Ακούς τις αρθρώσεις σου να «τρίζουν» κάθε πρωί που ξυπνάς, όπως τεντώνεσαι και ετοιμάζεσαι να σηκωθείς από το κρεβάτι; Νιώθεις ότι οι μύες σου είναι «σφιγμένοι» –σαν να όργωνες το βράδυ– για κάνα δεκάλεπτο αφότου ανοίξεις τα μάτια σου; Μην αγχώνεσαι. Όπως είπε στους New York Times η Maryclaire Capetta, φυσικοθεραπεύτρια και επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα κινησιολογίας στο University of Connecticut, «αυτή είναι μια σχεδόν παγκόσμια ανθρώπινη εμπειρία». Ακόμα κι αν συμβαίνει κάθε μέρα. Αλλά γιατί συμβαίνει;
Να δούμε τι έχει να πει η ιατρική σχολή του Harvard: «Δεν είναι γνωστό γιατί εμφανίζεται η πρωινή δυσκαμψία, ειδικά καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν. Το μόνο κοινό είναι ότι εμφανίζεται έπειτα από μακρές περιόδους αδράνειας», είχε διευκρινίσει τον Δεκέμβριο του 2020 ο ρευματολόγος Dr. William Docken. Είχε προσθέσει ότι «γι’ αυτό συχνά νιώθετε δυσκαμψία όταν ξυπνάτε, καθώς, όταν κοιμάστε, είστε αδρανείς για πολλές συνεχόμενες ώρες».
Τώρα, όταν καθόμαστε για παρατεταμένη περίοδο (π.χ. όταν κάνουμε binge watching, που γενικά έχει διάφορα αρνητικά, όταν δουλεύουμε ατελείωτα στον υπολογιστή ή όταν οδηγούμε πολλές ώρες), ευνοούμε την εμφάνιση της δυσκαμψίας.
«Τις περισσότερες φορές, η αίσθηση “σφιξίματος” των μυών όταν ξυπνάμε είναι αποτέλεσμα αλλαγών που συμβαίνουν ενώ κοιμόμαστε σε δύο διαφορετικές χαρακτηριστικά του σώματος: τις αρθρώσεις και την περιτονία», ανέφεραν οι NYT επί του θέματος.
Οι αρθρώσεις λειτουργούν όπως ένα λιπαντικό μέσα σε μια μηχανή μηχανή (βλ. οργανισμός) προκειμένου να μη χτυπούν τα «μέταλλα» (βλ. οστά) μεταξύ τους. Επιτρέπουν να κάνουμε κινήσεις (με τη βοήθεια των μυών) και ταυτόχρονα τις καθορίζουν. Παρέχουν στήριξη και ευκαμψία στον υπόλοιπο σκελετό – του οποίου είναι μέρος στο σημείο που έρχονται σε επαφή ή συνδέονται δυο ή περισσότερα οστά.
«Στις υγιείς αρθρώσεις, ένα παχύρρευστο υγρό “λιπαίνει” τον χώρο μεταξύ των άκρων των οστών που είναι καλυμμένα με χόνδρο, ώστε να τα βοηθήσει να κινούνται ελεύθερα και άνετα. Όποτε είμαστε ακίνητοι για μεγάλο χρονικό διάστημα (π.χ. όταν κοιμόμαστε), ο χόνδρος απορροφά το λιπαντικό σαν σφουγγάρι», λέει ο ερευνητής περιτονίας και καθηγητής ιατρικής αποκατάστασης στο New York University, Dr. Antonio Stecco.
Πάμε τώρα και στην περιτονία ή fascia: Πρόκειται για σύνθετη ομάδα συνδετικών ιστών που περιβάλλουν και υποστηρίζουν τους μυς, τους μαλακούς ιστούς, τα όργανα και τα οστά. «Σκεφτείτε την ως έναν ινώδη ιστό που τυλίγεται γύρω και μέσω του μυϊκού ιστού, για να του δώσει δομή και σταθερότητα», διευκρινίζει ο Dr. Stecco.
H περιτονία σε μεγέθυνση Χ25:
«Σε ορισμένες περιπτώσεις –όπως όταν η θερμοκρασία του σώματoς πέφτει, κάτι που συμβαίνει στην ακινησία μας για μεγάλο χρονικό διάστημα, ή όταν συσσωρεύεται γαλακτικό οξύ στους μυς και την περιτονία κατά τη διάρκεια έντονης άσκησης– το λιπαντικό γίνεται πιο παχύρρευστο. Έτσι, τα στρώματα της περιτονίας δεν μπορούν να γλιστρήσουν εύκολα και νιώθουμε το αίσθημα της ακαμψίας. Όταν κοιμάστε για μεγάλο χρονικό διάστημα (οκτώ ωρών), η θερμοκρασία του σώματος πέφτει και τότε συμβαίνουν πολλές από αυτές τις καταστάσεις που οδηγούν στο να γίνει πιο παχύρρευστο το λιπαντικό».
Ωραία όλα αυτά, αλλά πώς μπορούμε να αισθανθούμε καλύτερα; Υπάρχει θεραπεία: Είναι η κίνηση. Και αν δεν μπορείτε να την ελέγξετε ενώ κοιμάστε, μπορείτε να κάνετε κάτι να βοηθήσετε την κατάσταση αφού ξυπνήσετε.
«Ενώ είστε ακόμα στο κρεβάτι και ξαπλώνετε ανάσκελα, κάντε μια διάταση σε όλο το σώμα – όπως κάνει μια γάτα ή ένας σκύλος όταν ξυπνούν: απλώστε τα πόδια και τα χέρια σας σε πλάτος και αντίθετες κατευθύνσεις.
»Στη συνέχεια, δοκιμάστε να τεντώσετε και να κλείσετε τα δάχτυλα των ποδιών σας, να τεντώσετε τα χέρια και τον κορμό (στην κλασική κίνηση που υποδηλώνει το “μόλις ξύπνησα”), ώστε να επαναφέρετε υγρό στις αρθρώσεις. Δοκιμάστε να λυγίσετε και να τεντώσετε απαλά τα γόνατα και τους αγκώνες σας ή να κουνήσετε απαλά το κεφάλι σας από τη μία πλευρά στην άλλη».
Ας τα κάνουμε όλα αυτά και εικόνα:
- Εάν ξυπνάτε συχνά με δύσκαμπτο λαιμό και ώμους, μπορεί να θέλετε να επαναξιολογήσετε τη θέση στην οποία κοιμάστε. Εάν κοιμάστε στο πλάι, το μαξιλάρι θα πρέπει να στηρίζει το κεφάλι έτσι, ώστε ο λαιμός να είναι στην ίδια ευθεία με τη σπονδυλική στήλη.
- Εάν ξυπνάτε συνεχώς με δύσκαμπτο κάτω μέρος της πλάτης, σκεφτείτε αν φταίει το στρώμα σας.
- Εάν η ακαμψία στις αρθρώσεις διαρκεί για διάστημα μεγαλύτερο της μιας ώρας –αφότου ξυπνήσετε– και επιμένει για εβδομάδες ή και μήνες, είναι χρήσιμο να συμβουλευτείτε έναν γιατρό. Και αυτό γιατί η ακαμψία των αρθρώσεων, για περισσότερο από μια ώρα μπορεί να είναι πρώιμη ένδειξη αρθρίτιδας.
Της Ν. Μπάκουλη
