Υπερκέρδη από τις τράπεζες ανακοινώθηκαν για το 2024. Και αναμένεται να συνεχιστούν. Στην ίδια γραμμή με του μεγάλους ενεργειακούς ομίλους στο Ρεύμα, Φυσικό αέριο και διύλιση.
Θα έλεγε κάνεις ότι είναι σημαντικό να είναι σταθερό και κερδοφόρο το Τραπεζικό σύστημα, και αυτό είναι σωστό. Μέχρις ενός ορίου όμως, μέχρι το ορίου που οι Τράπεζες πραγματικά εκτελούν το ρόλο τους δηλ. απορροφούν πόρους από τους καταθέτες, αμείβοντας τους λογικά και χρηματοδοτούν την ανάπτυξη της οικονομίας, και πάλι με λογικό κόστος.
Είναι αυτό που κάνουν οί Ελληνικές τράπεζες; Μάλλον όχι. Οι Ελληνικές τράπεζες έχουν από τα υψηλοτέρα περιθώρια επιτοκίων στην Ευρωζώνη (διαφορά επιτοκίων χορηγήσεων / καταθέσεων.
Η διαφορά αυτή έχει εκτοξευτεί από περίπου 3,5% το 2021 σε πάνω από 5,5% (πηγή: Έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ΤτΕ, Οκτώβρης 2024).
Παίζουν όμως το ρόλο τους οι Τράπεζες στο να χρηματοδοτήσουν τις κρίσιμες ανάγκες της κοινωνίας και της ανάπτυξης. Όπως φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα (ίδια πηγή) σε ότι αφορά στα νοικοκυριά οι τράπεζες κυρίως χρηματοδοτούν (τις πολύ μεγαλύτερου περιθωρίου) καταναλωτικές δαπάνες, ενώ τα στεγαστικές (κρίσιμο για τα νοικοκυριά) είναι ακόμα σε αρνητικό επίπεδο.
Τι γίνεται όμως με τις επιχειρήσεις; (ίδια πηγή όπως παραπάνω)
Καταρχήν είναι ενδιαφέρουσα η εκτίναξη των επιτοκίων (αριστερό διάγραμμα). Ενώ στο αριστερό διάγραμμά φαίνεται η ανεμική χρηματοδότηση προς επιχειρήσεις με ελαφρά αύξηση σε απόλυτες τιμές αλλά πολύ χαμηλότερη από τα ιστορικά επίπεδα σαν ποσοστό του ΑΕΠ.
Φαίνεται μία εικόνα όπου ελληνικές τράπεζες, διασωθείσες με το αίμα του Ελληνικού Λαού, να βγάζουν τεράστιά κέρδη, όχι τόσο γιατί αυξάνεται η οικονομική τους δραστηριότητα (δανεισμός στην οικονομία) αλλά γιατί έχουν αυξήσει δραματικά τα περιθώρια τους, πολύ παραπάνω από τα επικρατούντα στην Ευρώπη . Παράλληλα βέβαια έχουν μείωση δραματικά και το κόστος τους, με δραματικές μειώσεις προσωπικού και τελικά εξυπηρέτησης, εμπειρία που έχουμε όλοι μας.
Ένα ακόμα πολύ ενδιαφέρον στοιχείο, είναι το ποσό παρόμοιοι είναι οι όροι συνεργασίας (επιτόκια / χρεώσεις κ.λπ.) (οι μηδενικές διάφορες) αναμεσά στις ελληνικές τράπεζες. Κάτι που επισήμανε η Επιτροπή Ανταγωνισμού (και επέβαλε πρόστιμα 42 εκατομμυρίων σε 5 τράπεζες το 2023). Φαίνεται όμως αυτό να ήταν χάδι, και τώρα η Επιτροπή Ανταγωνισμού κάνει νέα έρευνα, η οποία ελπίζω να οδηγήσει σε πραγματική αλλαγή του καθεστώτος ανταγωνισμού και να άρει τις τυχόν (;) εναρμονισμένες πρακτικές.
Και να σκεφτεί κάνεις ότι αυτό που έσωσε τις Ελληνικές τράπεζες ήταν η κρατική χρηματοδότηση (που έγινε με δάνεια που πληρώνει όλος ο ελληνικός λαός). Εκτιμάται οτι στοίχισε πάνω από 20% του ΑΕΠ (πάνω από 50 δις) (βλ Πάνω από 50 δισ. κόστισε η διάσωση των τραπεζών από το 2012 | ΕΦΣΥΝ) . Έτσι κοινωνικοποιήθηκαν οι απώλειες, αλλά τώρα που υπάρχουν κέρδη (με τη βοήθεια του ελληνικού λαού) τα κέρδη (κυρίως από τις υπερχρεώσεις) θα πάνε στους ιδιώτες μέτοχους (Funds κλπ.)
Το θέμα ανακινήθηκε πρόσφατα και στη Βουλή με παρεμβάσεις του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ . Η κυβέρνηση υποχρεώθηκε να αντιδράσει, αλλά δυστυχώς αυτό οδήγησε σε κάποιες μικρές παρεμβάσεις (π.χ. μείωση κάποιων χρεώσεων) ύψους το πολύ 200-300 Εκατομμυρίων. Σταγόνα στον ωκεανό των 4,7 δις κερδών.
Τι κατά τη γνώμη μου (ενός «μη ειδικού» απλού πολίτη που ενδιαφέρεται όμως για την δίκαιη ανάπτυξη).
Α. Κατ’ αρχής πρέπει να αρθούν οι οποίες εναρμονισμένες πρακτικές και να λειτουργήσει ο ανταγωνισμός. Οι παρεμβάσεις της Επιτροπής Ανταγωνισμού πρέπει να είναι καταλυτικές. Και στην τιμωρία για εναρμονισμένες πρακτικές που ενδεχομένως θα βρει και στο ρυθμιστικό περιβάλλον.
Β. Όσο υπάρχουν υπερκέρδη (και αυτό μπορεί να οριστεί κατ’ αναλογία με ότι έγινε στις ενεργειακές εταιρίας π.χ. σε σύγκρισή με ιστορικά δεδομένα, σύγκριση ελληνικό τράπεζων με την υπόλοιπη Ευρωζώνη κλπ.) αυτά πρέπει να φορολογηθούν με ανάλογη, προσωρινή «εισφορά αλληλεγγύης» . Τέτοια που θα επιτρέπει την ανταγωνιστικότητά των τράπεζων, αλλά και θα στηρίξει την κοινωνία. Και τα έσοδα θα πρέπει να δοθούν για την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολίτων και την χρηματοδότηση κρίσιμων δημοσίων παρεμβάσεων (π.χ. ενεργειακή μετάβαση).
Γ. Όλα τα παραπάνω, δεν πρόκειται να γίνουν πράξη αν το Δημόσιο δεν έχει και ισχυρή επιχειρησιακή παρουσία στον Τραπεζικό τομέα , με μια συστημική Τράπεζα υπό δημόσιο έλεγχο. Προφανώς κάτω από την εποπτεία της ΤτΕ και του Ευρωπαϊκού Συστήματος (δεν θέλει κάνεις να επαναληφθούν κακοδιαχειρίσεις που οδήγησαν στα μνημόνια) αλλά χρειάζεται μια τράπεζα που θα έχει στόχο την κοινωνία πρώτα και δευτερευόντως τα κέρδη της.
