Ο Umberto Eco σημείωνε ότι τον Αύγουστο δεν υπάρχουνε ειδήσεις, όμως ο ίδιος θα διόρθωνε εαυτόν σήμερα γιατί το καλοκαίρι του 2021 άλλαξε ο παγκόσμιος χάρτης ξανά, όχι μόνο ο ισλαμικός κόσμος, καθώς το Αφγανιστάν μοιάζει να είναι το μόνιμο γεωτραύμα στον 20ο και στον 21ο αιώνα.
Οι κακές εκτιμήσεις για πίεση των φονταμενταλιστών μετά την αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων έγιναν πράξη πολύ νωρίτερα από το απευχόμενο. Μέχρι σήμερα, εικάζεται ότι πάνω από 3.5 εκατομμύρια Αφγανοί έχουνε περάσει τα σύνορα με το Ιράν. Οι πρόσφυγες από την κεντρική Ασία -όσοι καταφέρουνε να διέλθουν επιτυχώς- εκείνοι έρχονται σήμερα στη Δύση με όνειρα που διαψεύδονται γρήγορα από την πολύμηνη έως πολύχρονη αναμονή για το άσυλο (από 3 έως 24 μήνες και περισσότερο). Πρόκειται για ανθρώπους οι οποίοι έχουνε διασχίζει όλη τη διαδρομή με τα πόδια, ενίοτε έχουνε εξαπατηθεί ως προς το τί να περιμένουνε από την Ελλάδα και επιπλέον από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κανείς ποτέ δεν τους ενημερώνει για τις επικίνδυνες συνθήκες διαβίωσης και τις επίπονες διαδικασίες ένταξης ή ακόμα για τις παράνομες επαναπροωθήσεις, όταν οι επίσημες συμπεριφορές ενίοτε αγγίζουνε τα άκρα ένδον και έξω από την περιοχή του εγκλεισμού στα νέα προσφυγικά στρατόπεδα κράτησης.
Με εκτεταμένη αρθρογραφία και διεθνική ανάλυση, τα ΜΜΕ προσπαθούν να εξηγήσουν αυτό που ο ευρωπαϊκός κινηματογράφος αποτύπωσε άμεσα για τη μετανάστευση στον αιώνα μας χρησιμοποιώντας το ρεαλισμό και το ντοκιμαντέρ. Η κινηματογραφική παραγωγή συνένωσε την κωμωδία με το μελόδραμα, αλλά και το film noir με το road movie, κυρίως σε ταινίες ντοκιμαντέρ ή μυθοπλασίας. Είθισται, μάλιστα, οι μετανάστες πρώτης ή δεύτερης γενιάς σε χώρες όπως η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα, να επιλέγουν το προσφυγικό ως θέμα για τις ταινίες τους ως μία συνειδητή αφήγηση αποθεραπείας για την δική τους ενηλικίωση στο αέναο τραύμα της μετατόπισης. Για παράδειγμα, η διεθνική παραγωγή ενός road movie του Κώστα Γαβρά, «Παράδεισος στη Δύση», όταν ήδη από το 2009 επισημαίνει πώς η μετακίνηση ελλοχεύει κινδύνους από τον αναπτυσσόμενο στον ανεπτυγμένο κόσμο μέσω της Ελλάδας ως μετάβαση στην πολιτισμένη Ευρώπη.
Η παγκόσμια μηχανή μάλλον αποτυγχάνει στη διαχείριση του προσφυγικού όταν ο διασυνοριακός -άνευ διεθνούς προστασίας- συχνά μετατρέπεται σε άθυρμα.
Της Γεωργίας Τσατσάνη, φιλολόγου – συγκριτολόγου
