Μαζί με το δράμα που βιώνουν οι πρόσφυγες στην Ουκρανία, μία ανείπωτη ανησυχία ζουν και χιλιάδες άτεκνα ζευγάρια στην Ευρώπη που ο πόλεμος απειλεί τις ελπίδες που είχαν εναποθέσει για να αποκτήσουν ένα παιδί,μέσω της διαδικασίας της παρένθετης μητρότητας, Μέκκα της οποίας έχει αναδειχθεί τις τελευταίες δεκαετίες η Ουκρανία. Ιδού, λοιπόν, μία επιπλέον πτυχή της εκμετάλλευσης της ανθρώπινης ζωής, που μαζί με το εκτεταμένο και προ πολλού διαπιστωμένο και καταστηλιτευμένο από διεθνείς οργανισμούς trafficking και τις, παράνομες ή μη, υιοθεσίες, αποτελούν τις μόνες διεξόδους για την πλούσια σε πόρους, πλην όμως φτωχή σε εισοδήματα, χώρα, που εγκαλεί στο δικαστήριο της συνείδησης τον όψιμο κι ευκαιριακό, πολιτικά υποκινούμενο πολλές φορές, οίκτο μας. Και αυτό, γιατί χρόνια τώρα αδιαφορούμε και κλείνουμε τα μάτια στην ακραία πενία στην οποία σκόπιμα έχει αφεθεί σχεδόν από την ανεξαρτησία της η Ουκρανίας, ώστε η χώρα να αποτελεί έναν άβουλο δορυφόρο για τις γεωστρατηγικές μεθοδεύσεις ένθεν κακείθεν.
Η εισβολή των ρωσικών δυνάμεων στην Ουκρανία έφερε αναστάτωση λοιπόν και σ’ ένα “εμπόριο” που ανθούσε πριν τη σύρραξη κι έφερνε σε πολλούς επιτήδιους έναν πακτωλό χρημάτων, ενώ αποτελούσε τη μόνη διέξοδο σε φτωχές γυναίκες ή και οικογένειες. Με τιμές περίπου 45.000 ευρώ για όλη τη διαδικασία, μέχρι το ξέσπασμα του πολέμου ήταν η πιο κοντινή και προσιτή επιλογή για ισπανικές και ευρωπαϊκές οικογένειες. Πριν τη ρωσική επίθεση, τουλάχιστον 10 ζευγάρια Ισπανών, περίμεναν τις επόμενες ημέρες να γεννήσουν τα παιδιά που είχαν παραγγείλει έγκυες γυναίκες στην Ουκρανία . Οι περισσότεροι από αυτούς τους γονείς μάλιστα είχαν προγραμματίσει να ταξιδέψουν στην Ουκρανία την εβδομάδα εκείνη που εκδηλώθηκε η ρωσική επίθεση και τα όσα συμβαίνουν έχουν περιπλέξει την κατάσταση. Μετά την γέννηση σε υπόγειο καταφύγιο του παιδιού που περίμεναν, μετά δύο και πλέον χρόνια της διαδικασίας για την παρένθετη μητρότητα, η Βανέσα και ο σύζυγός της δεν μπορούνε να ταξιδεύσουν στην Ουκρανία για να παραλάβουν τον νεογέννητο γιο τους. Η οργάνωση που είχε αναλάβει τη “μεσολάβηση”, τους ενημέρωσε πως το Κίεβο βομβαρδίζεται και όλα έχουν σταματήσει.
Ιδιαίτερα για τους Ισπανούς, αλλά και για τους Γερμανούς επίσης, η Ουκρανία είναι η αγαπημένη χώρα για την διαδικασία αυτή, καθ΄ώς η διαδεδομένη φτώχεια της την καθιστούν “βρεφοκομείο χαμηλού κόστους”, έναν προνομιακό προορισμό για αγορά μωρών: τα ποσά ξεκινούν από περίπου 30.000 ευρώ, πολύ χαμηλά σε σύγκριση με τα 100.000 ευρώ που μπορεί να κοστίσει μία τέτοια επιχείρηση στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Για την κύηση και τη γέννηση του παιδιού, η Ουκρανή λαμβάνει περίπου 12.000 ευρώ. Την τελευταία δεκαετία, μεταξύ 2010 και 2020, στην Ισπανία έχουν κατατεθεί 2.856 αιτήσεις για εγγραφή μωρών που γεννήθηκαν από παρένθετες μήτρες στο εξωτερικό και σχεδόν το 44% από αυτές έχουν υποβληθεί στο προξενείο του Κιέβου.
Μία “επιχείρηση” –αμφισβητήσιμη από ηθικής άποψης, ανεξάρτητα από τα συναισθηματικά κίνητρα των ενδιαφερομένων, τη στιγμή που τόσα ορφανά πολέμων παραμένουν στα “αζήτητα”–είχε δεχθεί ένα πρώτο πλήγμα από την έξαρση της πανδημίας και τις απαγορεύσεις εξόδου-εισόδου λόγω των περιοριστικών μέτρων. Κι εάν η πανδημία δεν στάθηκε εμπόδιο στην ευδοκίμηση της ενοικίασης παρένθετων μητέρων, ο πόλεμος περιέπλεξε ακόμη περισσότερο τα πράγματα, καθώς όπως στην περίπτωση της Βανέσας, η Ουκρανή παρένθετη μητέρα όχι μόνον γέννησε σε καταφύγιο, αλλά και το κλείσιμο των δημοσίων υπηρεσιών και μητρώων θα καθυστερήσει–με φόβο και να ακυρώσει–την υιοθεσία.
Όπως εμφατικά τονίζει, προειδοποιώντας πως φαινόμενο αναμένεται να ενταθεί με τον πόλεμο, η Άνα Τρέχο Πουλίδο κοινωνιολόγος και ιδρύτρια του Stop Vientres de Alquiler (Στοπ στις νοικιασμένες γαστέρες), μιας κοινότητας κατά της παρένθετης μητρότητας που έχει περισσότερους από 20.000 ακολούθων “ήδη γνωρίζουμε πως χιλιάδες γυναίκες (ΣτΣ πρόσφυγες) πρόκειται να γεμίσουν τους διαδρόμους των σχετικών κλινικώνστην Ευρώπη. “Οι πόλεμοι προκαλούνται από άνδρες, αλλά εκείνες που φτωχαίνουν περισσότερο είναι οι γυναίκες. Και στην περίπτωση της Ουκρανίας, οι σημερινές δεινοπαθούσες γυναίκες θα γίνουν ακόμα πιο εύκολη λεία για μαφίες και εμπορία για σεξουαλική και αναπαραγωγική εκμετάλλευση”
Όπως επισημαίνει η ίδια, τα ήδη ανησυχητικά στοιχεία πρόκειται να πολλαπλασιαστούν, Γιατί όσες οικογένειες μεταναστεύσουν αναγκαστικά και βρεθούνε σε χώρες με νομικά κενά ή που επιτρέπουν αυτή την πρακτική, είναι πλέον ή βέβαιον πως είναι μια από τις επιλογές για επιβίωση που θα τους προσφερθεί. Η Τρέχο προσφέρει το παράδειγμα της Τσεχίας, όπου οι Ουκρανές ήδη μετακινούνταν για να φέρουν στη ζωή παιδιά για ομοφυλόφιλα ζευγάρια, επειδή στη χώρα τους επιτρέπεται η πρακτική μόνον για ετερόφυλους “παραγγελιοδότες”.
Η ίδια η Τρέχο καταγγέλλει “τον κυνισμό” των ισπανικών ζευγαριών που απαιτούν από την κυβέρνηση να βοηθήσει όσες αποκαλούν co-gestantes (σύγκυες) των μωρών τους να εγκαταλείψουν τη χώρα για να διαφυλάξουν την ακεραιότητά τους και των παιδιών. “Υποθέτω όμως ότι αργότερα οι ευαισθητοποιημένοι τούτοι μελλοντικοί ανάδοχοι γονείς δεν θα θέλουν να έχουν καμμία σχέση και δεν πρόκειται να αναλάβουν την παραμικρή ευθύνη για τις γυναίκες τούτες και θα τις εγκαταλείψουν στην τύχη τους, όπως γίνεται πάντα μετά την ‘απομάκρυνση εκ του ταμείου’ όποτε αγοράζουν ένα μωρό”. Όπως και για τους περισσότερους η ευαισθησία θα εξαερωθεί σύντομα, ιδίως όταν καθιζάνει η τωρινή δραματική εντύπωση..
Όπως στην περίπτωση της Βανέσας, όπου στην Ουκρανία με όλα τα κυβερνητικά κτήρια κλειστά κλειστά, κανείς δεν μπόρεσε να εγγράψει το νεογέννητο, επομένως για νομικούς λόγους δεν υπάρχει ακόμα. “Φοβόμαστε μην χάσουμε τα ίχνη τους. Είμαστε συντετριμμένοι”, εξηγεί η Βανέσα. Η εταιρεία με την οποία έκανε όλη τη διαδικασία προσπαθεί να διατηρήσει επαφή με την παρένθετη μητέρα, αλλά η κατάσταση είναι περίπλοκη: “Χρειάζομαι κάποιον να με βοηθήσει να βγάλω το μωρό μου για να το φέρω στην Ισπανία. Χρειάζομαι κάποιον να με βοηθήσει να βγάλω το μωρό μου για να το φέρω στην Ισπανία”, φωνάζει η ανυπόμονη μέλλουσα μητέρα, που φυσικά όπως έγραφε κι ο Ευρυπίδης (Ιφ. Ταυρ. 352) “οἱ δυστυχεῖς γὰρ τοῖσι δυστυχεστέροις/ αὐτοὶ κακῶς πράξαντες οὐ φρονοῦσιν εὖ”. Στη συμφορά ο δυστυχής δεν νοιάζεται τον πιο δυστυχούντα.
Όπως η οικογένεια της Βανέσας, υπάρχουν αυτή τη στιγμή στην Ισπανία πολλές άλλες, που φυσικά δεν ενδιαφέρονται για το γενικότερο δράμα των Ουκρανών, αλλά για τον δικό τους πόθο για διάδοχο, που αν μη τι άλλο θα προέρχεται από το δικό τους γενετικό υλικό.
Και φυσικά ούτε αυτοί,αλλά ούτε και οι περισσότεροι εξ ημών που σήμερα εξανιστάμεθα (ορθώς μεν) κατά του Βλαντίμιρ Πούτιν, αλλά δεν παρακολουθούμε και δεν σκεπτόμεθα ποτέ τις προειδοποιήσεις πολλών οργανισμών και ΜΚΟ για τον κίνδυνο σεξουαλικής εκμετάλλευσης και trafficking στον οποίο βρίσκονται εκτεθειμένες πολλές γυναίκες που φεύγουν από την Ουκρανία με τα προσφυγικά καραβάνια. Η ευάλωτη θέση τους τις καθιστά επισφαλείς στις χώρες υποδοχής–αλλά και στην ίδια την καθημαγμένη Ουκρανία– και συνάμα ευεπίφορους στόχους για το οργανωμένο έγκλημα.
Ιδίως όταν η εγκληματική πρακτική του traffficking ήδη έχει καταγραφεί ως μία ενδημική μάστιγα στην Ουκρανία, έχει καταγγελθεί και αποτελεί μία σταθερή απαίτηση από πλήθος οργανώσεις για τα δικαιώματα του ανθρώπου και των γυναικών προς την παγκόσμια κοινότητα, τις κυβερνήσεις, τις διωκτικές αρχές και τους ανθρωπιστικού χαρακτήρα θεσμούς να παρέμβουν για να προστατεύσουν τις δύσμοιρες γυναίκες. Ένα φαινόμενο καταδικαστέο, που όμως όλοι προσπερνούσαμε όλα τούτα τα χρόνια, παρά την έκτασή του: μάλιστα ακόμη κι οι ίδιοι οι Ουκρανοί, που μπρός στα μάτια τους εξελίσσονταν, υποτιμούσαν το μέγεθος και την ύπαρξη του trafficking. Την ώρα που στο εγκληματικό παράλληλο σύμπαν, η “επιχείρηση” τούτη άφηνε δισεκ. δολάρια στους σκοτεινούς εγκεφάλους και στους αδυσώπητους εκτελεστές τους. Μία πληγή που σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς σχεδόν αποτελεί σήμα κατατεθέν της χώρας–μη λησμονούμε τα ‘καλαμπούρια’ για τις Ουκρανές που, έτσι για να ευθυμήσωμε, συνόδευαν τον οικτιρμό για τους πρόσφυγες.
Η ανθρωπιστική κατάσταση στην Ουκρανία δεν επιδεινώθηκε μόνον σήμερα. Ήταν δύσκολη και προτού ξεκινήσει ο πόλεμος του Πούτιν, πριν καν υποκινηθεί η (και νεοναζιστική, μην το αρνιόμαστε) εξέγερση στο Μαϊντάν. Η πενία αποτελούσε ab urbe condita της Ουκρανίας μία εγγενής κατάσταση για τον λαό της. Σε μία χώρα, που εάν αφηνόταν να εκμεταλλευθεί την ουδετερότητά της θα ευημερούσε (αρκεί να σκεφθούμε πόσα θα εισέπραττε ως ενεργειακός κόμβος από τη Ρωσία και την Κ.Ασία ή για το πόσα θα της απέφεραν οι πλούσιοι πόροι της, εάν δεν τους διαγούμιζαν διεφθαρμένα ντόπια συμφέροντα, υποκινούμενα από ξένα κέντρα), η κατάσταση είναι εντελώς διαμετρική, καθώς –και με ευθύνη των πολιτικών, αλλά και των ίδιων των εύπειστων στην εθνικιστική ρητορεία πολιτών της –αφέθηκε να γίνει ένα κέντρο γεωπολιτικής διαμάχης, που οποιαδήποτε μετατόπιση στις ισορροπίες των αντιμαχόμενων δυνάμεων θα βύθιζε στον όλεθρο. Αυτό που συμβαίνει σήμερα, με κύρια θύματα τους αμάχους κι ιδίως τις γυναίκες.
Του Γιώργη – Βύρωνα Δάβου
Ο Γιώργης-Βύρων Δάβος εργάζεται ως δημοσιογράφος και κριτικός Τέχνης και διδάσκει Αισθητική στην Ακαδημία της Μπρέρα (Μιλάνου) και Κοινωνιογλωσσολογία και Λογική Φιλοσοφία της Γλώσσας στο Πανεπιστήμιο του Βίγο (Ισπανία), ενώ στον ελεύθερο χρόνο του….γράφει.
