Ένα στιγμιότυπο-σημείο των καιρών
Στο βήμα της Βουλής ο εκτελών τη βάρδια του υφυπουργεύοντος Ψηφιακής διακυβέρνησης. Ο Θ. Λιβάνιος, το όνομα μικρή σημασία έχει. Η γλώσσα του (τα κλισέ) και η κοψιά του (ο κυνικός τόνος των φτηνών ευφυολογημάτων του μάνατζερ) πολλοστό αντίγραφο του τεχνοκράτη κυβερνητικού παράγοντα που κυριαρχεί απ΄ άκρη σ’ άκρη στο δυτικό (και όχι μόνο) κόσμο.
Ξεκινάει, λοιπόν, λέγοντας «ότι είναι αδιανόητο να έχουν οι κυνηγοί ατσιπάριστο τον σκύλο τους», για να ανακοινώσει στη συνέχεια την ταχεία ανάπτυξη του μητρώου με τα πλήρη ιατρικά-βιομετρικά στοιχεία για τα ζώα συντροφιάς και να καταλήξει: «αυτό θα γίνει πρώτα για τα ζώα συντροφιάς και μετά για τους ανθρώπους»! Η αυθάδεια και ο κυνισμός των τεχνοκρατών «πολιτικών» που έχουν πάρει φόρα και προχωράνε ταχύτατα σχεδιασμούς ακραίου βιοπολιτικού ελέγχου.
Με τον αέρα που τους δίνουν οι επιτυχημένες ασκήσεις εθισμού στις οποίες έχουν υποβάλει τις μεγάλες κοινωνικές πλειοψηφίες, και το χαμηλό φρόνημα του κόσμου μπροστά στα όσα αδιανόητα επιβάλλουν υπό υγειονομικό και «πράσινο» οικολογικό πρόσχημα.
Όπως αναμενόταν, αντιπολίτευση μηδέν. Συνένοχη σιγή. Ομερτά. Τόσο από το χώρο των αρειμάνιων «υπέρμαχων των δικαιωμάτων» όσο και από κείνον των αταλάντευτων «αντικαπιταλιστών». Μητρώο: ένας από εκείνους τους «ουδέτερους» όρους που κουβαλούν την αδιαφάνεια της γλώσσας του ιερατείου των «ειδικών».
Σε απλά ελληνικά: αυτή την περίοδο στήνεται με εντυπωσιακή ταχύτητα η τεχνική υποδομή που θα διευκολύνει την ενοποιημένη προσπέλαση στα πολυποίκιλα επιμέρους προσωπικά μας στοιχεία που τηρούνται από διάφορες κρατικές υπηρεσίες, από εταιρείες, Τράπεζες και άλλους οργανισμούς (ανάμεσά τους τα ιατρικά και τα οικονομικά μας δεδομένα, και οι μετακινήσεις μας π.χ. η ATHENA CARD του ΟΑΣΑ). Επεξεργασία τους από αλγορίθμους που ενσωματώνουν αδιαφανείς στοχεύσεις/προτεραιότητες (ανθρώπων φυσκά και όχι μηχανών!) και δυνατότητα πρόσβασης σε αυτά εντός κλάσματος του δευτερολέπτου από την κάθε «πόρτα», από τον κάθε μηχανισμό «διοδίων», από τον κάθε υπάλληλο οποιασδήποτε κρατικής ή εταιρικής υπηρεσίας, με τη χρήση ενός ενιαίου μοναδικού για τον καθένα μας ηλεκτρονικού αριθμού ταυτότητας που θα φέρουμε πάντοτε μαζί μας.
Το υγειονομικό πάσο δεν είναι παρά μια «γενική» πρόβα των σχετικών διαδικασιών και υποδομών. Τεράστια εξέλιξη που οδηγεί σε ασφυκτικά καθεστώτα πανεποπτικής βιοπολιτικής απολυταρχίας. Αρκεί ένα ελάχιστο δείγμα κάποιων από τις όψεις των εξελίξεων που φέρνει η τρέχουσα φάση του πολυδιαφημισμένου ψηφιακού μετασχηματισμού για να γίνει φανερό το βάθος του ελέγχου επί της ζωής που επιτυγχάνεται.
Ένας διπλός έλεγχος: ο πολίτης πιασμένος στο δόκανο. Ανάμεσα σε «Τράπεζα» και «Εφορία»
Η εξαναγκαστική πρόσδεση του πολίτη με την «Τράπεζα», έχει γίνει απόλυτη, με τις αβάντες που έδωσαν οι μνημονιακές προβλέψεις, και σχετίζεται άμεσα με τον σχεδιασμό των διαδικασιών στο πλαίσιο της ηλεκτρονικής τραπεζικής. Δεν μπορείς πλέον να διάγεις κανονικό βίο αν δεν κάνεις όλες σου τις συναλλαγές μέσω Τραπέζης. Εκτός των άλλων αδιανόητων συνεπειών, αν δεν το κάνεις, τιμωρείσαι και φορολογικά. Εδώ και λίγο καιρό όμως περνάμε σε νέα φάση: ή εξουσιοδοτείς την Τράπεζα «σου!» να έχει πλήρη και διαρκή πρόσβαση στην φορολογική σου καρτέλα που τηρείται από την ΑΑΔΕ (ώστε να μην χάνεις χρόνο και να έχεις το κεφάλι σου ήσυχο!!) ή πρέπει να στήνεσαι έξω από το κατάστημα της Τράπεζας που σε υποβάλλει σε συστηματικά καψόνια πειθάρχησης προκειμένου για παράδειγμα να δώσεις τα δύο-τρία προσωπικά σου στοιχεία που στην πραγματικότητα απαιτούνται από τον νόμο. Στο πλαίσιο ενός τραπεζικού συστήματος που η πρόσβαση που αποκτά στα ατομικά φορολογικά στοιχεία είναι εκτός από πληροφοριακό χρυσωρυχείο και ένα πολυεργαλείο για τον πλήρη έλεγχο του μικρού πελάτη: για την άσκηση καταναλωτικού, και «επενδυτικού!» πατερναλισμού, για την επιτάχυνση της κατάσχεσης στην περίπτωση που υπάρχει μη εξυπηρετούμενο δάνειο και άλλα πολλά.
Η πλευρά «Α»ΑΔΕ τώρα: η Ανεξάρτητη (από το ελληνικό κράτος και υπαγμένη στον έλεγχο της ευρωπαϊκής Κομισιόν) Αρχή Δημοσίων Εσόδων. Τηρεί ήδη μια ακτινογραφία της οικονομικής μας κατάστασης – μάλιστα εντός ολίγου θα διαθέτει τα πλήρη περιουσιακά μας στοιχεία σε ένα e-περιουσιολόγιο (δεν θα αναφερθούμε εδώ στις ειδικές πολύπλευρες προεκτάσεις αυτού του θέματος). Που τηρούνται αυτά τα άκρως ευαίσθητα στοιχεία; Πλήρης αδιαφάνεια, χωρίς να έχουν διαψευστεί πάντως πληροφορίες ότι οι κρατικές (gov.gr) και φορολογικές (της ΑΑΔΕ) βάσεις δεδομένων είναι τοποθετημένες σε πληροφοριακούς κόμβους (data center) της Microsoft. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ασφάλεια των πολιτών και της χώρας.
Θεσμοποιημένη εργοδοτική αυθαιρεσία με το «καλημέρα σας»
Πρόσβαση στον ατομικό ηλεκτρονικό φάκελο και από τον εργοδότη. Που του δίνει τη δυνατότητα να αποκλείει εκ των προτέρων και εντελώς αδιαφανώς στη βάση της «πλήρους εικόνας» του εργαζομένου: της κατάστασης της υγείας του, της οικονομικής του θέσης και συμπεριφοράς, των καταναλωτικών του συνηθειών, πλάι στις πληροφορίες που του δίνουν ήδη τα social media. Δημιουργούνται οι βάσεις για τεράστιους αποκλεισμούς και εργοδοτική επιβολή στο χώρο εργασίας ήδη με το «καλημέρα σας» και εντείνεται η πίεση για συμμόρφωση προς τις νόρμες και τους άγραφους κανόνες της «πολιτικοινωνικής ορθότητας».
Αφανής ιδιωτικοποίηση του Δημόσιου τομέα. Τα κόστη στον πολίτη
Η ψηφιακή μετάβαση χρεώνεται ποικιλόμορφα στους πολίτες. Μια διαδικασία ιδιωτικοποίησης του Δημόσιου εξελίσσεται σιωπηρά κατά δόσεις: απαραίτητος ο λογιστής για τις σχέσεις με την Εφορία. Επιπλέον ανανεωμένες «ηλεκτρονικές» εκδόσεις του φορολογικού δαιδαλώδους νομικού καθεστώτος. Απαραίτητος ο μηχανικός για την μεταφορά στα ηλεκτρονικά μητρώα των «χάρτινων» στοιχείων που τηρεί το κράτος για τη κτηματογράφηση και τα στοιχεία των οικοδομών. Και εδώ ένα εσκεμμένο νομικό και διαδικαστικό χάος. Απαραίτητος πάει να γίνει με νόμο ο δικηγόρος για να βγεί η σύνταξη (για να κάνει τη δουλειά που δεν κάνει ο ΕΦΚΑ).
Αξίζει να επισημανθεί, ότι το πολιτικό σύστημα υφαίνει ένα νέο δίχτυ «κλαδικών πελατειακών σχέσεων» παρασιτικού χαρακτήρα με τα επαγγέλματα αυτά. Και κάτι γενικότερο που αφορά τον «μη ειδικό» πολίτη: «βρίσκει τοίχο» και βιώνει τον αποκλεισμό και την ανημπόρια στη σχέση του με τις κρατικές υπηρεσίες αλλά και με τους διάφορους παρόχους κοινωνικών αγαθών και υπηρεσιών (ηλεκτρισμός, νερό, τηλεπικοινωνίες, τράπεζες). Αποδιοργανώνεται η δυνατότητά του να πληροφορείται για τις υποθέσεις του ή ακόμα περισσότερο να διαμαρτυρηθεί (τα όσα εξιστορεί η εξαιρετική ταινία «I Daniel Blake» του Κεν Λόουτς).
«Ζητείται ελπίς» (δηλαδή τρόποι αντίστασης)
Ας πιάσουμε το νήμα με μια παρατήρηση: οι αφελείς, γκροτέσκες συνωμοσιολογίες που έχουν σημαντική πέραση σήμερα, αυτές για παράδειγμα με τα «τσιπάκια» που μας βάζουν στο σώμα μας με τα εμβόλια κ.λπ. είναι η στρεβλή αντανάκλαση μιας πολύ απτής υλικής πραγματικότητας. Εκείνης των σημερινών ακραίων επιδιώξεων συνολικού βιοπολιτικού ελέγχου επί της κοινωνίας μέσω της διαδικασίας ενός νέου κύματος βαθιών «ψηφιακών» αναδιαρθρώσεων. Και σε κάθε περίπτωση, εκείνης ενός πολύ αρνητικού συσχετισμού δυνάμεων για τα πλατιά κοινωνικά στρώματα που τη βιώνουν σαν αδυναμία απέναντι σε μια εξουσία όλο και πιό στενής βάσης (το γνωστό 1% των ελίτ) και σαν αυξανόμενη δυσκολία ερμηνείας του απροσπέλαστου νοήματος των κοινωνικών εξελίξεων. Οι εξελίξεις βέβαια δεν διαμορφώνονται από κάποιο ενιαίο μυστηριώδες παντοδύναμο κέντρο που συνωμοτεί κλεισμένο σε ένα σκοτεινό δωμάτιο.
Όμως, μέσα στη χαοτική πολυπλοκότητα των ανταγωνισμών που χαρακτηρίζει τις καπιταλιστικές σχέσεις, δύο ομάδες αλληλοσυνδεμένων κινήτρων σπρώχνουν άναρχα προς μια συνισταμένη που οδηγεί σε ένα εντελώς πραγματικό «τσιπάρισμα» της κοινωνικής ζωής τέτοιο που πολύ συχνά συναγωνίζεται την πιό αχαλίνωτη φαντασία: Από τη μια, η επιδίωξη συνολικής υπαγωγής στην εμπορευματοποίηση και στο συνακόλουθο καπιταλιστικό ξεζούμισμα της κάθε πτυχής της Φύσης, της κοινωνικής ζωής, του χρόνου και του χώρου, από την άλλη ο πανεποπτικός έλεγχος και η πειθάρχηση των κοινωνικών πλειοψηφιών στο πλαίσιο μιας εξουσίας που επιδιώκει να αντιμετωπίσει μεγάλους κλονισμούς της πολιτικής της νομιμοποίησης και οργανώνεται καταφεύγοντας αλματκά σε πιό έμμεσες, αδιαφανείς και απροσπέλαστες μορφές ενός επελαύνοντος αυταρχισμού.
«Ζητείται ελπίς» λοιπόν για να χρησιμοποιήσουμε τον τίτλο γνωστού έργου του Α. Σαμαράκη. Θα μιλήσουμε με απόλυτα ρεαλιστικούς όρους. Μέσα σε ένα κόσμο τεράστιων επιστημονικών, τεχνικών, διανοητικών και υλικών δυνατοτήτων, οι σημερινές επιστημονικές και τεχνολογικές εφαρμογές είναι μέχρι τον πυρήνα τους εμποτισμένες από την στενότερη παρά ποτέ υπαγωγή τους στους σκοπούς του κεφαλαίου. Μια πρώτη στοιχειώδης αναγνώριση του προβλήματος, είναι πάντοτε η αναγκαία αρχή: Η συνειδητοποίηση της κρισιμότητας που αποκτά η πάλη απέναντι στις σημερινές ανανεωμένες εκφράσεις τεχνοκρατισμού και επιστημονισμού, και για αρχή η επινόηση τρόπων για επιμέρους παρενοχλήσεις της εκδίπλωσης των σχεδιασμών του αντιπάλου.
