Ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας στίβου, Σεμπάστιαν Κόε, εξέφρασε την ανησυχία του ότι ο γυναικείος αθλητισμός θα μπορούσε να υπονομευθεί από τη συμμετοχή των τρανς, εκφράζοντας ως κύριο επιχείρημα την άποψη ότι υπάρχει «αλλοίωση» της δικαιοσύνης.
«Η ακεραιότητα του γυναικείου αθλητισμού, αν δεν πάρουμε την κατάσταση στα χέρια μας και δούμε την πραγματικότητα, το μέλλον του, είναι πολύ εύθραυστη» ανέφερε ο Κόε, μιλώντας στους «Times».
Ο θρύλος του παγκόσμιου αθλητισμού είπε, επίσης, πως πέρα από τις συζητήσεις στην κοινωνία και τα ζητήματα ηθικής που εγείρονται από την παρουσία τρανς αθλητριών σε αγώνες και τα οποία ξεπερνούν τον αθλητισμό, το φύλο δεν μπορεί να υπερισχύει της βιολογίας.
«Πρέπει πραγματικά να εμπιστευόμαστε την επιστήμη όσο το δυνατόν περισσότερο. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το επίπεδο τεστοστερόνης είναι ο βασικός καθοριστικός παράγοντας της απόδοσης» συμπλήρωσε ο Κόε.
Σύμφωνα με τους κανονισμούς που αφορούν τον στίβο, μια τρανς αθλήτρια πρέπει να αποδείξει ότι έχει πολύ χαμηλό επίπεδο τεστοστερόνης το έτος που προηγείται του αγώνα στον οποίο επιθυμεί να συμμετάσχει, παρέχοντας τακτικά κατά τη διάρκεια αυτών των δώδεκα μηνών αποτελέσματα ιατρικών εξετάσεων.
Οι δηλώσεις του Κόε δεν έγιναν σε τυχαία χρονική στιγμή. Πριν από μερικές ημέρες η 22χρονη Λία Τόμας, μια Αμερικανίδα τρανσέξουαλ κολυμβήτρια πήρε μέρος στο Αμερικανικό Πανεπιστημιακό Πρωτάθλημα στην Ατλάντα της Τζόρτζια.
Γεννημένος άνδρας, έγινε ο πρώτος τρανς κολυμβητής που κέρδισε τίτλο πανεπιστημίου παίρνοντας την πρώτη θέση στο ελεύθερο 500 γιάρδων με χρόνο 4:33.24, περισσότερο από ενάμιση δευτερόλεπτο μπροστά από τη δεύτερη, ΄Εμα Ουέιαντ, η οποία είχε χρόνο 4:34.99.
Συναθλήτριες της Τόμας έλεγαν προ μηνών ότι ένιωθαν εξαιρετικά άβολα για το γεγονός ότι «μοιράζονταν» μαζί της τα αποδυτήρια… «Έχει ακόμα ανδρικά μέρη του σώματος και εξακολουθεί να έλκεται από γυναίκες. Αν και μερικές φορές σκεπάζεται με πετσέτα όταν αλλάζει ρούχα, υπάρχει ένα μεγάλο μέρος από το σώμα της που παραμένει γυμνό. Νιώθουμε άβολα στα αποδυτήριά μας» ήταν τα λόγια μιας εξ αυτών.
«Μας είπαν ότι δεν μπορούμε να απομακρύνουμε τη Λία από τα γυναικεία αποδυτήρια και ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι’ αυτό» ανέφερε μια άλλη αθλήτρια στην ομάδα γυναικών του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια.
Η Τόμας διαπρέπει τους τελευταίους μήνες στις πισίνες και «σπάει» όλα τα ρεκόρ στα πανεπιστημιακά πρωταθλήματα. Και προσπαθεί, όσο είναι δυνατόν, να μην επηρεάζεται από τα σχόλια που γίνονται γι’ αυτήν είτε δημόσια είτε ιδιωτικά. «Η κολύμβηση ήταν πάντα μεγάλο κομμάτι της ζωής μου. Πριν από τη μετάβαση στο νέο μου σώμα, υπήρχε μεγάλη αβεβαιότητα για το μέλλον μου στην κολύμβηση και το αν θα μπορώ να συνεχίσω. Χαίρομαι που μου δίνεται αυτή η δυνατότητα και θεωρώ πως είναι δίκαιο» λέει η ίδια, που άρχισε το κολύμπι ως αθλητής στην ομάδα ανδρών κολύμβησης στο «Pen State» για μια τριετία, πριν προχωρήσει σε εγχείρηση αλλαγής φύλου.
Ακόμα και ο Ντόναλντ Τραμπ μίλησε για το θέμα της. «Θα απαγορεύσουμε στους άντρες να συμμετέχουν σε γυναικείους διαγωνισμούς» είπε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, όπου δέκα πολιτείες έχουν νόμους που απαγορεύουν σε νεαρές τρανσέξουαλ να συμμετέχουν σε γυναικεία αθλήματα στα σχολεία.
Σε μια κίνηση με έντονο συμβολικό χαρακτήρα, ο Τζο Μπάιντεν, μόλις μερικές ώρες μετά την ορκωμοσία του ως 46ος πρόεδρος των ΗΠΑ υπέγραψε διάταγμα που επιτρέπει σε διεμφυλικά άτομα και όχι μόνο να λαμβάνουν μέρος σε αθλήματα, με βάση τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό.
Σύμφωνα με την πρώτη παράγραφο του εκτελεστικού διατάγματος, «κάθε άτομο πρέπει να αντιμετωπίζεται με σεβασμό και αξιοπρέπεια και πρέπει να είναι σε θέση να ζει χωρίς φόβο, ανεξάρτητα από το ποιος/α είναι ή τι αντιπροσωπεύει. Τα παιδιά θα πρέπει να μάθουν να ζουν χωρίς να ανησυχούν για το εάν θα τους απαγορευτεί η πρόσβαση στην τουαλέτα, στο αποδυτήριο ή στα σχολικά αθλήματα….] [….Όλα τα άτομα πρέπει να τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης βάσει του νόμου, ανεξάρτητα από την ταυτότητα φύλου ή τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό]».
Τον Ιούνιο του 2021, μια 11χρονη τρανς μαθήτρια και η μητέρα της κατέθεσαν μήνυση στη Δυτική Βιρτζίνια για να της επιτραπεί να τρέξει με την ομάδα των κοριτσιών στο σχολείο. Ο νόμος εκεί απαγορεύει σε τρανς κορίτσια και γυναίκες να αγωνιστούν σε αθλητικές ομάδες γυναικών σε οποιοδήποτε δημόσιο σχολείο ή κρατικό ινστιτούτο ανώτερης εκπαίδευσης και υποχρεώνει όλους τους μαθητές να παρέχουν τα πιστοποιητικά γέννησης όταν εγγράφονται σε ένα καινούργιο σχολείο και απαιτεί να συμμετέχουν σε αθλητικές ομάδες σύμφωνα με το «φύλο τους όταν γεννήθηκαν».
Σε ό,τι αφορά την κολύμβηση στις ΗΠΑ, οι τρανς αθλήτριες σε μη κορυφαίο επίπεδο μπορούν να αλλάξουν την κατηγορία στην οποία αγωνίζονται «με τρόπο που συμφωνεί με την ταυτότητα και έκφραση φύλου». Η Ομοσπονδία εκεί υπογράμμισε ότι θα συνεχίσει «να υπερασπίζεται την ισότητα των φύλων και τη συμπερίληψη όλων των cisgender και τρανστζέντερ γυναικών και το δικαίωμά τους να συμμετέχουν στο άθλημα, ενώ υποστηρίζει ένθερμα την ανταγωνιστική ισότητα στο επίπεδο ελίτ αγώνων».
Οι νέοι κανόνες «βασίζονται στην επιστήμη για ιατρικά αποδεδειγμένες μεθόδους», για να «υπάρχουν ίσοι όροι ανταγωνισμού για τις ελίτ cisgender γυναίκες» και για να «μετριαστούν τα πλεονεκτήματα που σχετίζονται με την ανδρική εφηβική ηλικία και φυσιολογία». Αυτή η πολιτική «αναγνωρίζει μια ανταγωνιστική διαφορά ανάμεσα στις κατηγορίες ανδρών και γυναικών και τα μειονεκτήματα που αυτή παρουσιάζει στον ελίτ ανταγωνισμό».
Παράλληλα ανέφερε ότι αυτό υποστηρίζεται από στατιστικά δεδομένα, τα οποία έδειχναν ότι η κορυφαία αθλήτρια το 2021 κατά μέσο όρο θα ήταν 536η σε όλα τα ανδρικά αγωνίσματα σε 25άρα πισίνα στη χώρα και 326η στα αγωνίσματα ανδρών της 50άρας πισίνας. Συνεπώς, η πολιτική υποστηρίζει την ανάγκη για ανταγωνιστική ισότητα στο πιο κορυφαίο επίπεδο αγώνων.
Τον Φεβρουάριο του 2020, οι οικογένειες τριών cis κοριτσιών αθλητριών στο Κονέκτικατ έκαναν μήνυση θέλοντας να εμποδίσουν τα τρανς κορίτσια να συμμετέχουν σε γυναικεία αθλήματα. Η μήνυση ανέφερε ότι παραβιάζεται σχετική νομοθεσία του 1972. «Τα κορίτσια επηρεάζονται άμεσα και αρνητικά από τη νέα πολιτική που επιτρέπει στις τρανς αθλήτριες που βιολογικά διαφέρουν, να συμμετέχουν σε αθλητικούς αγώνες γυναικών εάν ισχυρίζονται ότι έχουν μια γυναικεία ταυτότητα φύλου» ήταν ο ισχυρισμός.
Το περασμένο καλοκαίρι, στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο, η Λόρελ Χάμπαρντ έγινε η πρώτη τραστζέντερ αθλήτρια που πήρε μέρος στην διοργάνωση. Στα 43 της χρόνια, δεν κατάφερε να διεκδικήσει ένα μετάλλιο στην κατηγορία των 87 κιλών στην άρση βαρών, αφού έκανε τρεις άκυρες προσπάθειες στο αρασέ κι αποκλείστηκε, αλλά πρόλαβε να γράψει ιστορία με τη συμμετοχή της, έχοντας την απόλυτη υποστήριξη της ΔΟΕ. «Οι κανόνες πρόκρισης καθορίστηκαν από την Παγκόσμια Ομοσπονδία άρσης βαρών πριν αρχίσει η διαδικασία πρόκρισης. Αυτοί οι κανόνες ισχύουν και δεν μπορείς να αλλάξεις τους κανόνες ενώ διεξάγονται οι αγώνες» είχε πει ο πρόεδρος της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής, Τόμας Μπαχ.
Γεννημένη ως αγόρι στο Όκλαντ της Νέας Ζηλανδίας, το 1978, μέχρι να αλλάξει φύλο, στα 34 της, είχε ήδη διακριθεί στην άρση βαρών, κατακτώντας το 1988 το εθνικό ρεκόρ νέων, τότε ως Γκάβιν Χάμπαρντ. Στα 23 της αποσύρθηκε μην αντέχοντας «την πίεση της προσπάθειας να χωρέσω σε έναν κόσμο, που ίσως δεν δημιουργήθηκε πραγματικά για ανθρώπους σαν εμένα». Το 2012 άλλαξε φύλο κι έγινε Λόρελ. Πέντε χρόνια μετά, επέστρεψε στις προπονήσεις, αγωνιζόμενη πια ως γυναίκα.
Το 2015 η ΔΟΕ άνοιξε τον δρόμο για τη συμμετοχή των τρανστζέντερ αθλητριών στους Ολυμπιακούς Αγώνες με την προϋπόθεση ότι το επίπεδο τεστοστερόνης στον οργανισμό τους είναι κάτω από το όριο των 10 nanomoles/ λίτρο, τουλάχιστον δώδεκα μήνες πριν από τον πρώτο τους αγώνα.
Επιστήμονες έχουν υποστηρίξει ότι οι οδηγίες αυτές δεν αμβλύνουν επαρκώς το βιολογικό πλεονέκτημα όσων έχουν περάσει την εφηβεία ως άνδρες, όπως σε ό,τι αφορά τη μυική και οστική πυκνότητα. Το αντεπιχείρημα είναι πως η διαδικασία μετάβασης μειώνει σημαντικά αυτό το πλεονέκτημα και πως οι σωματικές διαφορές των αθλητών σημαίνουν ότι δεν υπάρχουν ποτέ πραγματικά ίσοι όροι ανταγωνισμού στον αθλητισμό.
Η εξίσωση δεν είναι εύκολη. Κάθε άλλο. Είναι προφανές πως ο αποκλεισμός βλάπτει τους τρανς αθλητές, ενώ η συμμετοχή τους στους αγώνες των γυναικών ενδεχομένως να μην είναι σωστή αν δεν ορίζονται τα σωστά κριτήρια. Εν τέλει, όμως, η «αντιπαλότητα» που υπάρχει βλάπτει τις γυναίκες. Σε κοινωνίες που «επιβάλλονται» αποκλεισμοί η ένταξη είναι ο δρόμος προς την ομαλοποίηση. Ο αθλητισμός ενώνει και είναι ένα πεδίο που μπορεί να βοηθήσει στην ένταξη των τρανς ατόμων. Είναι, όμως, και ένα πεδίο έντονου ανταγωνισμού και αυτός προϋποθέτει ίσους όρους στον αγώνα.
Για παράδειγμα, λένε αυτοί που δηλώνουν την πλήρη αντίθεσή τους στην ενσωμάτωση των τρανς, πως κάτι τέτοιο θα έχει ως αποτέλεσμα εκατομμύρια κοριτσιών να χάσουν αθλητικές νίκες και ίσως υποτροφίες που τις συνοδεύουν. Διακινδυνεύει επίσης μεγαλύτερους τραυματισμούς στις γυναίκες, καθώς και στροφή τους σε ουσίες και στεροειδή, προκειμένου να μπορέσουν να συναγωνιστούν τις τρανς αθλήτριες, οι οποίες θα έχουν σωματοδομικό και γενετικό πλεονέκτημα. Συνιστούν ως καλύτερη λύση, ένα ξεχωριστό πρωτάθλημα.
Συμπερίληψη, αλλά και δικαιοσύνη. Η ισορροπία είναι λεπτή…
Της Βάσως Πρεβεζιάνου
