Με ανοιχτή επιστολή προς το Δήμαρχο Κυθήρων κ. Ευστράτιο Χαρχαλάκη παρενέβη ο κ. Ορέστης Χάρος, εικαστικός, εκπαιδευτικός που διδάσκει σχεδιασμό φωτισμού στον δομημένο χώρο στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Εφαρμοσμένες Πολιτικές και Τεχνικές Προστασίας Περιβάλλοντος» του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Το περιεχόμενο της επιστολής είχε ως αντικείμενο τον πολυσυζητημένο δημόσιο φωτισμό που εγκαταστάθηκε στο Καψάλι. Ο κ. Χάρος στέκεται στην επιστημονική, τεχνική και νομική διάσταση της εγκατάστασης δημόσιου φωτισμού, επιχειρηματολογεί πάνω στο θέμα και θέτει ερωτήματα στο Δήμαρχο, καλώντας τον να απαντήσει δημοσίως. Στο τέλος της επιστολής του, ζητάει από το Δήμαρχο να λάβει γνώση της σχετικής μελέτης φωτισμού που εκπονήθηκε για το συγκεκριμένο έργο.
Να σημειωθεί ότι ο κ. Χάρος κοινοποίησε την επιστολή του με σχόλιο κάτω από ανάρτηση του Δημάρχου το Σάββατο 17 Απριλίου στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook, την οποία δημοσιεύσαμε και εμείς σχολιάζοντας επιμέρους σημεία της. Διαβάστε την επιστολή του κ. Χάρου παρακάτω:
Επιστολή Ορέστη Χάρου προς Δήμαρχο Κυθήρων Ευστράτιο Χαρχαλάκη
Αγαπητέ Δήμαρχε
Ο οδοφωτισμός (και εν γένει ο φωτισμός) ουδεμία σχέση έχει με ό,τι αναφέρετε. Ο οδοφωτισμός δεν είναι ζήτημα υποκειμενικό («αρέσει» – «δεν αρέσει»), δεν έχει σχέση με τη ζωγραφική ή με όποια μορφή τέχνης και (ευτυχώς) δεν επιλύεται με δημοψηφίσματα.
Είναι ένα εξειδικευμένο επιστημονικό ζήτημα που δεν ρυθμίζεται με δημοκρατικές διαδικασίες αλλά με βάση την Υπ. Απ. Δ13/β/οικ.16522 (ΦΕΚ Β’1792 3.12.2004) του υπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ (Φωτομετρικά στοιχεία και Τεχνικές Προδιαγραφές οδικού ηλεκτροφωτισμού) ενώ υπόκειται σε συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο και προδιαγραφές που έχουν προκύψει από επιστημονική έρευνα. Συνεπώς, το αποτέλεσμα ενός έργου φωτισμού κρίνεται με απολύτως αντικειμενικό τρόπο ως «καλό», «μέτριο», «κακό», εκτός προδιαγραφών, επιβλαβές ή τελείως εκτός τόπου και χρόνου. Αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το ποιος φορέας το έχει εγκρίνει και ανεξάρτητα από το εάν αρέσει ο φωτισμός στους δημότες ενός Δήμου.
Βασίζεται δε, σε ειδική μελέτη φωτισμού που μπορεί να γίνει μόνο από ειδικούς επιστήμονες και η οποία οφείλει (εκ του νόμου) να ακολουθεί συγκεκριμένες προδιαγραφές και εν προκειμένω το πρότυπο ΕΛΟΤ EN 13201-2:2003, το οποίο καθιερώνει κατηγορίες φωτισμού (ME, CE, S, A, ES, και EV).
Κάθε κατηγορία φωτισμού καθορίζεται από ένα σύνολο συγκεκριμένων φωτομετρικών απαιτήσεων που σχετίζεται με τις οπτικές ανάγκες των χρηστών των συγκεκριμένων οδών (πεζοί, οδηγοί αυτοκινήτων, μοτοσικλετών, ποδηλάτων κ.λπ.) ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλειά τους κατά τη διάρκεια της νύχτας. Λαμβάνει υπόψη της επίσης και πολλές άλλες παραμέτρους, όπως τη γεωμετρία της οδού, την πυκνότητα κυκλοφορίας, τις ταχύτητες που αναπτύσσονται, τον υπάρχοντα φωτισμό και πολλά άλλα. Με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά, οι δρόμοι κατατάσσονται σε κατηγορίες που καθορίζονται από το παραπάνω πρότυπο ΕΛΟΤ. Κάθε μια από αυτές καθορίζει τα επίπεδα λαμπρότητας, ομοιομορφίας φωτισμού, ορίου θάμβωσης, φωτορύπανσης, περιβάλλοντος φωτισμού, οπτικής άνεσης, ασφάλειας καθώς και τον τρόπο μετάβασης των χρηστών από φωτεινό σε σκοτεινό χώρο (οπτική καθοδήγηση).
Αν ο φωτισμός του νέου δικτύου φωτισμού στο Καψάλι είναι αντίστοιχος (όπως αναφέρεται) με δεκάδες άλλες περιοχές (αστικές, νησιωτικές, παραλιακές, μαρίνες, τουριστικές, αρχαιολογικές κ.λπ.), χρησιμοποιεί τα ίδια φωτιστικά και παράγει αντίστοιχο αποτέλεσμα, τότε αυτό συνεπάγεται ένα απολύτως καταστροφικό και εκτός νόμιμων απαιτήσεων φωτιστικό έργο. Ένα τέτοιο καταστροφικό αποτέλεσμα θα μπορούσε να εξηγηθεί μόνο εάν απουσιάζει μια επιστημονική μελέτη υπογεγραμμένη από κάποιον που μπορεί να αναφέρεται ως «μελετητής φωτισμού» (και όχι από κάποιον επιστημονικά αναλφάβητο).
Με βάση αυτά που αναφέρω στο σχόλιο που προηγήθηκε, διερωτώμαι:
- Έγινε καθορισμός της δημόσιας περιοχής από τον σχετικό πίνακα του προτύπου ΕΛΟΤ EN 13201; (περιπτώσεις καταστάσεων φωτισμού: π.χ. κυκλοφορία αυτοκινήτων, αργά κινούμενα οχήματα, πεζοί, ποδηλάτες – Ε2)
- Επιλέχθηκε μια προτεινόμενη εμβέλεια από τον περιβαλλοντικό φωτισμό; (πίνακας A.20 του προτύπου)
- Έγινε επιλογή μίας κατηγορίας φωτισμού από τον πίνακα Α.19 του προτύπου; (επίπεδο εγκληματικότητας, αναγνώριση προσώπων, ροή πεζών π.χ. S2)
- Καθορίστηκε η εξεταζόμενη περιοχή σύμφωνα με τον πίνακα 5.4 (παράμετροι) και τις παραγράφους για τις εξεταζόμενες περιοχές; (κυκλοφοριακά δεδομένα, περιβαλλοντικές και λοιπές εξωτερικές επιδράσεις όπως υπάρχων φωτισμός περιβάλλοντος, καιρικές συνθήκες κ.ά.)
- Έγινε έλεγχος των γενικών συστάσεων για αντίστοιχες περιοχές με τα συγκεκριμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά (γεωμετρία του χώρου, ανομοιομορφία οδοστρώματος κ.ά.);
- Έλαβε υπόψη κάποια μελέτη (αν υπάρχει) τα χαρακτηριστικά της περιοχής ως «ιδιαίτερου φυσικού κάλλους» (ΦΕΚ 305/Β/1983); Π.χ. σχέδιο και χρώμα των ιστών φωτισμού, κλίμακα και ύψος των ιστών φωτισμού σε σχέση με το ύψος των παρακείμενων κτιρίων, δέντρων και άλλων εμφανών αντικειμένων, θέση των ιστών φωτισμού σε σχέση με το φυσικό κάλλος, τα μνημεία και τα διατηρητέα κτίρια του περιβάλλοντος.
- Έγιναν οι απαραίτητοι έλεγχοι μετά την εγκατάσταση, ως προς την απαιτούμενη στάθμη του φωτισμού; (τη θάμβωση που προκαλείται στους χρήστες αλλά και στις γύρω κατοικίες, τη φωτορύπανση κ.ά.), όπως ορίζουν οι οδηγίες και τα πρότυπα;
- Έχει λάβει κανείς υπόψη του τι σημαίνει να τοποθετείς σε τοπίο, πεζόδρομο (πλάτους 6μ.-10μ.) και οικισμό σαν αυτό του Καψαλιού φωτιστικό που είναι κατάλληλο για εθνικές οδούς πλάτους πολλών δεκάδων μέτρων; (σύμφωνα με τις προδιαγραφές της εταιρείας που το παράγει).
Να σημειωθεί εδώ ότι για την επιλογή των φωτιστικών σωμάτων καθώς και της διάταξης με την οποία θα τοποθετηθούν έπρεπε – τουλάχιστον – να είχαν προηγηθεί όλα τα παραπάνω. Η μη τήρησή τους μπορεί να εγείρει σοβαρά ζητήματα νομιμότητας και σοβαρότατες νομικές αξιώσεις ιδιωτών έναντι του Δήμου ή έναντι άλλων εμπλεκόμενων φορέων (αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων), δεδομένου ότι τίθενται κρίσιμα ζητήματα φωτορύπανσης, δημόσιας υγείας και όχλησης της κατοικίας, των κατοίκων και των παραθεριστών, προφανή θέματα έμμεσης βλάβης (κατά την έννοια της αρχαιολογικής νομοθεσίας) σε πλήθος από τα παρακείμενα μνημεία και διατηρητέα κτίρια και άμεσης βλάβης στο (κηρυγμένο) «τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους».
Ως εκ τούτου θα είχε ενδιαφέρον να δούμε τη «μελέτη» φωτισμού που εκπονήθηκε για το συγκεκριμένο έργο (αν υπάρχει). Θα υποβληθεί σχετικό αίτημα προς τον Δήμο και αναμένουμε την απάντηση και τη θετική ανταπόκρισή σας.
Ορέστης Χάρος
Εικαστικός Καλλιτέχνης – Εκπαιδευτικός
MSc «Φωτισμός – Πολυμέσα», ΕΑΠ
