«Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια νόσος που πλήττει το 6-8% του πληθυσμού. Όσοι έχουν αρρύθμιστο διαβήτη, κινδυνεύουν να εμφανίσουν έλκη στα πόδια τους, δηλαδή ανοιχτές πληγές. Πρόκειται για μια επιπλοκή που εμφανίζεται στο 15% των ασθενών και γίνεται αιτία ακρωτηριασμού στο 25-50% όσων καλούνται να την αντιμετωπίσουν. Σύμφωνα με στοιχεία, κάθε 30 δευτερόλεπτα γίνεται μια τέτοια επέμβαση παγκοσμίως, φτάνοντας περίπου το 1.000.000 ετησίως. Στην Αμερική κάθε χρόνο πραγματοποιούνται 70.000 ακρωτηριασμοί, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό είναι αναλογικά υψηλό, αφού ο αριθμός τους μπορεί να αγγίξει και τις 3.000», επισημαίνει ο Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος δρ Χρήστος Στάμου.
«Πρόκειται για μια δυσμενή εξέλιξη που υποβαθμίζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των πασχόντων, οι οποίοι χρήζουν αυξημένης φροντίδας, παρατεταμένης νοσηλείας και συχνών επισκέψεων σε ιατρούς, επιβαρύνει οικονομικά τόσο τους ίδιους όσο και τα συστήματα υγείας, ενώ μεγάλος αριθμός ασθενών χάνουν τελικά τη ζωή τους εντός της πενταετίας μετά από τον ακρωτηριασμό. Το ποσοστό αυτό θνησιμότητας είναι υψηλότερο από τους περισσότερους καρκίνους. Δεδομένης της παγκόσμιας αύξησης των διαβητικών ασθενών, λόγω του τρόπου ζωής και της παχυσαρκίας, η εύρεση των αιτιών που οδηγούν στην επούλωση των ελκών, θα μπορούσε να προστατεύσει πολλούς από τον ακρωτηριασμό ενός ή και των δύο ποδιών τους, χαρίζοντάς τους πολλά και ποιοτικά χρόνια ζωής», προσθέτει.
Ωστόσο, η παθογένεια των διαβητικών ελκών δεν είναι απολύτως κατανοητή. Η μειωμένη επούλωση των τραυμάτων που οδηγεί στην ανάπτυξη χρόνιων τραυμάτων στους διαβητικούς ασθενείς, εκδηλώνεται αποκλειστικά στο πόδι. Διάφοροι τύποι κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων των ενδοθηλιακών κυττάρων, των ινοβλαστών, των κερατινοκυττάρων και των κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαδικασία επούλωσης των τραυμάτων, αλλά ελάχιστα είναι κατανοητά σχετικά με τη συμμετοχή τους στην επούλωσή τους.
Οι ερευνητές ανέλυσαν τις κυτταρικές διαφορές που υπάρχουν στα διαβητικά έλκη των ασθενών που επουλώνονται και εκείνων που δεν επουλώνονται και συνεχίζουν να αναπτύσσουν χρόνιο έλκος, τις κυτταρικές διαφορές μεταξύ ασθενών με διαβήτη και υγιών ατόμων χωρίς διαβήτη, καθώς και τις διαφορές μεταξύ του ποδιού με διαβητικό έλκος και του άθικτου δέρματος του αντιβραχίου τόσο σε ασθενείς με διαβήτη όσο και σε υγιή άτομα.
Σύμφωνα με τα ευρήματά τους, συγκεκριμένοι υπότυποι ινοβλαστών παίζουν βασικό ρόλο στην επούλωση αυτών των ελκών και η στόχευση αυτών των κυττάρων θα μπορούσε να αποτελέσει μια θεραπευτική επιλογή. Διευκρίνισαν, ωστόσο, ότι ενώ απαιτείται περαιτέρω έρευνα, το σύνολο των δεδομένων θα αποτελέσει πολύτιμο υλικό για την έρευνα του διαβήτη, τη δερματολογία και την επούλωση τραυμάτων και μπορεί να χρησιμεύσει ως βάση για τον σχεδιασμό πειραμάτων για την αξιολόγηση θεραπευτικών παρεμβάσεων.
«Αυτά τα έλκη προκύπτουν συχνά στα διαβητικά άτομα που έχουν ταυτόχρονα δύο ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου, με τη διαβητική περιφερική νευροπάθεια και την περιφερική αρτηριακή νόσο να παίζουν συνήθως κεντρικό ρόλο», μας εξηγεί ο δρ Στάμου.
Η πρόληψη αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της αποφυγής δημιουργίας τους. Υπάρχουν τέσσερις συμβουλές που η εφαρμογή τους μειώνει σημαντικά τις πιθανότητες. Συγκεκριμένα:
1. Κάντε τακτικές επισκέψεις στον ιατρό για να εντοπιστεί εγκαίρως το πόδι που διατρέχει κίνδυνο, καθώς η απουσία συμπτωμάτων σε ένα άτομο με διαβήτη δεν αποκλείει τη νόσο. Η εξέταση θα πρέπει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την αξιολόγηση του χρώματος του δέρματος, της θερμοκρασίας, της παρουσίας κάλου ή οιδήματος και προ-ελκωτικών σημείων. Επίσης, τον έλεγχο για κακή υγιεινή των ποδιών, π.χ. λάθος κομμένα νύχια, και ύπαρξη επιφανειακής μυκητιασικής λοίμωξης.
2. Φοράτε κατάλληλα παπούτσια, αφού η χρήση στενών ή μικρών υποδημάτων, αλλά και το περπάτημα χωρίς αυτά είναι οι κύριες αιτίες τραυματισμού των ποδιών που οδηγούν σε έλκος. Τα άτομα που έχουν απώλεια αίσθησης στα πόδια πρέπει να φορούν τα ενδεδειγμένα γι’ αυτούς παπούτσια κάθε στιγμή, τόσο σε εσωτερικούς όσο και σε εξωτερικούς χώρους. Όλα τα υποδήματα θα πρέπει να προσαρμόζονται σε κάθε μεταβολή της δομής του ποδιού ή της εμβιομηχανικής του ποδιού.
3. Αντιμετωπίστε τους παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην εμφάνιση του έλκους. Αυτό περιλαμβάνει: την αφαίρεση του άφθονου κάλου, την προστασία από φουσκάλες ή τη φροντίδα τους, την κατάλληλη θεραπεία των νυχιών που εισέρχονται στο δέρμα ή των πεπαχυσμένων νυχιών και τη συνταγογράφηση αγωγής για μυκητιασικές λοιμώξεις. Η θεραπεία αυτή θα πρέπει να επαναλαμβάνεται έως την πλήρη υποχώρηση.
4. Ενημερωθείτε. Έχει διαπιστωθεί ότι η βελτίωση των γνώσεων του ασθενούς σχετικά με τη φροντίδα των ποδιών του και τη συμπεριφορά του απέναντι στον εαυτό του, καθώς και η ενίσχυση των κινήτρων διευκολύνει την προσκόλληση σε μια συμπεριφορά που μπορεί να λειτουργήσει προληπτικά. Τα άτομα με διαβήτη θα πρέπει να μάθουν πώς να αναγνωρίζουν τα έλκη των ποδιών και τα σημάδια που προηγούνται της εμφάνισής τους και να γνωρίζουν τα βήματα που θα πρέπει να κάνουν εάν προκύψουν προβλήματα.
