Παρακολούθησα με μεγάλο ενδιαφέρον το Σάββατο 6/3/2021 ολόκληρη την ανοιχτή στο κοινό διαδικτυακή συνάντηση – συζήτηση με τον τίτλο «ένα Κυθηραϊκό New Deal» που πραγματοποιήθηκε με την πρωτοβουλία των Μάνου Τριφύλη, Σπύρου Μιχαλακάκη και Γιάννη Κορωναίου.
Εάν δεν ήξερα προσωπικά τους τρεις διοργανωτές της συζήτησης αυτής καθώς και το ειλικρινές και ανιδιοτελές ενδιαφέρον τους για τα Κύθηρα, θα έλεγα ότι άκουσα ξανά «μια από τα ίδια». Δηλαδή μια εντελώς πλατειασμένη συζήτηση όπου ο καθένας από τους συμμετέχοντες μιλούσε κυρίως για θέματα που άπτονται της επαγγελματικής του ταυτότητάς χωρίς επί της ουσίας να τοποθετούνται ή να καταθέτουν προτάσεις επί της αρχικής εισηγήσεως του Σπύρου Μιχαλακάκη.
Συμμετείχα από το 1985 σε δεκάδες συνεδριάσεις επιτροπών, σε ημερίδες, σε συνέδρια κ.λ.π. με θεματολογία που αφορούσε γενικότερα το νησί και την «ανάπτυξή» του. Σε όλες αυτές τις δια ζώσης συναντήσεις υπήρχε καταγραφή της υφιστάμενης κατάστασης στο νησί καθώς και (μεγαλεπήβολες) προτάσεις για το τι θα πρέπει να γίνει προκειμένου να αναπτυχθεί ο πρωτογενής, ο δευτερογενής και φυσικά ο τριτογενής, (υπηρεσίες), τομέας.
Το πρόβλημα που παρατηρούσα πάντοτε σε αυτές τις συναντήσεις, όπως και στην διαδικτυακή αυτή για την οποία γράφω εδώ, είναι ότι ενώ υπήρχε συνήθως μια προσεκτική και τεκμηριωμένη αποτύπωση της πραγματικότητας, καθώς και του επιθυμητού αποτελέσματος, όταν η συζήτηση έφτανε στο «δια ταύτα» δηλαδή πώς θα υλοποιηθούν οι εξαιρετικές προτάσεις που είχαν τεθεί στο τραπέζι, τελείωνε η συζήτηση.
Παραδείγματος χάρη είναι γνωστό στους «παροικούντες την Ιερουσαλήμ» ότι τα άνυδρα ελαιόδεντρα της νότιας Πελοποννήσου, των Κυθήρων και της βορειοανατολικής Κρήτης παράγουν το καλύτερο ελαιόλαδο στον κόσμο, το οποίο υπό συνθήκες θα μπορούσε να πουληθεί σε τουλάχιστον διπλάσια τιμή από αυτή που πωλείται σήμερα. Αυτό όμως που αναζητείται εδώ και χρόνια είναι πώς θα γίνει μαζική συγκέντρωση του ελαιόλαδου των Κυθήρων, αξιολόγηση, διαχωρισμός, τυποποίηση και αμέσως μετά εξεύρεση των διόδων διάθεσης του προϊόντος σε ένα τόσο ανταγωνιστικό παγκόσμιο περιβάλλον. Το σημαντικότερο όλων όμως είναι η παιδεία που πρέπει να αναπτυχθεί στους παραγωγούς του πρωτογενή τομέα σχετικά με τα παραπάνω καθώς και η απαραίτητη συνεργασία μεταξύ ιδιωτών και φορέων.
Τα πράγματα γίνονται ακόμα δυσκολότερα αν δει κανείς την πραγματικότητα στους ανωτέρω τομείς στο νησί. Δηλαδή σε ότι αφορά τον πρωτογενή αλλά και λιγότερο τον δευτερογενή τομέα, οι νέοι άνθρωποι που ασχολούνται με αυτούς είναι ελάχιστοι, ίσως μετρημένοι στα δάχτυλα των χεριών. Οι πιο πολλοί είναι μεσήλικες, συνταξιούχοι, ή αλλοδαποί που έχουν μισθώσει με κάποιο τρόπο κτήματα και ως εκ τούτου είναι δύσκολο να ενταχθούν στην σύγχρονη λογική της αξιοποίησης και διάθεσης προϊόντων σε άλλες αγορές.
Φυσικά υπάρχουν φωτεινά παραδείγματα ανθρώπων που αξιοποιώντας κυρίως ευρωπαϊκούς πόρους, δημιούργησαν εξαιρετικές επιχειρήσεις που άπτονται του πρωτογενούς και του δευτερογενούς τομέα στο νησί και οι οποίοι κατά την άποψή μου θα έπρεπε να βρίσκονται στο πάνελ των προσκεκλημένων.
Εκ κατακλείδι θέλω να πω ότι καλό είναι να γίνονται τέτοιου είδους συζητήσεις αλλά οι διοργανωτές και οι συμμετέχοντες πρέπει να έχουν να προτείνουν και τρόπους εφαρμογής των προτάσεών τους, οι οποίοι, (τρόποι), μπορεί να είναι διαφορετικοί, καινοτόμοι ή ακόμα και αντισυμβατικοί. Το σίγουρο είναι ότι ακόμα και αν κακολογηθούν ή περιγελασθούν, δεν θα αγνοηθούν. Γιατί, παρερμηνεύοντας λίγο αυτό που έλεγε ο Steve Jobs, οι ιδέες που φαίνονται αρκετά τρελές για να υλοποιηθούν, είναι τελικά αυτές που αλλάζουν τον κόσμο ή τα Κύθηρα στην συγκεκριμένη περίπτωση.
Αγαπητέ Παναγιώτη.
Αρχικά θέλω να σε ευχαριστήσω που παρακολούθησες την συζήτηση, καθώς και για τα σχόλια σου. Συμμερίζομαι πολλές από τις παρατηρήσεις σου. Θέλω όμως να καταθέσω ορισμένα σχόλια:
1) Γράφεις ότι συμμετείχες από το 1985 σε δεκάδες συνεδριάσεις οι οποίες δεν κατέληξαν σε χειροπιαστά αποτελέσματα. Αναρωτήθηκες άραγε τον λόγο; Μήπως διότι έγιναν για εντυπωσιασμό και όχι για ουσία; Μήπως διότι το μοντέλο διοίκησης και παρέμβασης που υπηρετούσαν κατέληγε στους ίδιους καρεκλοκένταυρους; Μήπως διότι από την “εξίσωση” έλειπαν αυτοί που (μαζί με όλους τους άλλους) το έχουν ξανακάνει στην ζωή τους και ξέρουν να υλοποιούν προγράμματα; Μήπως ήρθε η ώρα να το αλλάξουμε;
2) Σωστά επισημαίνεις ότι υπάρχει μια γενικότητα στις προτάσεις. Για την ακρίβεια η περιγραφή στις προτάσεις μας φθάνει σε ένα σημείο, προχωρημένο ή λιγότερο προχωρημένο. Όμως θα ήταν έλλειψη σεβασμού στους συνομιλητές μας αν τους λέγαμε “αυτό είναι το κουστουμάκι, φορέστε το”. Εφόσον τους καλούμε να συμμετάσχουν, περιμένουμε και τις δικές τους προτάσεις για να καταλήξουμε στο δέον γενέσθαι.
3) Πραγματικά βρίσκω ενδιαφέρουσα την παρατήρηση για το λάδι. Μπορεί να είναι κοινότυπη (την έχουμε συζητήσει δεκάδες φορές όλοι), αλλά μου δίνει την ευκαιρία να επαναφέρω την δική μου διαπίστωση ότι δεν φθάνει να το θέλεις, πρέπει και να το μπορείς. Η διαμόρφωση και καθιέρωση ενός brand (το “Κύθηρα” στην συγκεκριμένη περίπτωση) απαιτεί την συμβολή ατόμων που γνωρίζουν από marketing, που γνωρίζουν από προώθηση πωλήσεων, που γνωρίζουν από επικοινωνία. Ευτυχώς σήμερα υπάρχουν πολλοί Κυθήριοι και φιλοκυθήριοι οι οποίοι έχουν αυτές τις δεξιότητες. Εμείς φιλοδοξούμε να τους ενεργοποιήσουμε προκειμένου να συμβάλουν με τις γνώσεις τους σε κάτι που στο παρελθόν δεν πέτυχε διότι έλειπαν ακριβώς αυτές οι δεξιότητες.
Παναγιώτη υποθέτω ότι είσαι και εσύ ένας από αυτούς που έχουν διαπιστώσει την αναποτελεσματικότητα του δημοσίου όταν στελεχώνεται από άτομα που στο βιογραφικό τους έχουν μόνο “κομματικά ένσημα”. Που δεν γνωρίζουν την ανάγκη καθημερινά να “βγάζεις το ψωμί σου”. Θεωρώ απαραίτητη την όσμωση των θεσμών του δημοσίου με την ιδιωτική εμπειρία. Αυτό μπορεί σε μεγάλο βαθμό να επιτευχθεί με την πρόταση μας και την συνεργασία όλων όσων περιγράφουμε σε αυτή.
Με αυτή την έννοια σε ευχαριστώ για την συμβολή σου και την ευκαιρία που μου έδωσες να αναπτύξω ορισμένες σκέψεις μου
Γιάννης Κορωναίος
Ευτυχώς Γιάννη έχω καταφέρει στη ζωή μου να έχω μια αντικειμενική, (θεωρώ), ματιά όντας δημόσιος υπάλληλος, αλλά και “επαγγελματίας” μέσα από τις οικογενειακές επιχειρήσεις μας. Αντιλαμβάνομαι επίσης της προσέγγισή σου στο θέμα “marketing, προώθηση πωλήσεων” κλπ τα οποία αναφέρεις εδώ. Είναι λογικό όλοι σας να έχετε μια τέτοια προσέγγιση στο θέμα η οποία είναι φυσικά σωστή.
Όμως Γιάννη αυτή η προσέγγιση δεν αποτελεί θεμέλιο του θέματος. Όλες αυτές οι ενέργειες σκοντάφτουν στο σημαντικότερο πρόβλημα που υπάρχει στο νησί εδώ και δεκαετίες το οποίο βιώνουμε οι μόνιμοι κάτοικοι του νησιού και δυστυχώς κανένας δεν αναφέρετε σε αυτό. Την έλλειψη ανθρώπων που θα ασχοληθούν με τον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα.
Όταν εμείς πρώτα και μετά το κράτος οδηγούμε τα παιδιά μας να ζήσουν και να εργαστούν μπροστά σε έναν υπολογιστή, πιθανόν και σε κάποια άλλη χώρα του κόσμου, πώς θα γίνει ελκυστικός ο πρωτογενής τομέας και θα εφαρμοστούν αυτά που προτείνετε;
Μιλώντας καθημερινά με ανθρώπους που εργάζονται αποκλειστικά στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα, πιστεύω ότι εάν δεν ξεκινήσει κανείς από αυτούς, (τους ανθρώπους), δεν πρόκειται να υπάρξει καμιάς μορφής ανάπτυξη.
Τι να το κάνεις το sophisticate marketing για το μέλι ας πούμε, αν δεν έχεις προϊόν να διαθέσεις, αφού οι παραγωγοί δεν έχουν πειστεί μέχρι σήμερα ότι πρέπει να υπάρξει μία ενιαία τυποποίηση με το brand «Κύθηρα».
Σε ότι αφορά την αναποτελεσματικότητα του δημοσίου όταν στελεχώνεται από άτομα που στο βιογραφικό τους έχουν μόνο “κομματικά ένσημα” θα συμφωνήσω, με μία μόνο παρατήρηση την οποία επαναλαμβάνω εδώ και πολλά χρόνια σε διάφορες συζητήσεις.
Για μένα το δημόσιο και ειδικά ο Δήμος, γιατί φαντάζομαι περί αυτού είναι ο λόγος, πρέπει να είναι αρωγός και συμπαραστάτης στον ιδιωτικό τομέα. Ο Δήμος δεν μπορεί να είναι ούτε αγρότης, ούτε ξενοδόχος ούτε επιχειρηματίας. Μπορεί όμως να δέχεται τεκμηριωμένες προτάσεις από φορείς και συλλογικά όργανα και να τις υλοποιεί θεσμικά και οικονομικά μαζί με αυτούς. Όλα αυτά τα χρόνια δεν γνωρίζω, τουλάχιστον στο κομμάτι του τουρισμού, καμιά πρόταση που ήρθε από κάποιο φορέα και δεν έγινε αποδεκτή από οποιονδήποτε Δήμαρχο και Δημοτικό συμβούλιο.
Θα μπορούσα να σου πω πολλά ακόμα στο πλαίσιο μιας ουσιαστικής και προφανώς εντελώς έξω από την πολιτική συζήτησης, αλλά θα προτιμούσα να μιλήσουμε κάποια στιγμή από κοντά.
Σε ευχαριστώ για το χρόνο σου να με «διαβάσεις»