Λαχανόκηπος, ένας χώρος για να καλλιεργήσουμε τα αγαπημένα μας λαχανικά και να τα απολαμβάνουμε νόστιμα και υγιεινά στο πιάτο μας. Η δημιουργία ενός μικρού λαχανόκηπου αποτελεί το πρώτο βήμα για να ανακαλύψουμε νέες γεύσεις και να γευτούμε τη χαρά όλης της παραγωγικής διαδικασίας. Είναι το σημείο όπου η κηπουρική συναντάει την καθημερινή διατροφή. Το άρωμα και η γεύση των λαχανικών που καλλιεργούμε στον κήπο μας είναι πραγματικά μοναδικό.
Για όσους φυτεύουν πρώτη φορά, η εμπειρία είναι σίγουρα συναρπαστική. Η συντήρηση ενός λαχανόκηπου χρειάζεται αφοσίωση, μερικές βασικές γνώσεις και πολύ όρεξη. Στο σημερινό άρθρο θα αναλύσουμε πώς φτιάχνουμε τον δικό μας σπιτικό λαχανόκηπο από την αρχή και θα μάθουμε που μπορούμε να φυτέψουμε λαχανικά, πώς γίνεται η προετοιμασία του εδάφους, ποια λαχανικά επιλέγουμε να καλλιεργήσουμε μαζί με χρήσιμες συμβουλές για τη φροντίδα τους από το πότισμα και τη λίπανση μέχρι την προστασία τους από ασθένειες.
1. Που μπορούμε να φτιάξουμε ένα σπιτικό λαχανόκηπο;
Παραδοσιακά, η καλλιέργεια λαχανικών γίνεται με φύτευση απευθείας στο έδαφος. Αν δεν έχουμε κήπο, μπορούμε να φτιάξουμε λαχανόκηπο στο μπαλκόνι, στην αυλή και στην ταράτσα μας, χρησιμοποιώντας γλάστρες, ζαρντινιέρες, υπερυψωμένα παρτέρια ή οποιαδήποτε άλλη αυτοσχέδια κατασκευή μπορούμε να γεμίσουμε με χώμα.
Για να έχουμε πλούσια παραγωγή με νόστιμους και ζουμερούς καρπούς, καλλιεργούμε σε σημεία που υπάρχει αρκετή ηλιοφάνεια. Σε σκιερά σημεία που δεν έχουν απευθείας έκθεση στον ήλιο είναι δύσκολο να έχει επιτυχία η καλλιέργεια μας. Τα φυτά χρειάζονται νερό. Όσο πιο κοντά βρισκόμαστε σε κάποια βρύση ή όσο πιο εύκολα μπορούμε να μεταφέρουμε το νερό στον λαχανόκηπο μας, τόσο πιο εύκολα θα μπορούμε να ποτίσουμε τα φυτά μας.
Η φύτευση στον κήπο, συνήθως, μας δίνει περισσότερο χώρο και μπορούμε να κάνουμε πιο αραιές φυτεύσεις των λαχανικών. Θα χρειαστεί να κάνουμε την κατάλληλη προετοιμασία του εδάφους και να το εμπλουτίσουμε με θρεπτικά συστατικά πριν ξεκινήσουμε τον λαχανόκηπο μας.
Η φύτευση σε γλάστρες και ζαρντινιέρες μπορεί να έχει περιορισμούς όσον αφορά τον χώρο, ωστόσο μας επιτρέπει να ελέγξουμε καλύτερα τις συνθήκες καλλιέργειας. Μπορούμε να επιλέξουμε το χώμα που θα χρησιμοποιήσουμε και άμεση πρόσβαση για να φροντίζουμε τα λαχανικά μας πιο εύκολα. Μία επιλογή που συνδυάζει πολλά θετικά είναι η δημιουργία λαχανόκηπου σε υπερυψωμένα παρτέρια. Με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να φυτέψουμε σε οποιοδήποτε έδαφος, αφού επιλέγουμε εμείς το μίγμα χώματος που θα χρησιμοποιήσουμε.
Παράλληλα, μπορούμε να φροντίζουμε πιο εύκολα τα φυτά μας και να έχουμε περισσότερο έλεγχο κατά την καλλιέργεια χωρίς ανεπιθύμητα αγριόχορτα (ζιζάνια). Για τους αρχάριους, είναι απαραίτητο να ξεκινάμε με τη δημιουργία ενός μικρού λαχανόκηπου. Είναι προτιμότερο να έχουμε λίγα λαχανικά που μπορούμε να τα φροντίσουμε σωστά και να απολαύσουμε όλη την παραγωγική διαδικασία.
Ένα κόμματι 10-15 τετραγωνικών μέτρων στον κήπο είναι υπεραρκετό για να ξεκινήσουμε. Όσο πιο κοντά είναι ο λαχανόκηπος στο σπίτι, το πιο εύκολο είναι να τον φροντίζουμε, αλλά και να κόβουμε τα λαχανικά για να τα απολαμβάνουμε φρέσκα τη στιγμή που τα χρειαζόμαστε στην κουζίνα μας.
2. Τι φυτεύουμε στον λαχανόκηπο κάθε εποχή;
Τα περισσότερα λαχανικά είναι ετήσια, δηλαδή διαρκούν για μία καλλιεργητική σεζόν και αφού ολοκληρώσουν την καρποφορία τους ξεραίνονται. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί δεν αντέχουν το κρύο, είτε γιατί είναι ευαίσθητα στη ζέστη. Επίσης, πρέπει να γνωρίζουμε ότι δε φυτεύονται όλα τα λαχανικά την ίδια περίοδο. Υπάρχουν τα λαχανικά που φυτεύουμε το φθινόπωρο και τα λαχανικά που φυτεύουμε την άνοιξη. Αν δεν είμαστε σίγουροι πότε καλλιεργείται το λαχανικό που μας ενδιαφέρει, συμβουλευόμαστε τον αναλυτικό οδηγό σχετικά με την εποχή φύτευσης για κάθε λαχανικό.
Φτιάχνοντας τον δικό μας λαχανόκηπο, είναι ευκαιρία να δοκιμάσουμε ποικιλίες και γεύσεις των αγαπημένων μας κηπευτικών που δε βρίσκουμε τόσο συχνά στο μανάβικο ή στο σουπερ μάρκετ. Κίτρινα ντοματίνια, μωβ καρότα, λευκές μελιτζάνες, μίνι καρπούζια και τόσα ακόμα κηπευτικά που αξίζει να καλλιεργήσουμε.
- Λαχανικά που φυτεύουμε το φθινόπωρο και τον χειμώνα.
Τα λαχανικά ψυχρής εποχής του φθινοπωρινού λαχανόκηπου περιλαμβάνουν υψηλής διατροφικής αξίας μπρόκολα, κουνουπίδια και λάχανα. Αγαπημένα μαρούλια, καρότα, παντζάρια, σέσκουλα, σπανάκια, ρόκα, καθώς και υπέροχα μυρωδικά όπως μαϊντανό, άνηθο, μάραθο, σέλινο, πράσο και σχοινόπρασο. Για τους αρχάριους κηπουρούς και όσους θέλουν μία ξένοιαστη συγκομιδή, προτείνουμε να επιλέξουν από τη λίστα με τα 15 πιο εύκολα φθινοπωρινά λαχανικά για καλλιέργεια.
- Λαχανικά που φυτεύουμε την άνοιξη και το καλοκαίρι
Τα λαχανικά θερμής εποχής του ανοιξιάτικου λαχανόκηπου περιλαμβάνουν ντόματες, ντοματίνια, πιπεριές, μελιτζάνες, αγγούρια, κολοκύθια, μπάμιες, φασόλια, καλαμπόκια, καθώς και μυρωδικά όπως το κρεμμύδι, ο μαϊντανός, ο άνηθος και η ρόκα. Μπορούμε, επίσης, να φυτέψουμε λαχταριστά φρούτα όπως φράουλες, πεπόνια και καρπούζια.
3. Πώς προετοιμάζουμε το έδαφος για την φύτευση των λαχανικών;
Το έδαφος που καλλιεργούμε είναι πολύ σημαντικό για την ανάπτυξη των λαχανικών μας. Χρειαζόμαστε αφράτο και γόνιμο χώμα που να μη συγκρατεί πολύ νερό.
Πριν προχωρήσουμε στην καλλιέργεια, κάνουμε την απαραίτητη προετοιμασία του εδάφους για φύτευση και ενσωματώνουμε τα κατάλληλα υλικά βελτίωσης του εδάφους, όπως τύρφη, κομπόστ και κοπριά για να γίνει το χώμα πιο αφράτο και να το ενισχύσουμε με θρεπτικά συστατικά. Παράλληλα, προσθέτουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα για να εμπλουτίσουμε το έδαφος με άζωτο, φώσφορο, κάλιο και μαγνήσιο.
Συμπληρωματικά, η προσθήκη λιπάσματος ασβεστίου, βοηθά να αποφύγουμε το μαύρισμα στο κάτω μέρος των καρπών ντομάτας και πιπεριάς.
4. Τι προσέχουμε κατά την φύτευση των λαχανικών;
Καλλιεργούμε τα κηπευτικά μας στις κατάλληλες αποστάσεις φύτευσης μεταξύ των φυτών, καθώς και μεταξύ των γραμμών φύτευσης. Αποφεύγουμε την πυκνή φύτευση στον λαχανόκηπο για να υπάρχει καλύτερος αερισμός των φυτών. Με αυτό τον τρόπο, περιορίζουμε την ανάπτυξη μυκητολογικών ασθενειών και εντομολογικών προσβολών.
Φυτεύουμε τα λαχανικά μας μας σε ηλιόλουστα σημεία που να διαθέτουν τουλάχιστον 6-8 ώρες έκθεση στον ήλιο με κατεύθυνση των γραμμών φύτευσης από την ανατολή προς τη δύση για να εξασφαλίσουμε μεγαλύτερη και πιο ποιοτική συγκομιδή. Για τα λαχανικά που καλλιέργουμε σε γλάστρες, επιλέγουμε μπαλκόνι με νότιο ή με δυτικό προσανατολισμό.
Για να αποφύγουμε την ανάπτυξη ζιζανίων και να βελτιώσουμε την ανάπτυξη των φυτών μας, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε διάφορα υλικά εδαφοκάλυψης, όπως το γεωύφασμα. Κι όσον αφορά τη διάταξη φύτευσης των διάφορων καλλιεργειών του λαχανόκηπου, για να μην δημιουργούνται θέματα σκίασης, στη βορεινή πλευρά επιλέγουμε να φυτέψουμε τα ψηλά φυτά, τα καλαμπόκια, τα φασόλια, και τις ντομάτες ενώ ενδιάμεσα φυτεύουμε τις πιπεριές, τις μελιτζάνες και τα κολοκύθια. Στη νότια πλευρά, επιλέγουμε καλλιέργειες χαμηλής ανάπτυξης όπως οι φράουλες, οι αγγουριές, οι πεπονιές και οι καρπουζιές.
5. Πόσο συχνά ποτίζουμε τα φυτά στον λαχανόκηπο;
Τα πιο συχνά προβλήματα που συναντάμε στα φυτά προκαλούνται από το υπερβολικό ή το ανεπαρκές πότισμα. Το πότισμα με σταγόνες είναι το καλύτερο σύστημα ποτίσματος για τα κηπευτικά μας, είτε καλλιεργούμε στον κήπο είτε σε γλάστρες στο μπαλκόνι για να εξασφαλίσουμε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα στο πότισμα και οικονομία νερού.
Στο ξεκίνημα της καλλιέργειας, φροντίζουμε να μην ποτίζουμε καθημερινά τα νεαρά κηπευτικά, αλλά κάθε 2-3 μέρες, για να αποκτήσουν βαθύτερο ριζικό σύστημα και καλύτερη στήριξη. Στη συνέχεια, κατά την διάρκεια της ανθοφορίας, τα λαχανικά μας χρειάζονται επάρκεια νερού και όχι υπερβολικό πότισμα γιατί μπορεί να ρίξουν τα άνθη τους. Τέλος, κατά την διάρκεια της καρποφορίας των λαχανικών μας, την περίοδο του καλοκαιριού που επικρατούν και υψηλές θερμοκρασίες, το πότισμα γίνεται συχνότερο ενώ αυξάνεται και η ποσότητα του νερού ποτίσματος.
Σε συνθήκες καύσωνα, ίσως χρειαστεί να ποτίζουμε και καθημερινά τα λαχανικά μας. Ένας πρακτικός τρόπος για να ποτίζουμε τα φυτά μας έχοντας πλήρη έλεγχο στο πόσο συχνά ποτίζονται και με τι ποσότητα νερού, είναι εγκαθιστώντας ένα σύστημα αυτόματου ποτίσματος.
6. Τι λίπασμα χρησιμοποιούμε για τα φυτά στον λαχανόκηπο;
Η καλλιέργεια των λαχανικών έχει σημαντικές απαιτήσεις σε λίπανση για να έχουμε φυτά με καλή ανάπτυξη, πλούσια καρποφορία και παραγωγή νόστιμων καρπών. Προτιμάμε να χρησιμοποιούμε βιολογικά λιπάσματα στο πλαίσιο της οικολογικής γεωργίας για να απολαμβάνουμε νόστιμους καρπούς απαλλαγμένους από χημικά.
Πέραν της βασικής λίπανσης που κάνουμε όταν φυτεύουμε τα λαχανικά μας, στη συνέχεια προσθέτουμε πλήρες βιολογικό λίπασμα κάθε 2-3 εβδομάδες. Είναι σημαντικό να αποφεύγουμε την λίπανση με λιπάσματα αζώτου μετά την καρπόδεση των λαχανικών μας γιατί υποβαθμίζεται η ποιότητα των καρπών. Στο στάδιο της καρποφορίας των κηπευτικών, προσθέτουμε βιολογικό λίπασμα πλούσιο σε κάλιο για καλύτερη ωρίμανση των καρπών και για να αποκτήσουν νοστιμότερη και πιο γλυκιά γεύση.
7. Πώς προστατεύουμε τα λαχανικά από ασθένειες και έντομα;
Για να έχουμε υγιή φυτά και πλούσια συγκομιδή λαχανικών, είναι σημαντικό να προστατεύουμε τις καλλιέργειες του λαχανόκηπου από έντομα και ασθένειες χρησιμοποιώντας οικολογικούς τρόπους αντιμετώπισης.
Αρχικά, το θειάφι και ο χαλκός είναι βασικά υλικά για την αντιμετώπιση των μυκητολογικών ασθενειών των λαχανικών, όπως ο περονόσπορος, το ωιδίο και ο τετράνυχος. Για την αντιμετώπιση των εντόμων που εμφανίζονται στον λαχανόκηπο την περίοδο του καλοκαιριού, όπως ο αλευρώδης, η μελίγκρα, η λιριόμυζα και οι βρωμούσες, χρησιμοποιούμε βιολογικά εντομοκτόνα όπως η φυσική πυρεθρίνη, ο βάκιλος Θουριγγίας και τα άλατα καλίου.
Παραδοσιακά, ανάμεσα στα λαχανικά φυτεύονται βασιλικοί και κατιφέδες στο λαχανόκηπο για την εντομοαπωθητική τους ιδιότητα, καθώς και για την προσέλκυση μελισσών που βοηθούν στην επικονίαση των φυτών.
8. Πότε συγκομίζουμε τα φυτά στον λαχανόκηπο;
H συγκομιδή των πρώτων λαχανικών ξεκινά σταδιακά μέσα στους 2 πρώτους μήνες με τα κολοκύθια, τα αγγούρια, τις φράουλες και συνεχίζεται με πιπεριές, μελιτζάνες, και ντομάτες.
Η συγκομιδή πρέπει να γίνεται τις πρωινές ώρες για να είναι τα λαχανικά μας πιο δροσερά, και πιο τραγανά, πιο αρωματικά είτε τα τρώμε φρέσκα είτε τα χρησιμοποιούμε στο μαγείρεμα. Επίσης, αρκετά λαχανικά μπορούμε να τα συντηρούμε σε δροσερό εξωτερικό χώρο όπως τις ντομάτες, τα πεπόνια και τα καρπούζια και άλλα να τα βάζουμε στο ψυγείο όπως συμβαίνει με τις πιπεριές, τις μελιτζάνες, τα αγγούρια και τα κολοκύθια.
9. Κι ένα τελευταίο μυστικό για την καλλιέργεια στον λαχανόκηπο
Είναι σημαντικό στο λαχανόκηπο μας να φυτεύουμε λαχανικά που ταιριάζουν μεταξύ τους, για εξοικονόμηση χώρου. Η συγκαλλιέργεια φυτών και λαχανικών προσφέρει αύξηση της παραγωγικότητας, αύξηση των ειδών που καλλιεργούμε καθώς και εξοικονόμηση νερού και λιπάσματος.
