Τρία ελληνικά νησιά συγκαταλέγονται στη βραχεία λίστα με τα 11 πιο απειλούμενα μνημεία και τόπους πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2024, όπως ανακοίνωσε η πανευρωπαϊκή ΜΚΟ Europa Nostra και το Ινστιτούτο της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, στα πλαίσια του προγράμματος «7 Most Endangered» («7 πιο απειλούμενα μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης το 2024»). Η τελική λίστα των επτά θα ανακοινωθεί τον Απρίλιο.
Τη σχετική πρόταση που κατέληξε στην επιλογή των κυκλαδίτικων Σίφνο, Σέριφο και Φολέγανδρο, ως των πλέον χαρακτηριστικών της συντελούμενης αλλαγής, υπέβαλε η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), ευελπιστώντας να αξιοποιήσει το πρόγραμμα για να προωθήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ανεξέλεγκτη δόμηση, καθώς και την άσκηση επιρροής επί των κυβερνητικών πολιτικών για τη βελτίωση του πολεοδομικού σχεδιασμού στα νησιά.
«Οι Κυκλάδες, φημισμένες για τη μοναδική γοητεία και τον πλούσιο πολιτισμό τους, βρίσκονται αντιμέτωπες με μια πληθώρα προκλήσεων που θέτει η έξαρση της τουριστικής ανάπτυξης και η ανεξέλεγκτη δόμηση. Παρά την οικονομική ανάπτυξη που επιτυγχάνεται, δημιουργείται παράλληλα και πλήθος περιβαλλοντικών, πολιτιστικών και κοινωνικών ζητημάτων, όπως η υποβάθμιση των φυσικών πόρων, η καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς, η λειψυδρία, τα προβλήματα διαχείρισης αποβλήτων και οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες. Τα νησιά κινδυνεύουν να χάσουν τον αυθεντικό τους χαρακτήρα, καθώς η ταχεία τουριστική οικοδόμηση απειλεί να επισκιάσει την εγγενή ομορφιά τους», αναφέρει το κείμενο της υποψηφιότητας και σημειώνει:
«Ειδικά οι μικροί νησιωτικοί προορισμοί των Κυκλάδων δέχονται σημαντική πίεση από τον υπερτουρισμό, σε όρους επιβάρυνσης των υποδομών και αυξανόμενης ζήτησης για φιλοξενία. Η ζήτηση για κτίρια εκτός των ορίων των οικισμών είναι πολύ μεγάλη και η κατασκευή χωρίς προηγούμενο. Τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής αποκαλύπτουν σταθερή αύξηση των νέων οικοδομικών αδειών, από 916 το 2018 σε 1.280 το 2022. Τα δομημένα τετραγωνικά μέτρα, που αυξάνονται από 291.722 τ.μ. το 2018 σε 419.232 τ.μ. το 2022, υπογραμμίζουν την εντατικοποίηση της οικοδομικής δραστηριότητας. Μέσα σε μόλις τέσσερα έτη τα νέα τετραγωνικά που χτίστηκαν στα νησιά των Κυκλάδων διπλασιάστηκαν, έως και τριπλασιάστηκαν».
Σημειώνεται ότι η επιλογή των υπό ένταξη στη λίστα των «7 Most Endangered» έγινε από διεθνή Συμβουλευτική Επιτροπή, με βασικά κριτήρια την υψηλή πολιτιστική σημασία των μνημείων, το σοβαρό κίνδυνο που αντιμετωπίζουν σήμερα, τον βαθμό εμπλοκής των τοπικών κοινοτήτων και τη δέσμευση των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων για τη διάσωσή τους, καθώς και τη δυνατότητά τους να λειτουργήσουν ως καταλύτης για βιώσιμη κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη.
Και το αποτέλεσμα είναι –πάντα σύμφωνα με την ανακοίνωση των ευρωπαϊκών οργανισμών– ότι «τα νησιά κινδυνεύουν να χάσουν τον εξαιρετικό και αυθεντικό τους χαρακτήρα, καθώς η αυξανόμενη τουριστική κατασκευή απειλεί να επισκιάσει την εγγενή ομορφιά τους, ενώ ιδιαίτερη ανησυχία προκαλούν οι μικρότεροι νησιωτικοί προορισμοί εντός των Κυκλάδων, που φέρουν το μεγαλύτερο βάρος του υπερτουρισμού».
Τα 11 πιο απειλούμενα μνημεία και περιοχές πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη για το 2024, σύμφωνα με το πρόγραμμα είναι τα εξής:
- Νησιά των Κυκλάδων: oι περιπτώσεις της Σίφνου, Σερίφου και Φολεγάνδρου, ΕΛΛΑΔΑ
- Αρχαιολογικός χώρος Muret e Portës, Durrës, ΑΛΒΑΝΙΑ
- Ιστορικό και πολιτιστικό απόθεμα στο Amberd, ΑΡΜΕΝΙΑ
- Palais du Midi, Βρυξέλλες, ΒΕΛΓΙΟ
- Εργατικές κατοικίες (courées), Roubaix-Tourcoing, ΓΑΛΛΙΑ
- Εκκλησία του San Pietro, Gessate, Μιλάνο, ΙΤΑΛΙΑ
- Συναγωγή της Σιένα, ΙΤΑΛΙΑ
- Παλάτι Sztynort, northern Masuria, ΠΟΛΩΝΙΑ
- Οικία του Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού, Šabac, ΣΕΡΒΙΑ
- Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, Altınözü / Hatay, ΤΟΥΡΚΙΑ
- Σιδηρά Πύλη της Αντιόχειας, Antakya / Hatay, ΤΟΥΡΚΙΑ
