Ο Εμμανουήλ Βαλέριου Στάης γεννήθηκε το 1817 στο κάστρο της Χώρας. Η οικογένειά του ανήκε στην τάξη των ευγενών του νησιού και είχε ενετική καταγωγή. Το 1836, τελειώνοντας το σχολείο, το Ιόνιο Γυμνάσιο, μετέβη στην Πίζα στην Ιταλία και σπούδασε Νομικά. Μιλούσε την αγγλική, γαλλική, ιταλική και γερμανική γλώσσα καθώς επίσης γνώριζε αρχαία ελληνικά και λατινικά. Η πνευματική ζωή της Ιταλίας βρισκόταν την εποχή εκείνη σε άνθιση και γοήτευσε τον ποιητή, ωθώντας τον στη λογοτεχνία και την ποίηση. Μετά τις σπουδές στα νομικά άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου.
Συγγραφικό έργο
Το 1840 επέστρεψε στην Ιόνιο Πολιτεία και ήλθε σε επαφή με τον ποιητή Διονύσιο Σολωμό. Οι οικογένειες των δύο ποιητών διατηρούσαν καλές σχέσεις. Ο Στάης δημοσίευσε έργο του για πρώτη φορά, το 1853. Ήταν η φιλολογική εργασία «Κριτική. Ο “Λάμπρος” του Σολωμού». Πρόκειται για ένα δοκίμιο με το οποίο ο ποιητής υποστηρίζει ένθερμα την επικράτηση της δημοτικής μορφής της ελληνικής γλώσσας ως εθνικής. Μετέφρασε στα ελληνικά, διάφορα ξένα θεατρικά έργα. Στη συνέχεια ασχολήθηκε με άλλες μελέτες, κυρίως όμως πάνω στο λογοτεχνικό έργο του Σολωμού και του σολωμικού – επτανησιακού ρεύματος. Όμως στην πορεία ο ποιητής Στάης δείχνει να αποστρέφεται τη δημοτική και να μεταβαίνει στη χρήση της αρχαΐζουσας.
Ο Εμμανουήλ Στάης πέθανε το 1895 στα Κύθηρα. Ο Εμμανουήλ Στάης υπηρέτησε έπαρχος Κυθήρων και γερουσιαστής της Ιονίου Πολιτείας. Το έργο του, λόγω της αξίας του και της χρησιμότητάς του στις σολωμικές σπουδές επανεκδόθηκε το 1980.
