Αν και ποτέ δεν είχα άμεση σχέση με την παράδοση της νηστείας, αυτό που τουλάχιστον της αναγνώρισα μεγαλώνοντας είναι ότι αποτελεί μέρος της ευρύτερης κατάνυξης που συνοδεύει την έννοια της θρησκείας. Θυμάμαι ότι μία και μοναδική φορά προσπάθησα να νηστέψω, κυρίως για να δω πώς θα αντιδρούσε ο οργανισμός μου σε αυτή την πρόκληση (ως τέτοια έβλεπα τη νηστεία), αλλά η προσπάθεια απέτυχε παταγωδώς.
Πέρα από αυτό, η νηστεία είναι πράγματι ένας τρόπος αποτοξίνωσης. Ειδικότερα, αυτές οι 48 μέρες που προηγούνται του Πάσχα θα μπορούσαν να είναι μέρες σωματικής –και γιατί όχι– και ψυχικής αποτοξίνωσης.
Πέρα από θρησκευτικές παραδόσεις και δόγματα, υπάρχουν ενδείξεις ότι πράγματι η παραδοσιακή, ορθόδοξη χριστιανική διατροφή έχει οφέλη στην υγεία. Αυτό εξαρτάται από διάφορους παράγοντες και απαραίτητη προϋπόθεση είναι βέβαια να γίνεται σωστά και ισορροπημένα.
Νηστεία και βάρος
Αρχικά να ξεκαθαρίσουμε ότι το να νηστεύεις δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα παχύνεις ή ότι θα αδυνατίσεις.
Φαινομενικά, πρόκειται για μια περίοδο στερήσεων. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι όσοι νηστεύουν θα χάσουν κιλά. Αυτό συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι που νηστεύουν συνήθως στερούνται τροφές πλούσιες σε πρωτεΐνη, και έτσι δεν νιώθουν το αίσθημα κορεσμού. Κατά συνέπεια, οδηγούνται σε υπερκατανάλωση των τροφών που επιτρέπεται να καταναλώσουν, οι οποίες συχνά είναι πλούσιες σε υδατάνθρακες και, σε αντίθεση με τις πρωτεΐνες, δεν προκαλούν αίσθημα κορεσμού. Για να μην πλατειάζω, πολλές φορές καταλήγουμε να αυξάνουμε τις ποσότητες που καταναλώνουμε, άρα να παίρνουμε και περισσότερες θερμίδες.
Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει πάντα! Όπως εξηγεί ο διαιτολόγος-διατροφολόγος Πάρης Παπαχρήστος, «υπάρχει και το ενδεχόμενο κάποιοι να ακολουθήσουν τους κανόνες της νηστείας κρατώντας το μέτρο, χωρίς να καταλήξουν να προσλαμβάνουν περισσότερες θερμίδες από πριν. Σε αυτή την περίπτωση, είναι αρκετά πιθανό να επέλθει μείωση του βάρους».
Όπως συμπληρώνει, «αυτή η μείωση κατά πάσα πιθανότητα θα είναι παροδική. Όταν λήξει η περίοδος νηστείας, όλοι μας τείνουμε να υπερκαταναλώνουμε τα παραδοσιακά πασχαλινά εδέσματα όπως τσουρέκι, σοκολατένια αυγά, χαλβά, αρνί και πολλά άλλα. Εκτός από τα εορταστικά τραπέζια, μια περίοδος μακράς στέρησης είναι πολύ πιθανό να ακολουθείται από μια περίοδο παρατεταμένης κατανάλωσης των αγαπημένων μας φαγητών που μας έλειψαν».
Πώς να προλάβουμε την έλλειψη θρεπτικών συστατικών στη νηστεία
Όπως εξηγεί ο κ. Παπαχρήστος, η νηστεία του Πάσχα είναι μια σχετικά μικρή περίοδος 48 ημερών και έτσι δεν υπάρχει κίνδυνος ο οργανισμός μας να πάθει κάποια διατροφική ανεπάρκεια. Βέβαια, το γεγονός ότι αποκλείουμε από τη διατροφή μας ζωικά τρόφιμα συνεπάγεται μείωση της πρόσληψη πρωτεΐνης, σιδήρου και βιταμίνης Β12.
Για να μπορέσουμε να αντισταθμίσουμε αυτή τη μειωμένη πρόσληψη, ο κ. Παπαχρήστος δίνει ορισμένες συμβουλές. «Εναλλακτικές πηγές πρωτεΐνης οι οποίες να προσομοιάζουν σε ένα χορτοφαγικό μοντέλο διατροφής είναι τα όσπρια, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, η βρόμη, το σπανάκι, το μπρόκολο, η σόγια και τα μανιτάρια».
Όσον αφορά τον σίδηρο, τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλές πηγές φυτικού σιδήρου, για όλες τις προτιμήσεις. «Υπάρχουν πηγές φυτικού σιδήρου σε τρόφιμα που επιτρέπονται στη νηστεία, όπως σε όσπρια, φρούτα, λαχανικά, ξηρούς καρπούς, τρόφιμα εμπλουτισμένα με σίδηρο, ακόμη και στη μαύρη σοκολάτα».
Ειδικότερα, ο φυτικός σίδηρος απορροφάται καλύτερα όταν συνδυάζεται με μια πηγή βιταμίνης C, όπως για παράδειγμα ένα ποτήρι με χυμό εσπεριδοειδών πριν από το γεύμα μας. Ακόμη, για καλύτερη απορρόφηση του σιδήρου μπορούμε να προσθέσουμε καλές πηγές βιταμίνης C σε μια σαλάτα, όπως ντομάτα, πιπεριές, κουνουπίδι ή μπρόκολο. Επίσης, «οι τροφές που είναι πλούσιες σε βιταμίνη Α λειτουργούν προς όφελος της απορρόφησης του φυτικού σιδήρου». Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να συνδυάσουμε τα όσπρια με καρότο, σπανάκι ή πιπεριές.
Για τη Βιταμίνη Β12, ο κ. Παπαχρήστος ανέφερε ότι αν και αυτή περιλαμβάνεται μόνο στα ζωικά τρόφιμα, ο οργανισμός μας διαθέτει αποθήκες ικανές να υπερκαλύψουν τις ανάγκες μας για την περίοδο της νηστείας. Εξαίρεση βέβαια αποτελεί η περίπτωση διαγνωσμένης έλλειψης Β12, όπου τότε χρειάζεται συμπλήρωμα.
Τέλος, η μειωμένη πρόσληψη ασβεστίου που παρατηρείται λόγω του αποκλεισμού των γαλακτοκομικών προϊόντων, μπορεί να ενισχυθεί από τρόφιμα όπως ξηρούς καρπούς, γάλα αμυγδάλου, μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο, μπάμιες, χαλβά, σουσάμι.
Πρακτικές για να μην χάσουμε βάρος
Ο σωστός και ισορροπημένος συνδυασμός τροφών είναι το «κλειδί» για να μπορέσουμε να διατηρήσουμε το βάρος μας την περίοδο της νηστείας. Επίσης, είναι σημαντικό να μην πέσουμε στην «παγίδα των υδατανθράκων», οι οποίοι, όπως είπαμε, επειδή δεν μας χορταίνουν, εντείνουν την αίσθηση της πείνας.
Ο κ. Παπαχρήστος εξηγεί ότι «υπάρχουν ορισμένα πυκνά θερμιδικά τρόφιμα, τα οποία ικανοποιούν τις προϋποθέσεις της νηστείας και ταυτοχρόνως είναι πολύ θρεπτικά. Τέτοια παραδείγματα είναι το ελαιόλαδο, το οποίο το χρησιμοποιούν οι περισσότεροι τις ημέρες της νηστείας, το ταχίνι και το αβοκάντο». Τέλος, ανέφερε και κάποιες πρακτικές όπως είναι «η αποφυγή υπερβολικής άσκησης και το τακτικό ζύγισμα, που μπορούν να αποδειχθούν ιδιαιτέρως βοηθητικές στη διατήρηση του βάρους μας».
