Η κοινωνία και ο πολιτισμός της Ουκρανίας έχουν παρουσιαστεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια μέσα από εντυπωσιακές παραγωγές φιλόδοξων κινηματογραφιστών, οι οποίες διερευνούν τις ανθρώπινες απώλειες από τις στρατιωτικές επιθέσεις της Ρωσίας.
Αν και οι θεματικές είναι στενάχωρες, το σινεμά τους προσφέρει μια καλειδοσκοπική άποψη για τις ζωές και ανησυχίες των σύγχρονων Ουκρανών που από το 2014 αντιμετωπίζουν δυσκολίες της κατάληψης της Κριμαίας από τη Ρωσία και για τον συνεχή πόλεμο στην περιοχή του Ντονμπάς.
Αυτές είναι πέντε ταινίες που δίνουν την ευκαιρία να κατανοήσουμε τη σύγκρουση Ρωσίας- Ουκρανίας, μέσα από τα μάτια καταξιωμένων Ουκρανών καλλιτεχνών.
Reflection – Βαλεντίν Βασιάνοβιτς (2021)
Η πρόσφατη ταινία μεγάλου μήκους του Βαλεντίν Βασιάνοβιτς με τίτλο «Reflection», ήταν μια από τις πιο αγαπημένες που προβλήθηκαν πέρυσι στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας. Ο Βασιάνοβιτς παρουσιάζει τη θλιβερή ιστορία ενός νεαρού κοσμοπολίτη γιατρού που προσφέρεται να βοηθήσει τους τραυματίες κοντά στο πεδίο μάχης στην περιοχή του Ντονμπάς στην Ουκρανία. Όμως, συλλαμβάνεται σχεδόν αμέσως από ρωσόφωνους στρατιώτες που παριστάνουν τους ντόπιους αλλά στην πραγματικότητα είναι Ρώσοι μισθοφόροι που βοηθούν στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Winter on Fire: Ukraine’s Fight for Freedom – Εβγκένι Αφινέφσκι (2015)
Το – υποψήφιο για Όσκαρ – ντοκιμαντέρ του Εβγκένι Αφινέφσκι (υπάρχει στην πλατφόρμα του Netflix) παρουσιάζει ένα μοντάζ από διαδηλώσεις στο πεδίο της μάχης που πυροδοτήθηκαν από την απόφαση της ουκρανικής κυβέρνησης το 2014 να αναστείλει την υπογραφή εμπορικής συμφωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση υπέρ των στενών δεσμών με τη Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν – ένα βασικό κεφάλαιο που οδήγησε στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία που ξεκίνησε την Πέμπτη.
Homeward – Ναριμάν Αλίεφ (2019)
Η ταινία του Ουκρανού κινηματογραφιστή Ναριμάν Αλίεφ «Homeward» έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Καννών το 2019, όταν ο πρωτοεμφανιζόμενος σκηνοθέτης ήταν μόλις 26 ετών. Το φιλμ ξεκινά με τον 50χρονο ευέξαπτο πατέρα Μουσταφά και τον σκυθρωπό 20χρονο γιο του Αλίμ που επισκέπτονται ένα νεκροτομείο στο Κίεβο για να συλλέξουν το πτώμα του μεγαλύτερου αδερφού του Αλίμ, Ναζίμ που σκοτώθηκε σε μάχη όταν προσφέρθηκε να πολεμήσει στα σύνορα με τη Ρωσία.
Ο Μουσταφά έχει οικογενειακές ρίζες στην πολύ καταπιεσμένη μουσουλμανική εθνοτική μειονότητα των Τατάρων της Κριμαίας και θεωρεί ότι πρέπει να μεταφέρει το άψυχο σώμα του Ναζίμ σε όλη τη χώρα ώστε να τον θάψει στην πατρίδα των προγόνων του. Οπότε έτσι ξεκινά ένα οδικό ταξίδι κατά μήκος της Ουκρανίας που όσο περνά η ώρα γίνεται όλο και πιο επεισοδιακό.
The Earth Is Blue as an Orange – Ιρίνα Τσίλικ (2020)
Το ντοκιμαντέρ της Ιρίνα Τσίλικ ακολουθεί μια Ουκρανή ανύπαντρη μητέρα, τη Χάνα και τα τέσσερα παιδιά της καθώς προσπαθούν να διατηρήσουν το σπίτι τους ένα ασφαλές καταφύγιο γεμάτο ζωή καθώς πέφτουν βόμβες γύρω τους και δημιουργείται χάος. Η οικογένεια έχει πάθος για το σινεμά και η Τσίλικ καταγράφει το κάθε μέλος καθώς κινηματογραφεί τη δική του ταινία εμπευσμένη από αληθινά γεγονότα σε περίοδο πολέμου – μετατρέπωντας το τραύμα σε τέχνη.
Atlantis – Βαλεντίν Βασιάνοβιτς (2018)
Κατά σύμπτωση, η ταινία του Βαλέντιν Βασιάνοβιτς «Atlantis» κέρδισε το 2018 το βραβείο καλύτερης ταινίας στην ενότητα «Ορίζοντες» του Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας, την ίδια ημέρα που ο φυλακισμένος Ουκρανός σκηνοθέτης Όλεγκ Σέντσοφ αφέθηκε ελεύθερος από τη Ρωσία σε ανταλλαγή κρατουμένων.
Όμως το φιλμ του Βασιάνοβιτς απέχει από το χαρούμενο φινάλε. Διαδραματίζεται σε ένα φανταστικό 2025 όταν οι πατριωτικές δυνάμεις στην Ανατολική Ουκρανία έληξαν τον μακρύ πόλεμο με τη Ρωσία. Όμως δεν είναι όλα καλά σε αυτή την αγωνιώδη ιστορία που αφηγείται ένας στρατώτης που πάσχει από διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) και ο οποίος έχει χάσει την οικογένειά του, το σπίτι και το νόημα της ζωής στον πόλεμο. Πρόκειται για μια σκοτεινή, αλλά κατά διαστήματα «φωτεινή» και ανθρώπινη.
