Η κατάθλιψη χτυπάει προειδοποιητικά καμπανάκια πολύ πριν δούμε τις κλασικές της ενδείξεις σε όλο τους το μεγαλείο. Σύμφωνα με μια κλινική ψυχολόγο, υπάρχουν ορισμένα συμπτώματα που πρέπει να μας κινητοποιήσουν, ώστε να ζητήσουμε τη βοήθεια ειδικού.
Μέχρι πριν από κάποια χρόνια, όχι πολλά, θέλαμε να πιστεύουμε ότι η κατάθλιψη δεν θα μας άγγιζε ποτέ, ότι έχουμε τον ήλιο, τη θάλασσα και τις παρέες να μας κρατάνε μακριά από την «αμερικανική» εμμονή της ψυχοθεραπείας. Πλέον, όλοι μας γνωρίζουμε τουλάχιστον έναν άνθρωπο που να έχει υποφέρει από κατάθλιψη.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατατάσσει την κατάθλιψη ως την τρίτη πιο συνηθισμένη ασθένεια διεθνώς. Προβλέπει, μάλιστα, ότι μέχρι το 2030 θα έχει πάρει την πρωτιά. Θλιβερή διαπίστωση.
Διαφοροποιήσεις και εξειδίκευση
Τα κακά νέα είναι ότι οι εκφάνσεις της νόσου αποκτούν όλο και πιο λεπτά, ιδιαίτερα και συχνά δυσδιάκριτα χαρακτηριστικά. Διαφοροποιούνται. Κατάθλιψη μπορεί να έχει και ο «εργασιομανής» συνάδελφος και ο «τεμπέλης» φίλος. Κατάθλιψη μπορεί να έχει και η εξωστρεφής «ψυχή της παρέας» και η κολλητή που δεν απαντάει στα τηλεφωνήματά μας.
Τα καλά νέα, σύμφωνα με μελέτη της επιστημονικής επιθεώρησης Nature Medicine, είναι πως εξειδικευμένες μαγνητικές τομογραφίες θα μπορούν να εντοπίζουν τους διαφορετικούς νευρολογικά τύπους της κατάθλιψης. Έτσι, θα συστήνεται η κατάλληλη θεραπεία. Μέχρι τότε, όμως, θα πρέπει να στηριχτούμε στην εμπειρική παρατήρηση των συμπτωμάτων των ασθενών.
Κλασικά συμπτώματα της κατάθλιψης
Μέχρι στιγμής, η κακή διάθεση, η ανηδονία (όταν τίποτε δεν σου προξενεί ευχαρίστηση) και η μακροχρόνια κόπωση είναι τα πιο συνηθισμένα, «επίσημα» χαρακτηριστικά της νόσου. Αν υποψιάζεστε ότι πάσχετε από κατάθλιψη, μπορείτε να κάνετε ένα γρήγορο τεστ (από το βιβλίο «Ξεπερνώντας την κατάθλιψη», του Paul Gilbert).
Κάντε το τεστ
Έχετε τουλάχιστον 1 από τα παρακάτω;
- Κακή διάθεση για μεγάλο χρονικό διάστημα
- Έντονη ελάττωση του ενδιαφέροντος ή της ευχαρίστησης
Έχετε τουλάχιστον 4 από τα παρακάτω;
- Ελάττωση ή αύξηση της όρεξης και του σωματικού βάρους
- Διαταραχές στον ύπνο
- Ψυχοκινητική διέγερση ή επιβράδυνση
- Απώλεια της ενεργητικότητας και καθημερινό αίσθημα κόπωσης
- Αισθήματα αναξιότητας και ενοχής
- Δυσκολίες συγκέντρωσης
- Σκέψεις θανάτου και αυτοκτονικός ιδεασμός
Αν είστε στο 1+4 ή περισσότερα «ναι», υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι η κατάθλιψη σάς έχει επισκεφθεί.
Πέντε «ασυνήθιστοι» τύποι κατάθλιψης
Η ψυχολόγος Ellen Hendriksen, διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης, ρίχνει φως και σε άλλες πέντε, λιγότερο γνωστές και συχνές μορφές της νόσου, τις οποίες χαρακτηρίζει ως «ανεπίσημες». Ποιες είναι;
1. Πρωινή μελαγχολία
Στην κατηγορία αυτή εντάσσονται οι ασθενείς που τους φαίνεται δυσβάσταχτο το ξεκίνημα της ημέρας. Τους συντροφεύει ένα έντονο και αμετάβλητο συναίσθημα ματαιότητας. Καθώς οι ώρες περνούν, η κακή διάθεση βελτιώνεται σε μικρό βαθμό.
2. Αγχώδης διαταραχή
Η κατάθλιψη δεν έχει να κάνει μόνο με στενοχώρια. Πίσω από αυτή, μπορεί να κρύβεται μια διαρκής ανησυχία για το τι μπορεί να πάει στραβά σε όλους τους τομείς. Η ανησυχία αυτή εξουθενώνει τον ψυχισμό. Οι ειδικοί υπογραμμίζουν ότι πολλές φορές το έντονο και μακροχρόνιο άγχος μπορεί να αποτελεί πρόδρομο της κατάθλιψης, αφού συνήθως εμφανίζεται δύο χρόνια πριν.
3. Παρατεταμένο τραύμα
Σύμφωνα με έρευνες, περίπου οι μισοί από όσους έχουν βιώσει μετατραυματικό σύνδρομο αναπτύσσουν κατάθλιψη. Έχει ενδιαφέρον ότι εκείνοι που έχουν βιώσει διαπροσωπικό τραύμα (όπως το bullying ή η συμμετοχή σε έναν πόλεμο) είναι πιο πιθανό να περάσουν και κατάθλιψη. Εκείνοι που έχουν ζήσει μια φυσική καταστροφή είναι πιο «ασφαλείς», επειδή δεν έχει κλονιστεί η πίστη τους στην ανθρώπινη φύση.
4. Ανολοκλήρωτη αποκατάσταση μιας απώλειας
Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου ή ένας χωρισμός είναι σημαντικές απώλειες, που εγείρουν τη διαδικασία του πένθους. Όταν όμως η αποκατάσταση παρεμποδίζεται ή «κουκουλώνεται» από τον ίδιο τον ασθενή, τότε μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση κατάθλιψης. Η στενοχώρια αλλά και οι διαταραχές στον ύπνο και τη διατροφή είναι συνηθισμένα συμπτώματα αυτής της περίπτωσης.
5. Ο απόηχος μιας αποτυχίας
H απώλεια της δουλειάς, η αποτυχία στις εξετάσεις, ακόμη και το αίσθημα από έναν αποτυχημένο γάμο, μπορούν να λειτουργήσουν ως καταλύτες στην εκδήλωση κατάθλιψης. Σε αυτές τις περιπτώσεις, το πιο συχνό σύμπτωμα είναι η υπερβολική κούραση. Οι ασθενείς επαναλαμβάνουν τη φράση «Απλώς δεν μπορώ!» και το χειρότερο είναι ότι το νιώθουν.
Η σημασία της σωστής διάγνωσης
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως η κατάθλιψη μπορεί να έχει πολλά πρόσωπα. Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός όσο και ο ψυχισμός του. Ακόμη πιο σημαντικό, όμως, είναι ότι μόνο ένας ψυχίατρος μπορεί και πρέπει να κάνει τη διάγνωση. Τα όσα διαβάζουμε ενδέχεται να μας βοηθήσουν, όχι όμως να βρουν από τι πάσχουμε, ούτε να προσφέρουν θεραπεία.
Η κατάθλιψη θεραπεύεται. Αν υποψιάζεστε ότι μπορεί να πάσχετε, επισκεφτείτε έναν ειδικό. Μόνο εκείνος μπορεί να σας υποδείξει τη μέθοδο που θα μπορέσει να σας βοηθήσει.
