Ωραία Ελένη και σεμπρεβίβα
«Βλέπεις αυτό το λουλούδι;
Τα μαλλιά σου έχουν το χρυσαφί του χρώμα,
το σώμα σου μοιάζει με τον μίσχο του
και το δέρμα σου είναι απαλό σαν τα πέταλά του.
Η ομορφιά σου σου θα διατηρηθεί έτσι για πάντα»
Όπερ και εγένετο …
Ο μύθος λέει ότι όταν ο Πάρης έκλεψε την ωραία Ελένη, στο δρόμο για τη Τροία σταμάτησαν στα Κύθηρα για να κρυφτούν από τους οργισμένους Σπαρτιάτες και να κάνουν σπονδές προς τιμήν της θεάς Αφροδίτης που τους προστάτευε. Εκεί πέρασαν λίγες μέρες και ολοκλήρωσαν τον έρωτά τους.
Η Ωραία Ελένη όμως- που ήταν και λίγο ματαιόδοξη- ζήλεψε την Θεά Αφροδίτη και ρώτησε τον Πάρη ποια ήταν η πιο όμορφη. Ο Πάρης θέλοντας να καθησυχάσει την αγαπημένη του, αλλά και να μη δυσαρεστήσει τη προστάτιδα Θεά, της είπε διπλωματικά τα παραπάνω λόγια, δείχνοντας της ένα κίτρινο άνθος.
To λουλούδι αυτό ήταν ο αμάραντος ελίχρυσος, γνωστός και ως σεμπρεβίβα. Και έτσι η Ελένη της Σπάρτης έμεινε γνωστή ως η Ωραία των Αιώνων. Η ομορφιά και η φήμη της μπήκαν στη σφαίρα της αθανασίας.
Το νησί είναι διάσημο για τη σεμπρεβίβα του
Η σεμπρεβίβα( sempreviva) φυτρώνει σε απόκρημνα βράχια και σε απότομες πλαγιές των Κυθήρων και στην βραχονησίδα «Χύτρα», κάτι που καθιστά εξαιρετικά δύσκολη την συλλογή του.Οι Ενετοί χάρισαν αυτό το όνομα στο μικρό κίτρινο λουλούδι που διατηρεί το χρώμα του και συμβολίζει την αιώνια αγάπη. Γιατί στα ιταλικά siempre viva σημαίνει «ζει για πάντα».
Είναι ένα λουλούδι που μπορεί να διατηρεί το χρώμα του χωρίς νερό και χωρίς να μαραίνεται!
Όπως και η λαχτάρα για το νησί άλλωστε. Αυτή που έκανε δεσμώτες όλους σχεδόν τους φίλους μου – και τους φίλους των παιδιών μου. Κομμάτι των αναμνήσεων μου του χθες και του αύριο.
Οι φίλοι-εραστές των Κυθήρων
Πολλοί και διάφοροι οι «κολλημένοι» με το νησί (δεν την έχω μόνο εγώ τη πετριά). Θα ήθελα σας γνωρίσω κάποιους πολύ δικούς μου…
Η Μαίρη ξεκίνησε να έρχεται μαζί μου από όταν είμασταν φοιτήτριες 40+ χρόνια πριν ( οh my god!!! Πως περνάνε τα χρόνια) . Και φυσικά κόλλησε…
Και στη συνέχεια κόλλησε και ο άνδρας της ο Θάνος και η κόρη τους, η Νεφέλη, παρανυφάκι στο γάμο μου στο νησί πριν 10 χρόνια και φοιτήτρια πλέον πια και αυτή.
Με τη Βαρβάρα– φίλη και «αδελφή ψυχή» από τη πρώτη μας δουλειά- ερχόμασταν στο νησί από όταν τα παιδιά μας ήταν μωρά και έπαιζαν με κουβαδάκια στην Αγία Πελαγία. Και αποτίνουμε φόρο τιμής κάθε χρόνο σε θάλασσες. λίμνες και ερείπια, με μια αέναη κοριτσίστικη διάθεση.
Τα κουμπάρια μου, η Μαρίνα με το Πέτρο έφερναν το βαφτιστήρι μου το Φίλιππο μπόμπιρα στο νησί, τότε που αποκαλούσε το νονό του περήφανα «βλάχο» αντί για « βράχο». Σε λίγο το εφηβάκι μας θα έρχεται μόνος του για να βλέπει τη νονά και το νονό στο νησί της καρδιάς τους.
- Η Ντέμη η Θεσσαλονικιά φίλη από τη δουλειά στα χρόνια του Μπουτάρη έρχεται 25 χρόνια στο νησί και πέρισυ αγόρασε σπίτι στην Αγία Αναστασία.
- ΗΒούλα με το Γιάννη έχουν αναπαλαιώσει το υπέροχο σπίτι τους στο Κάστρο, που οι γονείς της αγόρασαν 50 χρόνια πριν, όταν ερωτεύτηκαν και αυτοί το νησί.
- Η Ντέπυ που ερχόταν και πριν με γνωρίσει θυμήθηκε τις προάλλες ότι ο γιος της που ζει πλέον στην Αγγλία έμαθε ποδήλατο στη πλατεία της Χώρας όπου ερχόταν πριν με γνωρίσει.
- Η πολυταξιδεμένη Μπέτι με τον Ηλία έρχονται και ξανάρχονται τα τελευταία χρόνια ανάμεσα στις εξορμήσεις τους ανά τον κόσμο, ενώ και πρόσφατα κόλλησε και η επίσης πολυταξιδεμένη Τζοβάνα
- Όπως και οι γείτονες μου, ο Νίκος και Σοφία που από πέρισυ βοηθούν και στο μάζεμα της ελιάς (μαζί με τη Μαίρη και το Θάνο) .
- Οι φίλοι και κουμπάροι Τζώρτζια και ο Νίκος κάνουν συχνά απιστίες στη Κρήτη τους
- Οι Θεσσαλονικιοί Θόδωρος και η Χαρά που ήλθαν φέτος για πρώτη φορά και είχαμε απίστευτη χημεία ετοιμάζονται ήδη για του χρόνου.
- Last- butnotleast, oΔημήτρης και ο Ζαφείρης, πιο πολυταξιδεμένοι από όλους μας, αλλά και πιο Κυθήριοι και από μένα- μετα από 25 χρόνια διακοπών στο νησί- ξέρουν τη κάθε γωνιά του και μας μαθαίνουν και νέα πράγματα. Και φέρνουν φίλους τους, όπως το Νάσο και τη Νάνσυ , την Ελεάνα, τη Νίκη, το Χάρη και άλλους πολλούς που κόλλησαν και αυτοί. Και γινόμαστε όλοι μαζί μια μεγάλη παρέα με τραπεζώματα που θυμίζουν αρραβώνες. Μια μόνο από τις μόνιμες παρέες των εραστών των Κυθήρων …
Αλλά δεν κολλάνε μόνο Έλληνες με το νησί. Γνωστοί μου από τη δουλειά, η από την ανταλλαγή σπιτιών που κάνω τα τελευταία χρόνια έρχονται και ξανάρχονται Και μαθαίνουν και Ελληνικά για να ενταχθούν πιο εύκολα στον ιστό του νησιού.
- Η Elsie από την Αμερική έρχεται για retreats και έρευνα για την σύνδεση της Αφροδίτης με τη «Βlack Madonna». Από αυτήν έμαθα ότι η ιδέα της μεγάλης γυναικείας ανεικονικής θεότητας φαίνεται πως υπάρχει στη λατρεία της Αφροδίτης. Και μεταφέρεται στη Παναγία η Μυρτιδιώτισσα, που θεωρείται η προστάτιδα του νησιού και η οποία δεν έχει εμφανές πρόσωπο. Και είναι “Μυρτιδιώτισσα”, από το ιερό φυτό της Αφροδίτης, τη Μυρτιά!
- Η Laura με τον Juan καλλιτέχνες από την Ισπανία βρίσκουν το νησί σαν επίγειο Παράδεισο και μαθαίνουν ελληνικά εντατικά για να συνεννοούνται πιο άνετα, αφού θα έρχονται κάθε χρόνο
- Η Marie Christine από τη Γαλλία μετά τη τέταρτη φορά στο νησί ψάχνει πλέον σπίτι .
- Η Anna Maria και ο Aurelio από την Ιταλία που ήλθαν πρώτη φορά φέτος έπαθαν έρωτα μεγάλο με την φιλοξενία, τη θάλασσα, τη μουσική και το φαγητό!!!
Ποιες αναμνήσεις να πρωτοθυμηθώ από όλους αυτούς και με τα εσωτερικά μας παιδιά εν δράσει;
Κοριτσίστικες πρόβες σε φουστάνια, καπέλα και σανδάλια στη Μαρί στη Sochora η στη Karin στο Μυλοπόταμο; Πύργους στην άμμο και παιχνίδια με ροζ φλαμίνγκο: Κλεμμένα σύκα, αχλάδια και σταφύλια από τα χωράφια δίπλα στο δρόμο;
Τσιμπούσια σε ταβερνάκια και βεράντες χορούς στις πλατείες και σκαρφάλωμα σε στέγες εκκλησιών περιμένοντας το ηλιοβασίλεμα;
Η το περπάτημα -τάμα στη Παναγιά τη Μυρτιδιωτισσα που κάνω τα τελευταία 20 χρόνια με φίλους καρδιάς.
Έρωτες, διαζύγια, θάνατοι γεννήσεις , γενέθλια, όλα τα περάσαμε στο νησί. Και έκανα κι ένα γάμο στα 50 μου με τον παιδικό μου φίλο και έρωτα της ζωής μου, που τον γιορτάσαμε με ένα πάρτι στη μαγική Λαγκάδα. Πάρτι που θα επαναληφθεί του χρόνου( καλά να είμαστε) για την επέτειο των 10 χρόνων.
Κύθηρα και πολιτισμός
Το νησί έχει καταφέρει να διατηρήσει την ανθρωπιά του.
Ο γενέθλιος τόπος της πιο όμορφης Θεάς είναι ένας τόπος όπου μπορείς πραγματικά να συναντήσεις το εσωτερικό σου παιδί… και να χαλαρώσεις …
Χωνευτήρι πολιτισμών της Μεσογείου και καταφύγιο περιηγητών και ασκητών, κουρσάρων και εξόριστων, τα Κύθηρα τα λάτρεψαν επισκέπτες και κατακτητές.
Ο κυθηραϊκός πολιτισμός με ρίζες στη νεολιθική εποχή είναι ένα μοναδικό σύμπλεγμα επιρροών, το οποίο μαγικά έχει δημιουργήσει ένα χαρακτήρα αυθεντικό. Ένα χαρακτήρα που διαφαίνεται στο τρόπο ζωής των κατοίκων, στη γαστρονομία τους, τις λατρευτικές τους συνήθειες και τα λιτά κτίσματά τους. Με τις μακρόστενες πέτρινες καμάρες, τεχνοτροπία που μάλλον δανείστηκαν από τους Σαρακηνούς που λυμαίνονταν τα παλαιότερα χρόνια το νησί , και το χαρακτηριστικό ασοβάντιστο πωρόλιθο ( το πορί όπως το λένε οι Τσιριγώτες) που περιβάλλει και τονίζει διακριτικά όλα σχεδόν τα πορτοπαράθυρα.
Η θεά Αφροδίτη ευλόγησε με πολλούς τρόπους το νησί-βιγλάτορα .Όμως η ζωή δεν ήταν πάντα εύκολη για τους κατοίκους του.
Η σχετικά απομονωμένη θέση του από τα υπόλοιπα Επτάνησα καθώς και το καθεστώς αριστοκρατών και ποπολάρων που ίσχυε για πολλά χρόνια δεν βοήθησε στην ισόρροπη ανάπτυξη. Οι μεν αριστοκράτες ζούσαν απομονωμένοι από τους ομόλογους τους των άλλων νησιών και δε ενδιαφέρονταν τόσο για τη τέχνη και το πολιτισμό, οι δε ποπολάροι χωρικοί ήταν τόσο φτωχοί που η αγωνία τους να εξασφαλίσουν τον επιούσιο στον κακοτράχαλο τόπο μας δεν τους άφηνε περιθώρια για ευρύτερες πνευματικές αναζητήσεις. Άλλωστε οι περισσότεροι αναγκάζονταν να ξενιτευτούν για να επιβιώσουν. Και πολλά χωριά μαράζωσαν η και ερήμωσαν.
Σαν τα Μαυρογιωργιάνικα, το υπέροχο χωριό της πεθεράς μου που ρήμαξε κι έγινε ένας σωρός από μελαγχολικά ερείπια που τα βλέπουμε με θλίψη απέναντι από το σπίτι του άνδρα μου στο Καραβά.
Και όλοι μας έχουμε πολλά ξαδέλφια- κυρίως στην Αυστραλία- που τα βλέπουμε τα καλοκαίρια.
Ένα δε πρωτότυπο μουσικό δρώμενο αφηγήθηκε μέσα στον Ιούλιο με περισσή ευαισθησία ιστορίες – μαρτυρίες μεταναστών από τα Κύθηρα στην Αυστραλία. Ιστορίες εμπνευσμένες από το βιβλίο της καθηγήτριας Κούλας Κασιμάτη. Ήταν μια πρωτοβουλία του ΚΙΠΑ (Κυθηραικό Ίδρυμα Πολιτισμού και Ανάπτυξης) και της ομάδας OPER(O) της Εριφύλλης Γιαννακόπουλου που είχε τη καλλιτεχνική επιμέλεια.
Μια τελετή αποχαιρετισμού κι ένα μεγάλο μοιρολόι για τα τη πατρίδα που 10.000 Κυθήριοι άφησαν πίσω σε βάθος 4 γενεών.
Ένας από αυτούς και ο θείος μου ο Παναγιώτης, ο αδελφός της μάνας μου, που 17 χρόνων άφησε το νησί για να επιστρέψει 50 χρόνια μετά. Πόσο μα πόσο συγκινήθηκα νιώθοντας μέσα από αντίστοιχες μαρτυρίες το τι μπορεί να έζησε…
Όμως με το ξέσπασμα του Β. Παγκοσμίου Πολέμου, τον εμφύλιο και τη δικτατορία έγινε συρροή πνευματικών ανθρώπων και καλλιτεχνών στο νησί των κατατρεγμένων.
Αυτοί βοήθησαν μεταξύ άλλων και τη μουσική παράδοση του νησιού, μικρή σε έκταση αλλά πλούσια σε ποιότητα. Τα Κύθηρα δεν δέχτηκαν τις πολιτιστικές επιρροές της δυτικής κουλτούρας όπως έγινε στην Κέρκυρα ή τη Ζάκυνθο. Αντιθέτως, λόγω της θέσης του νησιού το βόρειο μέρος δέχθηκε μουσικές επιρροές από την Πελοπόννησο και το νότιο από την Κρήτη. Επιρροές που είναι εμφανείς στην μελωδία αλλά και στα βήματα των κυθηραικών τραγουδιών και χορών που μπορείτε να χαρείτε σε γιορτές και πανηγύρια.
Η μουσική παράδοση εκφράζεται σήμερα με το καλλίτερο τρόπο από τη διάσημη Φιλαρμονική του Ποταμό, ένα φωτεινό φάρο μουσικού πολιτισμού και κόσμημα για το νησί.
Συχνά τα μέλη της Φιλαρμονικής ενώνονται με μουσικούς από άλλες χώρες που έρχονται στο νησί για διακοπές και ζούμε μαγικές μουσικές βραδιές σε βεράντες κάτω από τα αστέρια η σε καφενεία . Με Ιρλανδούς βιολονίστες και φλαουτίστριες και Αμερικάνους σαξοφωνίστες, όπως πρόσφατα στο σπίτι του μαέστρου στην Αγία Πελαγία.
Οι άνθρωποι των Κυθήρων είναι οι καλλίτεροι πρεσβευτές του
Αν τελικά βρεθείτε στο νησί σας προτείνω να αξιοποιήσετε τις διακοπές σας για να γνωρίσετε και τους ανθρώπους του. Γνωστοί για το κέφι και τη γενναιοδωρία τους, οι ντόπιοι θα σας σύρουν στο τραγούδι και το χορό. Και θα σας ανοίξουν τα χέρια, τα σπίτια και τη καρδιά για να νιώσετε τη ζεστή φιλοξενία τους. Αυτοί είναι η πραγματική ψυχή των Κυθήρων, που θα σας κάνει να επιστρέφετε στο νησί, ξανά και ξανά.
Είχα μια πρωτόγνωρη εμπειρία φέτος σε μια εκδρομή με τους φίλους μου τους Ιταλούς.
Αφού είχαμε γυρίσει μισό νησί το βράδυ διαπίστωσα ότι είχα χάσει ένα μικρό πορτοφολάκι μου με αρκετά χρήματα-αλλά χωρίς ταυτότητα η κάρτες – και δε πίστευα ότι θα το βρω. Πόσο μάλλον οι Ιταλοί που το θεώρησαν απίθανο. Όμως το ίδιο βράδυ είδα ένα μήνυμα σε ένα κυθηραικό group στο fb από ένα άγνωστο μου νεαρό, τον Πάρι Κιμιωνή, που το είχε βρει λίγο πιο έξω από στο Μύλο της Μαρίας στις Καλοκαιρινές, όπου δούλευε. Η καλλίτερη έκφραση της αγνής ψυχής των ντόπιων και κυρίως της νέας γενιάς που μας βγάζει ασπροπρόσωπους στους ξένους.
Οι περισσότεροι Κυθήριοι δουλεύουν σκληρά όλον τον χειμώνα εκτρέφοντας κατσίκια, κουνέλια, κότες και κοκόρια, μαζεύοντας ελιές, συλλέγοντας αλάτι και μυρωδικά, κλείνοντας σε βάζα μαρμελάδες, γλυκά του κουταλιού και τουρσιά.
Και αν τους επισκεφθείτε στα σπίτια τους θα σας φιλεύσουν πεντανόστιμα ξεροτήγανα, μελωμένες κηρύθρες και ροζέδες, καθώς και το ντόπιο γλυκό του κουταλιού από μανταρίνι ή σύκο, γνωστό ως «ο μαστός της Αφροδίτης». Θα σας τρατάρουν κολοκυθανθούς γεμιστούς, θα σας χαρίσουν παξιμάδια, αμύγδαλα, τζάνερα και σύκα, και θα σας δροσίσουν με την αρωματική φατουράδα τους.
Προϊόντα των Κυθήρων που δε πρέπει να χάσεις
«Σε κήπο δε φυτεύεται, σε περιβόλι όχι,
κι ο βασιλιάς το γεύεται κι όλος ο κόσμος το ‘χει.»
Τι είναι;
ΑΛΑΤΙ
Αυτό είναι ένα αίνιγμα που το λέγανε παλιά στις Τσιριγώτικες βεγγέρες και η απάντηση είναι το αλάτι , Παλιά το έλεγαν «λευκός χρυσός» και είναι ένα από τα «κρυπτονομίσματα» των Κυθήρων. Το μαζεύουν οι αλατζάδες (η αλυκάριοι) στις αλαταρές, τις φυσικές γούρνες λαξευμένες στα απόκρημνα βράχια του νησιού.
Το αλάτι αυτό, πλούσιο σε κάλιο και ιώδιο, είναι περιζήτητο από γευσιγνώστες και σεφ σε όλον τον κόσμο, όπου έγινε γνωστό από τον Κώστα Σπηλιάδη, τον ιδιοκτήτη των “Milos Restaurants” που είναι ένας από τους «εραστές» του νησιού.
Η συλλογή του δεν είναι καθόλου εύκολη. Υπάρχει ένα ρητό στα Κύθηρα: “αν θέλεις να καταραστείς κάποιον στείλε τον να δουλέψει ως αλατζάς ή καμινάρης (στα καμίνια του ασβέστη)”.
Οι αλατζάδες των Κυθήρων κάνουν σκληρή δουλειά. Αιώνες τώρα, μισοκλείνουν τα μάτια κόντρα στον ήλιο, αφουγκράζονται τους ανέμους κι ατενίζουν τη θάλασσα, προσπαθώντας να μαντέψουν τις προθέσεις τους. Χρειάζονται τους ξερούς βοριάδες για να έχουν τύχη, γιατί ο υγρός νοτιάς και ο δυτικός πουνέντες δε πήζουν το αλάτι. Τέλος Μαΐου καθαρίζουν σχολαστικά τις γούρνες από φύκια και πέτρες, τις «ποτίζουν» με θαλασσινό νερό και αφήνουν το αλάτι να στεγνώσει καμιά 15αριά μέρες φυσικά στον ήλιο. Και το μαζεύουν υπομονετικά με τα χέρια από Ιούνιο ως Σεπτέμβριο με απόλυτα φυσικό τρόπο, όπως αιώνες πριν.
Είναι επίπονη δουλειά γιατί ο βράχος είναι δύσκολο πράγμα. Κόβει και καίει μιας και η θερμοκρασία μπορεί να φτάνει σε μια μέρα από τους 35 στους 50 βαθμούς !!!
Αν βρείτε τον πάλλευκο αφρό, που τον λένε «αφράλατσο» η ανθό αλατιού, να τον πάρετε. Θα τον βρείτε στο παζάρι του Ποταμού και σε επιλεγμένα σημεία. Βάλτε τον πάνω στις τοπικές ακανόνιστες ντοματούλες μαζί με κάπαρη η καπαρόφυλλα τουρσί, μικρές τσακιστές πράσινες κορωνοελιές, λαδοτύρι και τοπικο κόκκινο κρεμμύδι που θα βρείτε στο παζάρι και θα με θυμηθείτε .Γιατί θα καταλάβετε τι σημαίνει χωριάτικη σαλάτα
ΜΕΛΙ
Το νησί σε πρώτη όψη, όπως το βλέπεις από τη θάλασσα, φαίνεται τραχύ και άνυδρο με απότομες και δυσπρόσιτες ακτές. Αλλά σαν το διαβείς και το εξερευνήσεις θα δεις φαράγγια και ρεματιές να το διατρέχουν σα κρυφές φλέβες. Αυτό το δαιδαλώδες δίκτυο από μικρά και μεγαλύτερα ρέματα σε συνδυασμό με υπόγειες πηγές, τροφοδοτεί και προάγει τη πλούσια βιοποικιλότητα των Κυθήρων, με πάνω πάνω από 800 είδη φυτών (με 5 από αυτά να είναι τοπικά ενδημικά).
Οι βοτανολόγοι θεωρούν τα Κύθηρα σαν ένα από τα μέρη με την πλουσιότερη χλωρίδα στη λεκάνη της Μεσογείου, η οποία αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι το νησί αποτελεί σταθμό για εκατοντάδες χιλιάδες μεταναστευτικά πουλιά την άνοιξη και το φθινόπωρο. Πουλιά που μεταφέρουν σπόρους από άλλους τόπους με φυτά που σιγά σιγά έγιναν εγγενή.
H ευρεία αυτή βιοποικιλότητα (ανάμεσά τους δεκάδες παραλλαγές του θυμαριού που ανθίζουν Μάιο και Ιούνιο σε όλες τος αποχρώσεις του μωβ και ροζ) σε συνδυασμό με τον καλοκαιρινό ήλιο είναι αυτό που βοηθά στην παραγωγή ενός μοναδικού θυμαρίσιου μελιού. Για μερακλήδες…
Το να πούμε ότι είναι το καλύτερο μέλι δεν θα ήταν σωστό καθώς υπάρχουν τόσο πολλά είδη και το καθένα έχει τα δικά του χαρακτηριστικά. Όμως είναι από από τα κορυφαία στο κόσμο. Πλουσιότερο σε αρωματικές ουσίες και με λιγότερη υγρασία, που σημαίνει ότι είναι πυκνότερο και γευστικότερο συγκριτικά με αυτά που παράγονται σε άλλους τόπους. Με τον άντρα μου αγοράζουμε πάνω από 100 κιλά κάθε χρόνο για μας και τους φίλους μας και δε μένει τίποτα…
ΓΛΥΚΑ ΚΑΙ ΗΔΥΠΟΤΑ
Κάθε φορά που έρχομαι στο νησί παίρνω 2-3 κιλά από τα υπέροχα τοπικά γλυκά, τα περισσότερα με βάση μέλι και αμύγδαλο και πολλά μυρωδικά .
Τα πιο αγαπημένα μου είναι.
- Ξεροτήγανα, δαντελωτές δίπλες, λεπτές σαν τις Κρητικές με λεπτό τραγανιστό φύλλο, θυμαρίσιο μέλι, σουσάμι και κανέλα.
- Πάστα μύλου, το πιο παραδοσιακό γλυκό με αμυγδαλόψιχα και με γλάσο από βανίλια «υποβρύχιο»
- Ροζέδες, από μέλι, αμύγδαλο, σιμιγδάλι, ζάχαρη, κανέλα και γαρύφαλλο που διατηρούνται για πολλούς μήνες, χωρίς να χάσουν ίχνος από τη γεύση τους.
- Παστιτσέτο, γλυκό με «αρχοντικές» καταβολές, που απαιτεί τα καλύτερα υλικά: άφθονη βανίλια, φρέσκο βούτυρο και μαρμελάδα κυδώνι.
- Φατουράδα, το γευστικότατο ηδύποτο του νησιού από τσίπουρο και κανελογαρύφαλα και με άρωμα από φρούτα όπως μανταρίνι, πορτοκάλι, βερίκοκο
Βόλτες και Αξιοθέατα στο νησί
Τα Κύθηρα είναι ένα νησί που πρέπει κάποιος να το εξερευνήσει για να το «ανακαλύψει» και να το αγαπήσει. Έτσι μόνο το νησί αυτό θα του ανοίξει τη ψυχή του και θα τον «μυήσει» στην ουσία του…
Το νησί δεν είναι μόνο ωραίες παραλίες και ιδιαίτερα χωριά με φυσικές ομορφιές. Έχει και πολλά άλλα ενδιαφέροντα πράγματα για όποιον έχει χρόνο και διάθεση.
Η δε πολιτιστική κληρονομιά των Κυθήρων είναι πλούσια. Το Ιστορικό Αρχείο Κυθήρων, που βρίσκεται στο Κάστρο της Χώρας, είναι το δεύτερο σημαντικό μετά την Κέρκυρα, αφού διατηρεί αρχεία από το 16ο αιώνα.
Έχω επιλέξει κάποια μέρη, σαν κλειδιά για να ανακαλύψεις τις διάφορες λίγο πιο ιδιαίτερες πτυχές του νησιού.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Αξίζει να επισκεφθείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο στην είσοδο της Χώρας με εκθέματα από το 9.000 π. Χ μέχρι τον 3Ο αιώνα μ. Χ. Από πέτρινα εργαλεία της νεολιθικής εποχής μέχρι χάλκινα ειδώλια και κοσμήματα. Το μουσείο είναι προσβάσιμο σε άτομα με προβλήματα κίνησης και όρασης και δίνει μια έμφαση στα πολυμέσα. Εκεί θα δείτε και μια υπέροχη 10 λεπτη ιστορία για τον περίφημο Λέοντα των Κυθήρων ο οποίος πέρασε «δια πυρός και σιδήρου» μέχρι να επιστέψει στο αγαπημένο του νησί θα σας γοητεύσει. Δείτε περισσότερα εδώ
ΣΠΗΛΑΙΟ ΑΓΙΑΣ ΣΟΦΙΑΣ
Το σπήλαιο της Αγίας Σοφίας, κοντά στο Μυλοπόταμο, έχει πολύ πλούσια ιστορία. Βρέθηκε μάλιστα αγγείο που μαρτυρά ότι το νησί κατοικείτο από το 6000 πχ. Σίγουρα θα εντυπωσιαστείς από τους σταλαγμίτες, τους σταλακτίτες αλλά όχι μόνο. Η είσοδος του σπηλαίου έχει μετατραπεί σε εκκλησία, την οποία θα δεις να είναι κυριολεκτικά χτισμένη μέσα στο βράχο. Αν αναρωτιέσαι για την ονομασία, μάθε πως εδώ υπάρχουν εικόνες της Αγίας Σοφίας, το σώμα της οποίας (σύμφωνα με το θρύλο) βρέθηκε εδώ. Η σπηλαιοεκκλησιά είναι του 13ου αιώνα μ.Χ. Οι τοιχογραφίες είναι πολύ καλά διατηρημένες, λόγω των εξαιρετικών συνθηκών (σταθερή θερμοκρασία και υγρασία).
Αλλά εάν πάει κανείς λίγο πιο βαθιά μπορεί να ιδεί μερικές απροσδόκητα όμορφες «αίθουσες». Σε μια από αυτές υπάρχει μια μικρή λίμνη, που ονομάζεται ακόμη και σήμερα «λουτρό της Αφροδίτης». Κι αυτό το όνομα δεν αλλάζει, όσα ονόματα κι αν προσπάθησαν να δώσουν οι χριστιανοί στο σπήλαιο, κτίζοντας επάνω στα αρχαία ιερά, και μετονομάζοντάς τα, νομίζοντας πως το αρχαίο κύτταρο θα ξεγελαστεί θα σβηστεί, θα ξεχαστεί… Μέσα σε αυτήν την σπηλαιολίμνη θα δείτε εκατοντάδες νομίσματα που ρίχτηκαν από κάποιους, που προφανώς προσδοκούσαν την ευλογία της Θεάς για μια καλύτερη τύχη στον έρωτα…
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Οι αμέτρητες εκκλησιές των Κυθήρων, διάσπαρτες σε κάθε γωνιά του νησιού, κοσμούν το νησιωτικό τοπίο σαν, όπως λένε οι Τσιριγώτες, “ηλιόλουστες απλωμένες πέτρες όλων των εποχών ”. Μοναστήρια, σπηλαιοεκκλησιές και ξωκκλήσια πολλά πάνω στα ερείπια αρχαίων ναών σκαρφαλωμένα στα βράχια μαρτυρούν την μακραίωνη θρησκευτική παράδοση των Κυθήρων. Τα περισσότερα ξωκκλήσια θα τα συναντήσετε στις εξερευνήσεις σας κάπου στο διάβα σας.
Δε πρέπει όμως να παραλείψετε μια επίσκεψη στο μεγαλύτερο μοναστήρι στα Κύθηρα. Με ιστορία που φτάνει ως τον 13ο αιώνα μ Χ. Η Μονή της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, θεωρείται η προστάτιδα του νησιού και πνευματική καρδιά των Κυθήρων. Ο θρύλος λέει ότι η εικόνα της Παναγίας εμφανίστηκε μέσα στις μυρτιές( ιερό φυτό και της Αφροδίτης, όπως προανέφερα) σε έναν βοσκό που οδηγούσε το κοπάδι του στο νερό. Εκείνος πήρε μαζί του την μπαρουτοκαπνισμένη θαυματουργή εικόνα, αλλά την επόμενη μέρα η εικόνα ξαφνικά επανεμφανίστηκε κάτω από τη μυρτιά όπου την βρήκε, όπου και τελικά χτίστηκε η εκκλησία.
Από εκεί αξίζει να περπατήσετε για 20 λεπτά έως ότου συναντήσετε το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου του Κρασά, με τη μοναδική θέα στη θάλασσα και υπέροχα «μεθυστικό» ηλιοβασίλεμα. Σύμφωνα με την παράδοση, το 1619 ένα καΐκι με καπετάνιο τον Νικόλαο Κασιμάτη φορτωμένο με κρασιά, έπεσε σε θαλασσοταραχή και παρακάλεσε τον προστάτη του Άγιο να τον σώσει. Βρήκε ένα απάνεμο μέρος για να αράξει το καΐκι του και για να εκπληρώσει το τάμα του έχτισε το εκκλησάκι σε εκείνο το σημείο με κρασί από το φορτίο του και λάσπη αντί για νερό και γι’ αυτό το λόγο ονομάστηκε “Άγιος Νικόλαος Κρασάς”.
Ένα άλλο αγαπημένο μέρος πάνω από το Καψάλι , ο Άγιος Ιωάννης στο γκρεμό είναι ένα εκκλησάκι χτισμένο στο βράχο, που φαίνεται να αιωρείται 100 μέτρα πάνω από τη θάλασσα. Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης λέγεται ότι ξεκίνησε εδώ τη συγγραφή της Αποκάλυψης πριν πάει στην Πάτμο. Μη το χάσετε γιατί η θέα από κει πάνω θα σας ανταμείψει.
ΛΙΟΤΡΙΒΙ ΣΤΑ ΜΗΤΑΤΑ
Στα Μητάτα από το 1880 υπάρχει το παραδοσιακό ελαιοτριβείο του «Φάβα» που διευθύνεται από την τρισέγγονη του και πλέον αποτελεί λαογραφικό μουσείο, όπου μπορείς να μάθεις τα πάντα για την παραδοσιακή έκθλιψη ελαιόλαδου με ψυχρή εκχύλιση. Αλλά και για τη καθημερινότητα της αγροτικής οικογένειας των περασμένων αιώνων. Εκεί θα δεις πόσο σημαντικό ήταν (και είναι ακόμα) το ελαιόλαδο για τη ζωή και την εξέλιξη του νησιού μας (και όχι μόνο).
ΦΟΥΡΝΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΟΙ
Ο Φούρνος της Οικογένειας Κορωναίου στο Καραβά φτιαγμένος στο παλιό λιοτρίβι της οικογένειας είναι από τα must του νησιού. Τα λαδοπαξίμαδα σε πολλές εκδοχές( σκέτα, με χαρούπι, ελιά, πάπρικα , μυρωδικά) είναι η απόλυτη τοπική σπεσιαλιτέ. Μαζί με τα δεκάδες μυρωδάτα βουτήματα. Aυτά με πορτοκάλι και μέλι και αμύγδαλο μαζί με τους λεμονοροζέδες είναι από τα πιο αγαπημένα μου.
Μπορείτε να πιείτε και καφέ στο φούρνο πριν τις εξερευνήσεις σας στο Βορρά του νησιού. Και αν είστε τυχεροί και είναι εκεί ο Παύλος, ο γιος του ιδιοκτήτη και βασικός πρεσβευτής του νησιού, ίσως σας πει μυστικά και ιστορίες που ούτε τις έχετε φανταστεί…
Ο Φούρνος στο Ποταμό κάνει όμως επίσης εξαιρετικό λαδοπαξίμαδο και κουλούρι σαλονικιώτικο, ενώ ο Φούρνος στις Καρβουνάδες κάνει επίσης και ξεροτήγανα καθώς και πολλές απίθανες ποικιλίες ψωμιού.
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΕΡΑΜΕΙΚΗΣ
Μια τοπική παράδοση είναι και η αγγειοπλαστική, για την οποία μπορείς να μάθεις τα πάντα στο Εργαστήριο Κεραμικής Ρούσου (οικογενειακή επιχείρηση που λειτουργεί εδώ και έναν αιώνα και κατασκευάζει υπέροχα διακοσμητικά και είδη οικιακής χρήσης στο Κάτω Λιβάδι.) Μπορείς να τα βρεις και στο κατάστημα του εργαστηρίου, στη Χώρα.
ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ
Ίσως ο καλλίτερος τρόπος να ανακαλύψεις τα Κύθηρα είναι περπατώντας.
Δίπλα στη θάλασσα, ανάμεσα σε φαράγγια, λίμνες και καταρράκτες ή μέσα σε παραδοσιακούς οικισμούς απολαύστε την εμπειρία των μονοπατιών των Κυθήρων. Μονοπάτια παμπάλαια, από τα μινωικά χρόνια που διατρέχουν όλο το νησί και πρόσφατα καθαρίστηκαν, σηματοδοτήθηκαν και αξιοποιήθηκαν από μια στρατηγική συνεργασία πολλών φορέων .
11 θεματικές διαδρομές συνολικού μήκους 100 χλμ. μεταξύ των οποίων και ένα αναρριχητικό μονοπάτι τύπου ferrata. Όσοι δε βρίσκονται στο νησί πέρα από τους καλοκαιρινούς μήνες μπορούν να λάβουν μέρος στα “ Winter Sunday Walks” που διοργανώνει δωρεάν ο θρυλικός Frank της Pyrgos House και τα οποία περιμένει με λαχτάρα όλο το νησί.
Δείτε περισσότερα… https://destinationkythira.gr/el/pezoporia2
Φαίνεται δε ότι τα Κύθηρα έχουν αναδυθεί πολλές φορές από τη θάλασσα, όπως και η Θεά του, και δεν είναι σπάνιο, ακόμη και στην ενδοχώρα του νησιού να περπατάει κανείς πάνω σε αμέτρητα απολιθωμένα κοχύλια από την εποχή του χαλκού, πρωτοελλαδικά και πρωτομινωικά που βρίσκονται κάτω από τα χώματά τους.
Κάπου εδώ τελειώνει η τριλογία με το αφιέρωμα στα Κύθηρα. Τα Κύθηρα που δεν τα επιλέγεις, σε επιλέγουν.
Και όταν κάποια στιγμή τα ανακαλύψετε και εσείς, είμαι σίγουρη ότι θα τα αγαπήσετε όσο κι εγώ, γιατί θα γίνετε κι εσείς Τσιριγώτες εξ επαγωγής …
Και θα τραγουδάτε μαζί μας στα πανηγύρια …
«… Στην ΆΚΡΗ ΤΟΥ Κάβο Μαλιά πιο πάνω από τη Κρήτη
εις το Τσιρίγο τ’ όμορφο γεννήθηκε η Αφροδίτη .
Τσιρίγο όμορφο νησί δεν θέλω το κακό σου,
γιατί πατώ το χώμα σου και πίνω το νερό σου…»
ΥΣ. Θα ήθελα και πάλι να ευχαριστήσω όλους από τους οποίους δανείστηκα φωτογραφίες για το αφιέρωμα που αποδίδουν τη ψυχή του Νησιού. Κώστα, Ντέμη, Άννα , Νίκο, Ρούλα, Μαίρη , Μαρίνα, Δημήτρη, Αδαμαντία και Isabelle σας ευχαριστώ. Και αν ξέχασα κάποιον, συγχωρείστε με
