωσα ότι δεν μου αρκεί να ερμηνεύω έργα· θέλω να δημιουργώ πλαίσια μέσα στα οποία η μουσική μπορεί να αποκτά νέο νόημα. Γι’ αυτό άρχισα να οργανώνω δικά μου projects, να επιμελούμαι συναυλίες και να δουλεύω πάνω σε ιδέες που ενώνουν τέχνη, χώρο και κοινό. Δεν με ενδιαφέρει η «διοίκηση» με τη στενή έννοια, αλλά η δυνατότητα να οραματίζεσαι και να υλοποιείς εμπειρίες. Εκτός από κλασικός πιανίστας, βλέπω τον εαυτό μου να κινείται προς τον ρόλο του καλλιτεχνικού διευθυντή — του artistic visionary. Δεν με ενδιαφέρει να επαναλαμβάνω ό,τι έχει ήδη γίνει. Θέλω να ενώσω διαφορετικές μορφές τέχνης και να δημιουργήσω εμπειρίες που το κοινό δεν έχει ξαναζήσει. Κάθε συναυλία μπορεί να γίνει ένα νέο σύμπαν· και αυτό, για μένα, είναι το μέλλον της τέχνης.
Στην Αμερική μιλούν συχνά για την «απήχηση» του καλλιτέχνη. Εσύ πώς μετράς τον αντίκτυπο της μουσικής σου;
Τα νούμερα, οι προβολές ή οι τίτλοι δεν με ενδιαφέρουν. Καθόλου όμως. Το “impact” το βλέπω στα βλέμματα των ανθρώπων. Η μουσική για μένα δεν είναι εργαλείο εντυπωσιασμού· είναι τρόπος να ανοίγεις δρόμους, να προκαλείς συναισθήματα και να θυμίζεις στον άνθρωπο ότι είναι ζωντανός. Όταν παίζω, νιώθω ότι μοιράζομαι κάτι που δεν μου ανήκει. Σαν να περνά μέσα μου και να πηγαίνει παραπέρα. Αν ένα έργο, μια συναυλία ή μια στιγμή μπορεί να κάνει κάποιον να σταθεί, να σκεφτεί, να αλλάξει έστω λίγο τη ματιά του, τότε έχει υπάρξει πραγματική επίδραση. Δεν θέλω απλώς να παίζω μουσική· θέλω να τη διαχέω, να τη μοιράζω, να της δίνω μορφές που θα συνεχίσουν να κινούνται όταν εγώ έχω φύγει από τη σκηνή.
Τι σημαίνει για σένα η σιωπή; Έχεις δηλώσει πως συχνά η μουσική αρχίζει εκεί που τελειώνουν οι λέξεις.
Η σιωπή είναι το πιο ειλικρινές σημείο της μουσικής. Εκεί ξεκινά και εκεί τελειώνει. Δεν είναι παύση· είναι χώρος. Ο μόνος χώρος όπου δεν υπάρχει τίποτα να αποδείξεις. Στη σιωπή καταλαβαίνεις ποιος είσαι και τι μένει όταν όλα τα άλλα σταματήσουν. Όταν παίζω, δεν προσπαθώ να την αποφύγω, αλλά να τη φτάσω. Και κάθε φορά που τη φτάνω, έστω για λίγο, κάτι μέσα μου καθαρίζει. Ίσως αυτό να είναι τελικά το νόημα· να μάθεις να ακούς πριν μιλήσεις.
