Απαντήσεις στο ερώτημα περί ύπαρξης εξωγήινων πολιτισμών και της «σιωπής» που επικρατεί στο Σύμπαν επιχειρούν να δώσουν ερευνητές από τις ΗΠΑ, ανανεώνοντας τη διάσημη Εξίσωση Ντρέηκ (Drake Equation) που υπολογίζει την πιθανή ύπαρξη εξωγήινων πολιτισμών στον γαλαξία μας- και καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως, αν υπάρχουν, οι πιο πολλοί έχουν αυτοκαταστραφεί.
Το ερώτημα περί ύπαρξης εξωγήινης ζωής, νοήμονος ή όχι, είναι από τα παλαιότερα της επιστήμης, και όσο αυξάνονται τα διαθέσιμα δεδομένα και επιστημονικά εργαλεία, πολλοί επιστήμονες φαίνονται πεπεισμένοι πως είναι πιθανότερο να έχουν αναπτυχθεί εξωγήινοι πολιτισμοί παρά το αντίθετο- ειδικά δεδομένων των αριθμών εξωπλανητών που ανακαλύπτονται, αρκετοί εξ αυτών γύρω από άστρα σαν τον Ήλιο και σε τροχιές που θα μπορούσαν να ευνοήσουν την ύπαρξη ζωής όπως τη γνωρίζουμε.
Σε αυτό το πλαίσιο, ερευνητές επιχειρούν να επεκτείνουν και να εξελίξουν τη δουλειά του Φρανκ Ντρέηκ από το 1961: Ο Αμερικανός αστροφυσικός και οι συνεργάτες του είχαν αναπτύξει μια εξίσωση (γνωστή πλέον ως Εξίσωση Ντρέηκ) για τον υπολογισμό των πιθανοτήτων ύπαρξης εξωγήινων πολιτισμών, δεδομένων όλων όσων ήταν γνωστά τότε για το Διάστημα και τα αστρονομικά αντικείμενα. Παράγοντες που λαμβάνονταν υπόψιν ήταν ο εκτιμώμενος αριθμός των εξωπλανητών και των αστρικών συστημάτων, πόσοι πλανήτες ήταν πιθανόν να υποστηρίξουν ζωή κ.α.
Πολύ «νερό έχει κυλήσει στο αυλάκι» από τότε: Έχει ανακαλυφθεί μεγάλος αριθμός εξωπλανητών, αρκετοί εκ των οποίων βρίσκονται στις αποκαλούμενες «ζώνες Goldilocks» των άστρων τους, ενώ περισσότερα έχουν γίνει γνωστά για την ηλικία του σύμπαντος και τις συνθήκες μετά το Big Bang.
Στo πλαίσιο αυτής της έρευνας, που δημοσιεύτηκε στο arXiv, ερευνητές από το Caltech αλλά και ένας μαθητής λυκείου των ΗΠΑ, επικαιροποίησαν την εξίσωση χρησιμοποιώντας σύγχρονα αστρονομικά και στατιστικά μοντέλα για να απεικονίσουν την εμφάνιση και τον θάνατο νοημόνων μορφών ζωής στον γαλαξία μας. Το νέο αυτό paper, όπως σημειώνεται σε σχετικό δημοσίευμα του Live Science, έχει ιδιαίτερα πρακτικό χαρακτήρα, καθώς λέει πού και πότε είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί ζωή στον γαλαξία, και υποδεικνύει ως σημαντικότερο παράγοντα όσον αφορά στην παρουσία της την τάση των νοημόνων όντων να αυτοκαταστρέφονται.
Όπως σημειώνουν οι ερευνητές, πλέον πολλοί από τους αριθμούς που ήταν άγνωστοι ως προς τους παράγοντες που είχαν υποδειχθεί το 1961 είναι πλέον γνωστοί. Στο πλαίσιο της έρευνάς τους, εξέτασαν διάφορους παράγοντες που θεωρείται ότι επηρεάζουν την ανάπτυξη νοήμονος ζωής, όπως η συχνότητα των σουπερνόβα, ο χρόνος που απαιτείται, η συχνότητα των άστρων σαν τον Ήλιο με πλανήτες σαν τη Γη- και, όπως προαναφέρθηκε, η τάση που θεωρείται ότι έχουν οι προηγμένοι πολιτισμοί για αυτοκαταστροφή.
Στο πέρασμα του χρόνου, τα μοντέλα τους έδειξαν, λαμβάνοντας υπόψιν αυτούς τους γνωστούς παράγοντες, ότι η πιθανότητα εμφάνισης ζωής φτάνει στο υψηλότερο σημείο της σε μια ακτίνα 13.000 ετών φωτός από το κέντρο του γαλαξία και 8 δισεκατομμύρια χρόνια μετά τον σχηματισμό του. Για να γίνουν αντιληπτές οι αναλογίες αντιστοιχίες, αρκεί να πούμε ότι η Γη βρίσκεται σε απόσταση 25.000 ετών φωτός από το κέντρο και ο πολιτισμός του ανθρώπου εμφανίστηκε στον πλανήτη μας περίπου 13,5 δισ. χρόνια μετά τον σχηματισμό του γαλαξία.
Το συμπέρασμα που προκύπτει πως είμαστε, ως πολιτισμός, κάπως «αργοπορημένοι» στην υποθετική «λέσχη» των προηγμένων πολιτισμών του γαλαξία μας- αλλά, αν θεωρήσει κανείς ότι η ζωή εμφανίζεται όντως σχετικά συχνά και αναπτύσσει νοημοσύνη, τότε «εκεί έξω» θα υπάρχουν πιθανότατα πολλοί άλλοι πολιτισμοί, συγκεντρωμένοι μάλλον σε αυτή τη ζώνη των 13.000 ετών φωτός, όπου συναντώνται πολλά άστρα σαν το δικό μας.
Ωστόσο, αν ισχύει αυτό, προκύπτει το ερώτημα: Πώς εξηγείται το Παράδοξο του Φέρμι; Πρόκειται για το λογικό παράδοξο που αναπτύχθηκε από τον φυσικό Ενρίκο Φέρμι και έχει να κάνει με την απουσία των στοιχείων για την ύπαρξη εξωγήινων πολιτισμών, παρά τις μετρήσεις που υποδεικνύουν πως οι πλανήτες ικανοί να φιλοξενήσουν ζωή στον γαλαξία μας (πιθανώς προηγμένη) είναι ενδεχομένως δισεκατομμύρια – η αποκαλούμενη «Μεγάλη Σιωπή».
Σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, που επικαιροποιεί την Εξίσωση Ντρέηκ, οι πιο πολλοί από τους άλλους πολιτισμούς που μπορεί να υπάρχουν σήμερα στον γαλαξία μας θα είναι σχετικά νέοι, και ως εκ τούτου χωρίς τη δυνατότητα επαφής μαζί μας- λόγω του ότι η νοήμων ζωή φαίνεται να έχει την τάση να αυτοκαταστρέφεται σε βάθος χρόνου: Μεταξύ των πιο εντυπωσιακών ευρημάτων της έρευνας είναι πως, ακόμα και αν ο γαλαξίας έφτασε στην ακμή του ως προς την εμφάνιση πολιτισμών πριν από 5 δισ. χρόνια, οι περισσότεροι από τους πολιτισμούς που υπήρξαν τότε μάλλον θα έχουν αυτοκαταστραφεί- καθιστώντας τον γαλαξία μας ένα απέραντο «νεκροταφείο» αρχαίων εξωγήινων πολιτισμών, τους οποίους διαδέχονται άλλοι.
«Από την τη στιγμή που δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την υψηλή πιθανότητα καταστροφής, (αυτό το αποτέλεσμα) υποδεικνύει ότι η περισσότερη πιθανή εξελιγμένη ζωή εντός του γαλαξία μπορεί να είναι ακόμα πολύ νέα» εκτιμούν οι ερευνητές.
Βεβαίως, το πόσο συχνά αυτοκαταστρέφονται οι υποθετικοί πολιτισμοί αποτελεί μια άγνωστη μεταβλητή, η οποία όμως έχει πάρα πολύ σημαντικό ρόλο ως προς το πόσο ευρύ είναι το φαινόμενο εμφάνισης των πολιτισμών: Όπως εκτιμούν οι επιστήμονες, ακόμα και μια χαμηλή πιθανότητα καταστροφής (πυρηνικό ολοκαύτωμα, εκτροχιασμός κλιματικής αλλαγής κ.α.), σε οποιαδήποτε χρονική ζώνη, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι περισσότεροι από τους πολιτισμούς του γαλαξία μας έχουν ήδη καταστραφεί.
Συνοπτικά δηλαδή, οι ερευνητές εκτιμούν πως οι υποθετικοί πολιτισμοί του γαλαξία μας θα είναι μάλλον είτε πολύ νέοι (και χωρίς τη δυνατότητα να ταξιδέψουν μακριά στο Διάστημα ή να μας δώσουν σήματα/ ίχνη που μπορούν να εντοπιστούν- σε γενικές γραμμές δηλαδή, γύρω στα δικά μας επίπεδα) είτε πολύ παλιοί και ως εκ τούτου θα έχουν εκλείψει.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, στόχος των επιστημόνων, όπως τονίζουν, δεν είναι να εστιάσουν σε αριθμούς ως προς την πιθανή ύπαρξη νοημόνων μορφών ζωής, μα η «ανάπτυξη μιας στατιστικής, αναλυτικής γαλαξιακής εικόνας σχετικά με τη δυνητική τάση ανάπτυξης της νοήμονος ζωής μέσα σε ένα διάστημα περίπου 20 δισ. ετών»– δηλαδή ένα «εργαλείο» που θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο σε άλλους που δουλεύουν πάνω στην εξήγηση του Παραδόξου του Φέρμι.
Επιστημονική φαντασία; Ενδεχομένως ναι- δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως το σενάριο των αρχαίων πολιτισμών που έχουν αφήσει πίσω τους ερείπια και «κουφάρια» (ενίοτε και επικίνδυνα) είναι ιδιαίτερα συχνό στην ΕΦ, καθώς αμέτρητα βιβλία, ταινίες, σειρές και βιντεοπαιχνίδια έχουν βασιστεί σε αυτό. Το μόνο σίγουρο πάντως είναι πως ουδείς μπορεί να γνωρίζει τι μπορεί να μας περιμένει «εκεί έξω» (εάν τα καταφέρουμε να φτάσουμε ποτέ).
