Μεγάλες ευκαιρίες για τα μικρά νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου, προκειμένου να πρασινίσουν το ενεργειακό τους μείγμα, να αναβαθμίσουν τις υποδομές μεταφορών, διαχείρισης απορριμμάτων, φωτισμού και να εξασφαλίσουν σημαντικά χαμηλότερους λογαριασμούς ρεύματος για τους κατοίκους και τις επιχειρήσεις, δημιουργεί η πρωτοβουλία GR-eco island, που εγκαινίασε την Παρασκευή ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη Χάλκη και το Ταμείο Απανθρακοποίησης των νησιών.
Συνολικά, οι δυο πρωτοβουλίες συγκεντρώνουν κονδύλια της τάξης των 3 δισεκ. Ευρώ με πηγές χρηματοδότησης ευρωπαϊκά και κρατικά ταμεία αλλά και ιδιωτικές επιχειρήσεις που καλούνται να συμβάλουν – όπως έγινε στη Χάλκη – στο κόστος μετάβασης των νησιών. Τα προγράμματα απευθύνονται σε όλα τα νησιά, η αρχή θα γίνει όμως από τα πιο μικρά και απομακρυσμένα. Ήδη ο κ. Μητσοτάκης απηύθυνε πρόσκληση την Παρασκευή από τη Χάλκη στους υπόλοιπους νησιωτικούς Δήμους «να ακολουθήσουν αυτό το παράδειγμα, να δημιουργήσουν, με την υποστήριξή μας, τις δικές τους Ενεργειακές Κοινότητες και να ενταχθούν με τη σειρά τους στην πρωτοβουλία GR – eco islands», τονίζοντας πως όσοι προχωρήσουν πρώτοι σε αυτήν την κατεύθυνση θα έχουν πλεονέκτημα και στην προσέλκυση τουριστών.
Σε σχέση με το Ταμείο Απανθρακοποίησης, το επόμενο βήμα όπως επισημαίνει ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστας Σκρέκας, είναι η παρουσίαση των δράσεων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η εξασφάλιση της έγκρισης προκειμένου να ακολουθήσει διαπραγμάτευση με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για να συμμετάσχει στην συγχρηματοδότηση. Η Κομισιόν έχει ήδη εγκρίνει την χρηματοδότηση των ελληνικών νησιών για τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στο πλαίσιο του συνολικού «Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης» που απευθύνεται στις λιγνιτικές περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης. Κύρια πηγή χρηματοδότησης του Ταμείου, είναι τα έσοδα από δημοπρασίες δικαιωμάτων εκπομπής άνθρακα.
Η πρωτοβουλία GR – eco islands κινητοποιεί πόρους από όλα τα Ταμεία, Προγράμματα και γενικότερα πηγές χρηματοδότησης όπως ΕΣΠΑ 2021-2027, Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης, (Ευρωπαϊκό γεωργικό ταμείο αγροτικής ανάπτυξης), Ταμείο Ανάκαμψης.
Όπως επισημαίνεται σε σχετικό ενημερωτικό σημείωμα, «Η πρωτοβουλία GR-eco islands έρχεται να αξιοποιήσει την εμπειρία και τα πολύ χρήσιμα συμπεράσματα, από πιλοτικά έργα που υλοποιήθηκαν ή υλοποιούνται στον ενεργειακό κατά βάση τομέα σε μεμονωμένα νησιά, όπως αυτά στην Τήλο, στον ‘Αη-Στράτη ή στην Αστυπάλαια. Γίνεται έτσι μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα κοινό πλαίσιο μέσα από το οποίο όλα τα ελληνικά νησιά, ξεκινώντας από τα πιο μικρά, θα μπορέσουν να είναι συμμέτοχοι στην πράσινη μετάβαση που συντελείται, αποτελώντας εν τέλει παραδείγματα προς μίμηση για άλλες ευρωπαϊκές περιοχές και χώρες».
Οι παρεμβάσεις εστιάζουν στους εξής πυλώνες:
Στον τομέα της Ενέργειας, ο βασικός στόχος είναι η επίτευξη Ενεργειακής και Κλιματικής Ουδετερότητας. Αυτή θα επιτευχθεί με τη μέγιστη αξιοποίηση των Ανανεώσιμων Πηγών, μέσω υβριδικών συστημάτων ηλεκτροπαραγωγής, αποθήκευσης ενέργειας, παραγωγή υδρογόνου, την αύξηση της ενεργειακής εξοικονόμησης στον κτιριακό τομέα αλλά και σε όλους τους τομείς δραστηριότητας όπως είναι ο τουριστικός κ.α.
Στον ίδιο άξονα, αποτελεί προτεραιότητα ο εξηλεκτρισμός στις Μεταφορές, συμπεριλαμβανομένων των οδικών και θαλάσσιων μεταφορών, κάτι που συνοδεύεται από την ανάγκη ανάπτυξης των απαραίτητων υποδομών εναλλακτικών καυσίμων.
Στο τομέα της συνδεσιμότητας των νησιών, προκρίνεται η ανάπτυξη νέων και ο εκσυγχρονισμός υφιστάμενων λιμενικών και άλλων υποδομών, ο εκσυγχρονισμός του στόλου του ακτοπλοϊκού δικτύου που εξυπηρετούν ενδονησιωτικά δρομολόγια.
Στον τομέα της κυκλικής οικονομίας, εντάσσονται τα θέματα διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων, και ο τομέας της διαχείρισης των υδάτινων πόρων, όπου ζητούμενο είναι η διασφάλιση καθολικής πρόσβασης σε επαρκές και καλής ποιότητας νερό, συμπεριλαμβανόμενης της ανάπτυξης φιλικών προς το περιβάλλον λύσεων αφαλάτωσης.
Στον τομέα του Τουρισμού, οι παρεμβάσεις αναμένεται να έχουν συμπληρωματικό και αθροιστικό χαρακτήρα. Τόσο οι παρεμβάσεις για πράσινη ενέργεια και βελτίωση ενεργειακής απόδοσης, όσο και οι παρεμβάσεις στην βιώσιμη κινητικότητα, αναμένεται να μεταβάλλουν την εικόνα των νησιών, προσδίδοντάς τους ένα «πράσινο» profile και ενισχύοντας έτσι την ελκυστικότητά τους προς αυτούς που θέλουν να τα επισκεφτούν.
