Η αλήθεια είναι ότι δεν είμαι στο Κάστρο Κυθήρων, όπως τραβάει η καρδιά μου, αλλά στην Αργυρούπολη, τώρα γιατί τέτοιο κόλλημα με τα Κύθηρα; γιατί βλέπετε όταν ήμουν εκεί ήπια από εκείνη την πηγή το νερό της οποίας λέει ότι σε κάνει να μη θες να φύγεις ποτέ, δεν αποκαλύπτω ποια είναι για να μην την πατήσετε και εσείς αν τυχόν πάτε εκεί.
Το έγγραφο από πάνω είναι μια προκήρυξη του στρατηγού Ναπολέοντα Βοναπάρτη το 1797 και εύλογα μπορεί να αναρωτηθεί όποιος δεν ξέρει την πτυχή αυτής της ιστορίας των Επτανήσων τι δουλειά έχει αυτό το έγγραφο με την προμετωπίδα Ελευθερίας Ισότης στο Αρχείο Κυθήρων. Η απάντηση φυσικά είναι ότι τα Επτάνησα και τα Κύθηρα για δύο χρόνια, 1797-1798 γίνονται μέρος της Δημοκρατικής Γαλλίας. Η πολλαπλή ανάγνωση αυτής της ανατρεπτικής περιόδου μου έδωσε το έναυσμα για τη συγκρότηση μιας διατριβής με θέμα: Η μετάβαση των Κυθήρων από τη Βενετική στη Γαλλική Δημοκρατία: Θεσμικές-Διοικητικές και Πολιτικές Μεταβολές (1797-1798). Με εξίταρε η αντίθεση ανάμεσα στις δύο ηγέτιδες δυνάμεις που κυριάρχησαν στα Ιόνια νησιά και στα Κύθηρα, η μεν Βενετία υπήρξε μια εμβληματική θαλασσοκρατορία, που κυριάρχησε στην Ανατολική Μεσόγειο αρνούμενη να δεχτεί τις πολιτικές αρχές και το ιδεολογικό πρόσημο του Διαφωτισμού. Και τη διαδέχτηκε στα Ιόνια νησιά, η Δημοκρατική Γαλλία η οποία έδρασε ως καταλύτης όχι μόνο της κυριαρχίας της αλλά και του ιδεολογικού της υπόβαθρου καθώς ήταν ο πολιτικός μετασχηματισμός του Διαφωτισμού και ο κύριος εκπρόσωπος αυτού που ονομάζεται νεωτερικότητα.
Σε αυτό το πλαίσιο γεννήθηκε μέσα μου η επιθυμία για τη συγγραφή μια διδακτορικής διατριβής η οποία θα προσέγγιζε την περίοδο των Δημοκρατικών Γάλλων στη βάση της ιστορίας της διοίκησης και των θεσμών με σκοπό να δείξει τη μετάβαση των Κυθήρων, από την προνεωτερική στη νεωτερική κατάσταση, με όλες τις συνέπειες και τις ανατροπές που συνέβησαν σε αυτή την πορεία, διά μέσω εξαντλητικής εύρεσης και ανάλυσης όλων των αρχειακών πηγών του Αρχείου Κυθήρων, παρουσίαση της διοίκησης των Δημοκρατικών Γάλλων στα Κύθηρα, σε επίπεδο σύστασης, συγκρότησης, οργάνωσης και το κυριότερο λειτουργίας. Αλλά πέραν από τη διοίκηση, οι αρχειακές πηγές παρουσιάζουν ανάγλυφα και μια παραστατική εικόνα της κατάστασης και της ζωής των Κυθηρίων την εποχή εκείνη. Όπως λέει η Arlette Farze «Δεν ανασταίνονται οι ζωές που εξόκειλαν στα αρχεία. Αυτός όμως δεν είναι και λόγος να τις κάνουμε να πεθάνουν και δεύτερη φορά». Θέλησα να προσωποποιήσω τα υποκείμενα πρόσωπα που άσκησαν εξουσία στα Κύθηρα και γι’ αυτό παρουσίασα την θέση τους στη διοικητική πυραμίδα, την οικογενειακή και κοινωνική τους κατάσταση, τις αποφάσεις που έλαβαν, αλλά και τα πρόσωπα που βίωσαν τις συνέπειες της διοίκησης και των αποφάσεων της, που διαμαρτυρήθηκαν, συγκρούστηκαν, απαίτησαν και τελικά ήρθαν σε συνδιαλλαγή μαζί της, και έγιναν κοινωνοί ιδεών που διαπέρασαν τη συλλογική τους συνείδηση με κυριότερη αυτή της πολιτικής ισότητας και του έθνους και εξακολούθησαν να υφίστανται για πολλά χρόνια μετά την εκδίωξη των Δημοκρατικών Γάλλων. Για μένα η διατριβή αυτή υπήρξε το δικό μου ταξίδι στα Κύθηρα, και στην ουσία του αποτελεί μια προσφορά-αντίδωρο για όσα το νησί αυτό και οι κάτοικοί του μου έχουν προσφέρει απλόχερα.
Τέλος η γλυκύτατη κυρία που η ο φωτογραφικός φακός την συνέλαβε εν στιγμή ιλαρότητος κατά της διάρκειας μιας αξέχαστης αποκριάτικης καντάδας στη Χώρα (κάναμε και τέτοια!), είναι η κυρία Ελένη Χάρου (δυσοίωνο επίθετο αλλά κοινό στα Κύθηρα, μετά βέβαια από τους άπειρους Κασσιμάτηδες και συγγενής του θρυλικού συνεπώνυμου πιλότου της Ολυμπιακής), ένα ζωντανό αρχείο των Κυθήρων, που ήταν η αφανής αρωγός αυτής της διατριβής, όσοι την ξέρουν (Κύθηρα, Πειραιάς και Αυστραλία) δεν χρειάζονται συστάσεις, αλλά για τους υπόλοιπους που τυχόν πάτε Κύθηρα και τη συναντήσετε στο δρομάκι στη Χώρα, μετά την Καμάρα από την ταβέρνα του Ζορμπά έως τον Εσταυρωμένο, παρακαλέστε την να σας διηγηθεί κάτι τσιριγώτικο και η επίσκεψή σας στο Τσιρίγο θα μείνει αξέχαστη, όπως είναι και για μένα.
Δημιουργός του άρθρου:
