Σε αγώνα δρόμου έχουν επιδοθεί φαρμακευτικές εταιρείες από όλο τον κόσμο, σε μια προσπάθεια να ανασχεθεί όσο γίνεται πιο γρήγορα και αποτελεσματικά η ξέφρενη πορεία της πανδημίας.
Σε αυτά τα πλαίσια, είχαμε την πρόσφατη ανακοίνωση για τα εμβόλια τριών εταιρειών, τα οποία πέρασαν το τρίτο στάδιο των κλινικών δοκιμών και αναμένονται σύντομα σε κυκλοφορία.
Ποια είναι όμως η αποτελεσματικότητα του κάθε φαρμάκου και πού εντοπίζονται οι διαφορές στον τρόπο παραγωγής, τη συντήρηση και στα συνολικά έξοδα αποθήκευσης και διανομής;
Η AstraZeneca δήλωσε πως το νέο εμβόλιό της κατά του κορονοϊού που αναπτύσσει μαζί με το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης μπορεί να είναι κατά 70% αποτελεσματικό χωρίς κάποια σοβαρή παρενέργεια. Σύμφωνα με την AstraZeneca, το εμβόλιο της είναι «ιδιαίτερα αποτελεσματικό» στην πρόληψη του κορονοϊού και κανένας από όσους συμμετείχαν στις δοκιμές δεν εμφάνισε σοβαρά συμπτώματα της νόσου ούτε χρειάστηκε να νοσηλευθεί.
Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου της AstraZeneca έφτανε το 90% στην ομάδα των ατόμων, στους οποίους χορηγήθηκε αρχικά μισή δόση και ένα μήνα αργότερα μία ολόκληρη δόση. Μειώθηκε στο 62% στην ομάδα που έλαβε δύο ολόκληρες δόσεις με ένα μήνα διαφορά.
Το εμβόλιο της AstraZeneca φαίνεται προς το παρόν να είναι λιγότερο αποτελεσματικό από αυτά των εταιρειών Pfizer και BioNTech και της Moderna, η αποτελεσματικότητα των οποίων ξεπερνά το 90%. Όμως χρησιμοποιεί πιο παραδοσιακή τεχνολογία από τους δύο ανταγωνιστές του, κάτι που το καθιστά λιγότερο δαπανηρό και πιο εύκολο στην αποθήκευση, καθώς δεν χρειάζεται να διατηρείται σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία.
Χάρη σε «ένα απλό δίκτυο προμήθειας», το εμβόλιο «θα είναι προσιτό και διαθέσιμο σε όλο τον κόσμο», εκτίμησε ο γενικός διευθυντής της AstraZeneca, Πασκάλ Σοριό.
Πριν από λίγες ημέρες είχε ανακοινωθεί ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου που αναπτύσσει η γερμανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Biontech σε συνεργασία με την φαρμακοβιομηχανία Pfizer φτάνει το 95% ενώ προφυλάσσει ιδιαίτερα τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Αποτελεσματικότητα που αγγίζει το 94,5% ανακοίνωσε την περασμένη Δευτέρα η αμερικανική εταιρεία βιοτεχνολογίας Moderna για το εμβόλιό της κατά του κορονοϊού.
Σε σύγκριση με το εμβόλιο της Pfizer, εκείνο της Moderna φαίνεται να είναι ευκολότερο να αποθηκευτεί, καθώς παραμένει σταθερό στους -20C για μέχρι 6 μήνες και μπορεί να διατηρηθεί σε ψυγείο για έναν μήνα. Το εμβόλιο της Pfizer χρειάζεται εξαιρετικά κρύα αποθήκευση στους περίπου -75C, αλλά μπορεί να διατηρηθεί στο ψυγείο για πέντε ημέρες.
Τι σημαίνει αποτελεσματικότητα 95% στις δοκιμές για τα εμβόλια κατά του κορονοϊού
«Πρόκειται για εμβόλια που αλλάζουν τους όρους του παιχνιδιού. Όλοι περιμέναμε αποτελεσματικότητα 50% έως 70%», δήλωσε πρόσφατα στους New York Times ο ερευνητής εμβολίων, δρ Γκρέγκορι Πόλαντ, της αμερικανικής Κλινικής Mayo.
Όπως, όμως, διευκρινίζει ο επιστημονικός συντάκτης των ΝΥΤ, βιολόγος και συγγραφέας Καρλ Ζίμερ, η αποτελεσματικότητα 95% στις δοκιμές δεν σημαίνει ότι θα είναι ίδια και στην πράξη μετά τους μαζικούς εμβολιασμούς. Η αποτελεσματικότητα στις δοκιμές είναι ένας στατιστικός δείκτης που προκύπτει με συγκεκριμένους μαθηματικούς υπολογισμούς.
Η φαρμακευτική εταιρεία εμβολιάζει μερικούς ανθρώπους, ενώ σε άλλους δίνει εικονικό εμβόλιο (πλασίμπο), χωρίς κανείς συμμετέχων να ξέρει αν έχει όντως εμβολιαστεί ή όχι («τυφλή» δοκιμή). Στη συνέχεια οι εμβολιασμένοι και οι ψευδο-εμβολιασμένοι κάνουν κανονικά τη ζωή τους και η εταιρεία παρακολουθεί πόσοι θα εμφανίσουν συμπτώματα covid-19 και θα διαγνωστούν θετικοί στον κορονοϊό (170 άτομα στην περίπτωση των Pfizer/BioNTech). Μετά υπολογίζεται ποιο ποσοστό των αρρώστων είχαν εμβολιαστεί και ποιο όχι, καθώς και η σχετική διαφορά ανάμεσα στα δύο ποσοστά. Στην περίπτωση και των δύο εμβολίων η μεγάλη πλειονότητα όσων αρρώστησαν, δεν είχαν εμβολιαστεί. Η διαφορά αυτή, που εκφράζεται ως ποσοστό (π.χ. 95%), δείχνει την αποτελεσματικότητα (efficacy) και αποτελεί πειστική ένδειξη ότι το εμβόλιο «δουλεύει» καλά.
Όμως, όπως έχει δείξει η εμπειρία με προηγούμενα εμβόλια, η αποτελεσματικότητα των δοκιμών είναι διαφορετική από την αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου στον πραγματικό κόσμο (effectiveness) και είναι σημαντικό, σύμφωνα με τους ειδικούς, τα δύο αυτά είδη αποτελεσματικότητας να μη συγχέονται. Το ποσοστό 95% δεν αντιπροσωπεύει την πραγματική πιθανότητα να μολυνθεί κάποιος από τον κορονοϊό, ούτε ισοδυναμεί στην πράξη -όπως κακώς πολλοί νομίζουν- με το ότι οι 95 στους 100 άνθρωποι που θα εμβολιαστούν, σίγουρα δεν θα μολυνθούν ή δεν θα αρρωστήσουν.
«Η αποτελεσματικότητα (effectiveness) δείχνει πόσο καλά δουλεύει το εμβόλιο έξω στον πραγματικό κόσμο», σύμφωνα με τον αναπληρωτή καθηγητή επιδημιολογίας Ναόρ Μπαρ-Ζέεβ της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Τζονς Χόπκινς της Βαλτιμόρης.
Ίσως η αποτελεσματικότητα των εμβολίων κατά του κορονοϊού στις δοκιμές (efficacy) αποδειχθεί εξίσου εντυπωσιακή στην πράξη (effectiveness), αλλά με βάση την προηγούμενη εμπειρία εμβολιασμών, θα είναι μάλλον κάπως μικρότερη- άγνωστο πόσο. Αυτό εν μέρει οφείλεται στο ότι οι λίγες χιλιάδες άνθρωποι που συμμετέχουν στις κλινικές δοκιμές, δεν αποτελούν αντιπροσωπευτικό δείγμα του πληθυσμού. Για παράδειγμα, «εκεί έξω» υπάρχουν άνθρωποι με ποικίλα χρόνια προβλήματα υγείας που μπορεί να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα του εμβολίου.
