Χαιρετισμός
Σεβ. Μητροπολίτου Κυθήρων & Ἀντικυθήρων Σεραφείμ
κατά τήν τιμητικήν ἐκδήλωσιν παρουσιάσεως Τιμητικοῦ Τόμου
διά τόν ἀείμνηστον ἀπό Κυθήρων Μητροπολίτην
Θεσσαλιώτιδος καί Φαναριοφερσάλων ΚΥΡΙΛΛΟΝ
Σεβασμιώτατε ἅγιε Θεσσαλιώτιδος κ.Τιμόθεε,
Σεβασμιώτατοι ἅγιοι Λεβαδείας καί Λαρίσης,
Ἅγιοι Πατέρες, Πολιτικοί ἄρχοντες, καί Ἀδελφοί ἐν Κυρίῳ,
Εὐλογημένος, εἰρηνικός καί πολύκαρπος ὁ νέος σωτήριος χρόνος τοῦ 2025.
Στή σημερινή σας σεμνή ἑορτή παρουσιάσεως τοῦ Τιμητικοῦ Τόμου τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Θεσσαλιώτιδος καί Φαναριοφερσάλων κυροῦ Κυρίλλου, καί Σεπτοῦ Προκατόχου μου, ἐπί τῇ συμπληρώσει 10ετίας ἀπό τῆς πρός Κύριον ἐκδημίας Του, μή δυνάμενος λόγῳ ἐκτάκτων περιστάσεων νά παραστῶ αὐτοπροσώπως, ὅπως τό ἐπεθύμουν, ἀποστέλλω τόν χαιρετισμόν μου αὐτόν διά τοῦ Γενικοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου τῆς Ἱ. Μ. Κυθήρων Πρωτ. π.Παναγιώτη Μεγαλοκονόμου.
Χαιρετίζω καί συγχαίρω ὁλοκαρδίως τόν ἀγαπητόν μου ἐν Κυρίῳ Ἀδελφόν καί Συλλειτουργόν, Μητροπολίτην Θεσσαλιώτιδος καί Φαναριοφερσάλων κ.Τιμόθεον, διά τήν ἀξιέπαινον πρωτοβουλίαν Του νά ἐκδοθῇ Τιμητικός Τόμος εἰς τιμήν καί μνήμην τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου κυροῦ Κυρίλλου, διατελέσαντος προηγουμένως ἐπί ἑπταετίαν περίπου Μητροπολίτου Κυθήρων & Ἀντικυθήρων καί ἀμέσου Προκατόχου μου.
Ὁ ἅγιος Θεσσαλιώτιδος καί οἱ ἐν Κυρίῳ συνεργοί Του, στοιχοῦντες εἰς τήν προτροπήν τοῦ Ἀποστόλου Παύλου· «ἀπόδοτε οὖν πᾶσι τάς ὀφειλάς … τῷ τήν τιμήν τήν τιμήν» (Ρωμ. 13, 7), διωργάνωσαν τήν τιμητικήν αὐτήν ἐκδήλωσιν διά νά τιμηθῇ ὁ ἄξιος τιμῆς καί εὐγνωμοσύνης σεβαστός Προκάτοχός του καί Προκάτοχός μου κυρός Κύριλλος.
Τόν ἀλησμόνητον Μητροπολίτην Κύριλλον ἐνθυμοῦμαι ἀπό τά Γυμνασιακά μας χρόνια (εἰς τό ἑνιαῖο Α’ Γυμνάσιο Καρδίτσης), ὅπου φοιτούσαμε, ἐκεῖνος ὡς Διάκονος στήν Ε’ καί ΣΤ’ Γυμνασίου καί ἐγώ ὡς μαθητής στήν Α’ καί Β’ τάξι τοῦ ἰδίου Γυμνασίου.
Τόν ἐνθυμοῦμαι λειτουργοῦντα ὡς Διάκονον τοῦ Μητροπολιτικοῦ Ναοῦ Ἁγίου Κωνσταντίνου μέ σεμνότητα καί ἱεροπρέπεια. Εἰς τήν Ριζάρειον Ἐκκλησιαστικήν Σχολήν Ἀθηνῶν, ὅπου ἐφοίτησα ἐπί 6ετίαν, διηκόνησεν ὁ μακαριστός ὡς Ἐφημέριος καί Οἰκονόμος τῆς Σχολῆς, ἐργασθείς ἀόκνως εἰς τό πνευματικόν αὐτό φυτώριον τῶν ὑποψηφίων Κληρικῶν καί καταλιπών ἀγαθάς ἀναμνήσεις καί ἀξιομίμητον πρότυπον Κληρικοῦ εἰς τούς Ἱεροσπουδαστάς καί γενικότερα εἰς τήν γεραράν αὐτήν Ἱερατικήν Σχολήν. Συνδιακονήσαμε μετά ταῦτα εἰς τήν Ἱεράν Μητρόπολίν μας αὐτή, τήν ὁποίαν ἐκλέϊσεν ἡ ἁγία μορφή τοῦ ἁγίου Ἱερομάρτυρος Σεραφείμ, Ἀρχιεπισκόπου Φαναρίου καί Νεοχωρίου, ἐκεῖνος μέν ὡς Πρωτοσύγκελλος καί ἡ ταπεινότης μου ὡς Διάκονος, ἐπί τριετίαν, συνοικοῦντες εἰς τόν Μητροπολιτικόν Οἶκον, ὑπό τήν εὐλογίαν τοῦ ἀξιομακαρίστου καί μαρτυρικοῦ Μητροπολίτου μας κυροῦ Κωνσταντίνου. Εὐλογημένα καί γεμᾶτα πνευματική ζωή καί δρᾶσι χρόνια!
Μετά ταῦτα ἡ Χάρις τοῦ Παναγίου Πνεύματος τόν ἀνύψωσε εἰς τόν Ἐπισκοπικόν βαθμόν, μέ τήν ἐκλογή καί τήν Χειροτονίαν Του εἰς Ἐπίσκοπον καί Μητροπολίτην Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων. Χαρά Θεοῦ, εἰρήνη καί εὐλογία εἰς τήν ἀκριτική αὐτή πρός νότον Θεόσωστη Ἐπαρχία, ἡ ὁποία ἐδοκιμάσθη πολύ μέ τήν προηγούμενη ἐκκλησιαστική κατάστασι.
Ἡ γαλήνια, ἤρεμη, εὐγενική καί πρόσχαρη μορφή Του συνέβαλε τά μέγιστα στήν κατηρέμησι τῆς Τοπικῆς Ἐκκλησίας τῶν Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων, τῆς ὁποίας τό σκάφος σφοδρῶς κλυδωνίσθηκε. Παντοῦ σκορποῦσε τήν ἀγάπη, τήν εἰρήνη, τήν ἐλπίδα καί τήν αἰσιοδοξία. Σέ χαρές καί λύπες ἔδινε πάντοτε τό παρόν στό φιλόχριστο Ποίμνιό Του. Ἀνέπτυξε τό κοινωνικό, φιλανθρωπικό καί πνευματικό ἔργο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων.
Ἔπειτα ἀπό 7χρονη εὐδόκιμη Ποιμαντορία εἰς τά Κύθηρα καί τά Ἀντικύθηρα κατεστάθη Μητροπολίτης τῆς κενωθείσης Ἱερᾶς Μητροπόλεως Θεσσαλιώτιδος καί Φαναριοφερσάλων πρός μεγάλην λύπην τοῦ λαοῦ τῶν Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων, ὁ ὁποῖος πολύ τόν ἀγάπησε.
Στήν Καρδίτσα καί τήν ὑπόλοιπη Μητροπολιτική Περιφέρεια εἶναι γνωστή ἡ Ποιμαντορική Του διακονία καί τό κοινωνικό καί φιλανθρωπικό Του ἔργο, στό ὁποῖο πιστεύω ὅτι θά γίνη ἐκτενής καί ἐμπεριστατωμένη ἀναφορά ἀπό τούς εἰσηγητάς τῆς Συνάξεως αὐτῆς, ἐντοπίους καί εἰδήμονας, γι’ αὐτό καί παρέλκει ἡ ἀναφορά μου στό θέμα αὐτό. Νά τονίσω ὅτι ἡ ἐν γένει διακονία του ἦταν σημαντική καί θεοφιλής, παρά τό γεγονός ὅτι ἐνωρίς ἀσθένησε καί εἶχε τά γνωστά κινητικά του προβλήματα. Ὅμως, παρ’ ὅλες τίς δυσκολίες τῆς ὑγείας Του, μέχρι τέλους δέν ἔπαυσε νά προσφέρη καί νά ἐνδιαφέρεται γιά τό λογικό Του Ποίμνιο.
Ἄς εἶναι αἰωνία καί μακαρία ἡ μνήμη Του!
Περαίνων τόν παρόντα χαιρετισμό μου, συγχαίρω καί πάλιν τόν ἀγαπητόν μου Ἀδελφόν καί Συλλειτουργόν, Μητροπολίτην Θεσσαλιώτιδος καί Φαναριοφερσάλων κ.Τιμόθεον καί τήν Ἐπιστημονικήν Ἐπιτροπήν τῆς συντάξεως τοῦ Τιμητικοῦ Τόμου διά τόν ἀείμνηστον Μητροπολίτην Θεσσαλιώτιδος καί Φαναριοφερσάλων κυρόν Κύριλλον τόν Β’. Νά ἔχωμεν τήν εὐχήν καί τίς εὐλογίες Του.-
† ὁ Κυθήρων & Ἀντικυθήρων Σεραφείμ
Διευκρινίσεις σέ αἰτιάσεις τοῦ Δημάρχου κ.Εὐστρατίου Χαρχαλάκη (στό κείμενο τῶν σκέψεών του γιά τόν ἀπό Κυθήρων μακαριστό Μητροπολίτη Θεσσαλιώτιδος κυρό ΚΥΡΙΛΛΟ)
Στίς σκέψεις του γιά τόν ἀλησμόνητο Μητροπολίτη κυρό ΚΥΡΙΛΛΟ ὁ κ.Δήμαρχος ξεδίπλωσε τόν σεβασμό καί τήν τιμή του πρός τό Σεπτό Πρόσωπό Του, ἀναφερόμενος λεπτομερῶς στήν Ποιμαντορική Διακονία Του καί τά διοικητικά Του χαρίσματα, πού διαφάνηκαν κατά τήν 7χρονη Ἀρχιερατεία Του στήν Θεοστήρικτη Ἱερά Μητρόπολι Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων, ἐξέφερε κρίσεις καί ἔκαμε συγκρίσεις γιά τήν πρό Ἐκείνου καί τήν μετ’ Ἐκεῖνον ἐκκλησιαστική κατάστασι. Ἔχει τό δικαίωμα ὁ κ.Δήμαρχος καί ὁ καθένας νά κάνει κρίσεις, ἐπικρίσεις καί συγκρίσεις σέ πρόσωπα, πού ἀσκοῦν δημόσιο λειτούργημα, καί, ὅταν εἶναι ἀντικειμενικές, ἀληθινές καί καλοπροαίρετες, εἶναι εὐπρόσδεκτες καί ἐποικοδομητικές.
Καί ἐγώ, ὅμως, ὡς Μητροπολίτης Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων ἔχω τό δικαίωμα καί τήν ὑποχρέωσιν νά δώσω τίς ἀπαραίτητες ἐξηγήσεις καί διευκρινίσεις, διότι διαφορετικά οἱ τυχόν ἀνακριβεῖς καί λανθασμένες πληροφορίες ἀποπροσανατολίζουν καί σκανδαλίζουν τό Ποίμνιο τῆς Τοπικῆς μας Ἐκκλησίας, καί ὄχι μόνο, στό ὁποῖο μέ ἔταξε Ποιμενάρχη ὁ Ἀρχιποίμην καί Μέγας Ἀρχιερεύς Ἰησοῦς Χριστός.
Κατ’ ἀρχήν νά δηλώσω ὅτι τόν ἀείμνηστο Προκάτοχό μου τόν ἐγνώρισα ἀπό τίς ἀρχές τῆς δεκαετίας τοῦ ’60, ἀπό τά γυμνασιακά μου χρόνια, ὅπως σημειώνω στόν πιό πάνω σύντομο χαιρετισμό μου καί ὁ σεβασμός καί ἡ τιμή μου πρός τό σεβάσμιο πρόσωπό Του ἦταν καί εἶναι πολύς καί μεγάλος, ἀφοῦ μάλιστα ἦταν καί ὁ Πνευματικός ἐκεῖνος, πού μοῦ ἔδωσε τήν Κανονική Συμμαρτυρία νά γίνω Κληρικός. Συμφωνῶ μέ τόν κ.Δήμαρχο γιά τά χαρίσματα, τά προτερήματα καί τίς ἱκανότητες τοῦ ἀξιομακαρίστου Ἱεράρχου ΚΥΡΙΛΛΟΥ. Δέν τά γνωρίζει, ὅμως, ὅλα ὁ κ.Δήμαρχος, γι’ αὐτό καί θά ἠμποροῦσε, νά πάρη πληροφορίες καί ἀπό τό ἐδῶ στενό περιβάλλον τοῦ ἀειμνήστου.
Δέν θά ἐπεκταθῶ σέ ὅλες τίς αἰχμές καί τούς κατ’ ἐμοῦ ὑπαινιγμούς τοῦ κ.Δημάρχου. Γιατί ἔτσι θά ἔπρεπε νά συντάξω ὁλόκληρο σύγγραμμα. Θά ἑστιάσω τήν προσοχή τοῦ ἀναγνώστου σέ δύο – τρία καίρια θέματα.
- Ὁ Σεβασμιώτατος Κύριλλος ἦταν συνετός καί ἐχέφρων ἄνθρωπος, καί ὄχι ἀφελής καί ἐπιπόλαιος, νά τόν παρασύρουν ὁ ἕνας καί ὁ ἄλλος. Δέν θά ἔκανε ποτέ προσφυγή στό Σ.τ.Ε., ἄν δέν ἦταν πεπεισμένος γιά τήν ἀντικανονικότητα καί τήν ἀντισυνταγματικότητα τοῦ νόμου τῆς διοικήσεως καί διαχειρίσεως τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων μας ἀπό τήν Ἐγχώριο. Ὅταν ὁ ἀείμνηστος Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας κ.Κ. Στεφανόπουλος, κατά τό προσκύνημά του στήν Παναγία μας τήν Μυρτιδιώτισσα, ἐνημερώθηκε ἀπό τόν συμπολίτη μας κ.Γεώργιο Κασιμάτη, τόν Συνταγματολόγο Καθηγητή, γιά τήν διοίκησι καί διαχείρισι πού ἐξασκεῖ ἡ Ἐγχώριος (Ε.Ε.Π.Κ.Α.) στά Ἱερά Προσκυνήματα τῶν Κυθήρων, καί ἐρώτησε μέ ἀπορία τόν παριστάμενο Μητροπολίτη Κύριλλο· «καί ὁ δικός σας ὁ ρόλος ποιός εἶναι στά Προσκυνήματα, Σεβασμιώτατε;» ὁ ἀείμνηστος Προκάτοχός μου ἀπάντησε μέ ἕνα πικρόχολο μειδίαμα: «νά διορίζω τόν παπᾶ…».
Ὅταν τόν Ἰούνιο τοῦ 2005 ὁ μακαριστός Κύριλλος μετετέθη στήν Ἱερά Μητρόπολι Θεσσαλιώτιδος καί ἡ ταπεινότης μου ἐξελέγη εἰς διαδοχήν του Μητροπολίτης Κυθήρων, σέ ἕνα γεῦμα, πού μοῦ παρέθεσε, γιά νά μέ ἐνημερώσῃ γιά τά νέα μου καθήκοντα μοῦ ὁμίλησε καί γιά τό ἰδιότυπο καθεστώς διαχειρίσεως τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων καί τήν ὑφιστάμενη ἀντικανονικότητα. Ἦταν ἀνώτερος χρημάτων καί δέν τόν ἀπασχολοῦσε τόσο τό οἰκονομικό, ὅσο τό πνευματικό καί ἀντικανονικό μέρος τοῦ ζητήματος αὐτοῦ.
Ἐγνώριζε, λοιπόν, ὁ Σεβασμιώτατος Κύριλλος τί λέγουν οἱ Ἱεροί Κανόνες διά τίς Ἱερές Μονές καί τά Ἱερά Προσκυνήματα καί τί λέγουν οἱ νόμοι, καί ἰδιαίτερα ὁ Ν.590/1977, ἄρθρο 59 καί ὁ Καταστατικός Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος πού εἶναι μέρος τοῦ Ἑλληνικοῦ Συντάγματος, γι’ αὐτό καί ἔκανε τήν προσφυγή στό Σ.τ.Ε. ἐνσυνείδητα καί ὄχι «κατόπιν μεγάλης πιέσεως γνωστῶν τοπικῶν κύκλων».
Συγκεκριμμένα, στό ὑπ’ ἀριθ. 257/30-5-2003 ἔγγραφό του πρός τό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας ἔγραφε: «Ἀποφασιστική σημασία ἔχει ὑπέρ τῶν ἀπόψεων τῆς Ἐκκλησίας τό ἄρθρο 59 τοῦ Ν.590/1977 διά τοῦ ὁποίου ὁρίζεται «κατά τροποποίηση πάσης προϊσχυσάσης διατάξεως ὅτι: 1. Ἡ διοίκησις καί διαχείρισις τῶν ἐν τῇ περιοχῇ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος κειμένων Ἱερῶν Προσκυνημάτων καθορίζεται, ἅτε τούτων ἔκπαλαι τεθειμένων, ἀνεξαρτήτως τῆς μέχρι τοῦδε νομικῆς αὐτῶν μορφῆς καί καταστάσεως, εἰς τήν δημοσίαν λατρείαν, δι’ ἀποφάσεων τῆς Δ.Ι.Σ. (Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου), ἐγκρινομένων ὑπό τῆς Ι.Σ.Ι. (Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας) καί δημοσιευομένων διά τῆς Ἐφημερίδος τῆς Κυβερνήσεως. 2. Πρόεδροι τῶν Ἐκκλησιαστικῶν Ἱδρυμάτων, ὡς καί τῶν κατά τήν παράγραφον Ι τοῦ παρόντος Ἱερῶν Προσκυνημάτων, εἶναι αὐτοδικαίως οἱ οἰκεῖοι Μητροπολῖται».
Καί καταλήγει ὁ Σεβ. Κύριλλος: «Ἀπό τήν διάταξη αὐτή συνάγεται ὅτι τά Ἱερά Προσκυνήματα, τά ὁποῖα εὑρίσκονται στήν περιοχή τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος περιῆλθον πλέον εἰς αὐτήν ἀνεξαρτήτως τῆς μέχρι τῆς ἰσχύος τοῦ νόμου 590/1977 νομικῆς μορφῆς των, διότι εἶχαν “ἔκπαλαι τεθεῖ εἰς τήν δημοσίαν λατρείαν” καί ἄρα προστατεύονται ὑπό τοῦ ἄρθρου 13 τοῦ Συντάγματος».
Καί ἐνῶ τό ἄρθρο 59 τοῦ Ν.590/1977, τό ὁποῖο ἐπικαλέσθηκε ὁ μακαριστός Μητροπολίτης Κύριλλος, ἐπιλύει σαφέστατα τό ζήτημα τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων ὑπέρ τῆς Ἐκκλησίας, τό ἴδιο ἄρθρο εἶχε ἐπικαλεσθῆ ὁ νομοθέτης τοῦ Ν.1416/1984 (στόν ὁποῖο βασίζεται τό ὅλον οἰκοδόμημα τῆς Ε.Ε.Π.Κ.Α. – Ἐγχωρίου) γιά νά τό τροποποιήση καί νά εἰπῆ ἀκριβῶς τά ἀντίθετα. Νά τί γράφεται στήν πρόσφατη ὑπ’ ἀριθ. 1475/ 2024 ἀπόφασι τοῦ Συμβουλίου Ἐπικρατείας, στήν παράγραφο 8: «Επειδή ο ν.1416/1984, τροποποιώντας, κατ’ ουσίαν, το άρθρο 59 του Καταστατικού Χάρτη της Εκκλησίας της Ελλάδος (ν.590/1977), σύμφωνα με το οποίο η διοίκηση και διαχείριση των Ιερών Προσκυνημάτων καθορίζεται δι’ αποφάσεων της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, Πρόεδροι δε αυτών είναι αυτοδικαίως οι οικείοι Μητροπολίτες, όρισε, στο άρθρο 84, ότι ειδικώς, η διαχείριση της εγχώριας περιουσίας των νήσων Κυθήρων και Αντικυθήρων, στην οποία περιλαμβάνεται η περιουσία των Ιερών Προσκυνημάτων της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας, της Αγίας Μόνης και του Αγίου Ιωάννου του «εν κρημνώ» καθώς και των ανηκόντων σε αυτά παρεκκλησίων, ανήκει στην Επιτροπή Εγχώριας Περιουσίας, η οποία αποτελεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου, υποκείμενο στην εποπτεία του Κράτους, όπως και οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης».
Ἔτσι, μέ αὐτή τήν ἁπλῆ ἀναφορά καί διαπίστωσι ἀπαντήθηκε καί παρακάμφθηκε ἀπό τό Σ.τ.Ε. ὁ σκόπελος τοῦ αἰτήματος τῆς ἀντισυνταγματικότητος τῆς προσβαλλόμενης νομικῆς διατάξεως. Μέ ἄλλα λόγια: ὁ νόμος εἶναι καλός· εἶναι, ὅμως, σύμφωνος καί μέ τόν συνταγματικό νόμο, πού περιβάλλει τόν Καταστατικό Χάρτη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὁ ὁποῖος εἶναι νόμος τοῦ Συντάγματος τῆς Ἑλληνικῆς Πολιτείας; Ὅπως, τό νομοσχέδιο πού ψηφίσθηκε πρίν ἕνα χρόνο γιά τόν «γάμο» τῶν ὁμοφυλοφίλων εἶναι μέν νόμος, ὄχι ὅμως καί συνταγματικός, δηλ. δέν εἶναι σύμφωνος μέ τό Σύνταγμα τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους.
Προφανῶς, τό Ἀνώτατον αὐτό Δικαστήριο ἐπείσθη ἀπό τήν διάδικη πλευρά ὅτι ἡ Ε.Ε.Π.Κ.Α. εἶναι παλαιός ἱστορικός θεσμός καί ἡ «παράδοσις» τοῦ τόπου θέλει νά εἶναι ἐξαρτώμενα ἀπό αὐτόν τά Ἱερά Προσκυνήματα, μέ τήν ἔννοια νά διοικοῦνται καί νά διαχειρίζωνται ἀπό τήν Ἐγχώριο. Ὅμως, παράδοσι ἀληθινή καί σεβαστή γιά ἕναν τόπο δέν δημιουργοῦν τά διατάγματα τῶν κατακτητῶν (Βενετσιάνων, Ἄγγλων κ.λπ.), ὅταν μάλιστα αὐτοί ἑτερόδοξοι ὄντες (Ρωμαιοκαθολικοί καί Προτεστάντες) ἀποφασίζουν γιά τά Ὀρθόδοξα Μοναστήρια ἤ τά Ἱερά Προσκυνήματά μας,ὅπως ἔκαναν οἱ Βαυαροί ἐπί Ὄθωνος, ἤ τῶν Τούρκων, πού ἐπί 400 χρόνια κυριαρχοῦσαν στήν Πατρίδα μας, ἀλλά ἡ Τοπική Ἑλληνορθόδοξη Παράδοσις, πού καταγράφεται στούς Κώδικες τῶν Ὀρθοδόξων, Κυθηρίων τήν καταγωγήν, Ἐπισκόπων Κυθήρων (ἀπό τόν 17ο – τέλος τοῦ 19ου αἰῶνος).
Τό ἴδιο θέμα ἐτόνισε καί ὁ ἀείμνηστος Μητροπολίτης Κύριλλος σέ προηγούμενο ἔγγραφό του (ὑπ’ ἀριθ.255/27-5-2003) πρός τό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας, ὅπου μεταξύ ἄλλων γράφει: «…Δέν νομίζουμε δέ ὅτι ἔθιμα καί νόμοι πού ἴσχυσαν στήν περίοδο τῆς Ἑνετοκρατίας ἤ Ἀγγλοκρατίας, ξένα πρός τήν Παράδοση καί τούς Κανόνες τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, πρέπει καί σήμερα νά βρίσκονται σέ ἰσχύ». Εἶναι δυνατόν νά ὑπερισχύουν τοῦ Ἑλληνικοῦ Συντάγματος ξενικές ἀποφάσεις καί ἀντίθετες νομικές διατάξεις;
- Ἀναφερόμενος ὁ κ.Δήμαρχος, στή συνέχεια, στό σεπτό πρόσωπο τοῦ Σεβασμιωτάτου Κυρίλλου σημειώνει: «… ουδέποτε σκέφθηκε να «τιμωρήσει» το Προσκύνημα της Μυρτιδιώτισσας (φευ!), ούτε απέσυρε τους ιερείς, ούτε έπαυσε ή μείωσε τις ιερουργίες με αστείες προφάσεις, διότι για εκείνον η Παναγία ήταν πάνω από τα κοσμικά ζητήματα, το Θυσιαστήριο της Μυρτιδιώτισσας ίστατο στη συνείδησή του πολύ ψηλότερα από τα πρόσωπα και τους εγωισμούς τους αλλά και από τις αποφάσεις των Δικαστηρίων, τις οποίες ωστόσο σεβόταν και δεν επιχειρούσε να τις υποβαθμίσει με άφρονες δικαιολογίες περί «αοράτων χειρών», ἐπιχειρώντας ἀνεπιτυχῶς καί ἐμπαθῶς νά φωτογραφίσει καί νά κατηγορήσει τόν σημερινό Μητροπολίτη, τήν ταπεινότητά μου.
Ὅμως, ἐπειδή δέν εἶναι καλά ἐνημερωμένος γιά τό παρελθόν καί τό παρόν ὁ κ.Δήμαρχος, θεωρῶ ὡς ὑποχρέωσίν μου ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ καί τοῦ Ποιμνίου μου νά δώσω τίς ἀκόλουθες ἐξηγήσεις γύρω ἀπό τό θέμα πῶς ἐξυπηρετοῦνταν τό Ἱερό Προσκύνημα τῆς Παναγίας μας τῆς Μυρτιδιώτισσας ἐπί Προκατόχου μου Κυρίλλου καί στά 20 χρόνια τῆς Ἀρχιερατείας μου.
α) Ὁ ἀείμνηστος Σεβ. Κύριλλος ἐνθρονίστηκε στά Κύθηρα στίς 28 Νοεμβρίου 1998. Ἐφημέριος τῶν Μυρτιδίων τότε, μέ παράλληλη διακονία σέ ἐνορίες τῶν Κυθήρων (Μυλοπόταμο, Καλοκαιρινές), ἦταν ὁ νῦν Ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Θεοδώρου Ἀρχιμ. π.Πέτρος Κασιμάτης. Ὁ π.Πέτρος ὁμολογεῖ ὅτι μέχρι τόν Αὔγουστο τοῦ 2001, πού διακονοῦσε στή Μυρτιδιώτισσα, λειτουργοῦσε Κυριακή παρά Κυριακή (ἀνά 15νθήμερο). Χριστούγεννα, Πάσχα καί Πεντηκοστή γιόρταζε στίς Ἐνορίες του. Ἐλειτουργοῦσε στήν Μυρτιδιώτισσα τήν Δευτέρα ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων (Ἑορτή Συνάξεως τῆς Θεοτόκου), μιά φορά μόνο ἔκανε Ἀνάστασι ἐκεῖ καί τήν Δευτέρα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. (Αὐτά ἴσχυαν καί προηγουμένως, ἀπό τό 1993, πού ἀνέλαβε τήν Ἐφημερία τῶν Μυρτιδίων).
β) Τόν π.Πέτρο Κασιμάτη διαδέχθηκε στήν Ἐφημερία τῶν Μυρτιδίων ὁ Ρουμᾶνος Ἱερεύς π.Δημήτριος Κατρινέϊ. Ὁ π.Δημήτριος, πού ὑπηρετεῖ σήμερα στήν Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή Αὐστραλίας, δέν ἦταν διορισμένος ἀπό τό Δημόσιο, ἀλλά ἔπαιρνε μισθό ἀπό τό Ἱερό Προσκύνημα τῶν Μυρτιδίων, τό ὁποῖο καί τόν ἀσφάλιζε. Καί ἐνῶ εἶχε αὐτή τή σχέσι ἐργασίας μέ τήν Μονή τῶν Μυρτιδίων, ἐν τούτοις, μέ τήν εὐλογία τοῦ Σεβ. Κυρίλλου, ἀπό τόν Ὀκτώβριο μέχρι τό Πάσχα (Μεγάλη Παρασκευή καί Ἀνάστασι) ἐλειτουργοῦσε ἀνά 15νθήμερο στή Μυρτιδιώτισσα, Κυριακή παρά Κυριακή καί τίς ἄλλες δύο Κυριακές ἐξυπηρετοῦσε κενές Ἐνορίες (Πιτσινιάνικα, Καλησπεριάνικα κ.ἄ.).
γ) Ὁ π.Δημήτριος, ὅταν ἐνθρονίσθηκα στά Κύθηρα (30 Ἰουλίου 2005) μοῦ ἐζήτησε Ἀπολυτήριο γιά τήν Ἱερά Μητρόπολι Θεσσαλιώτιδος & Φαναριοφερσάλων, ὅπου κατεστάθη διά μεταθέσεως ὁ μακαριστός Κύριλλος. Μετά μερικούς μῆνες ἔφυγε γιά τήν Καρδίτσα.
Ἡ ταπεινότης μου φρόντισε ἀπό τήν πρώτη στιγμή, μή λαμβάνοντας ὑπ’ ὄψιν τό παρελθόν τοῦ Ἱεροῦ Προσκυνήματος τῶν Μυρτιδίων, νά λειτουργῆται τό Μοναστῆρι κάθε Κυριακή καί γιορτή. Στίς ἀρχές, καί μέχρι τήν ἄνοιξι τοῦ 2007, πού ἐχειροτόνησα τόν Ἀρχιμ. π.Πέτρο Σκλάβο, δέν εἶχα μόνιμο Ἱερέα, ἀλλά ἔρχονταν ἕνας Ἡγούμενος ἀπό τήν Ὕδρα (ὁ π.Θεολόγος) καί ἕνας παλαιός συμφοιτητής μου, Συνταξιοῦχος Πρωθιερεύς – Προϊστάμενος τοῦ Θρησκευτικοῦ στό Στρατό (ὁ π.Νήφων). Καί ὅμως, μέ τήν συμπαράστασι τῶν Ἱερέων μας λειτουργοῦσε τό Μοναστῆρι τῆς Μυρτιδιώτισσας κάθε Κυριακή καί μεγάλες Γιορτές. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι αὐτό δυσαρέστησε στίς ἀρχές κάποιους Ἱερεῖς, πού ἐζήτησαν νά συνεχισθῆ τό προηγούμενο καθεστώς, ἀλλά ἤμουν ἀνυποχώρητος, λέγοντας ὅτι δέν μπορεῖ νά μή λειτουργῆται τό πρῶτο Ἱερό Θυσιαστήριο στό νησί μας.
Αὐτό τό ἔλεγα καί τό ὑπεστήριζα καί ὅταν ἀκόμη, μετά τήν προσφυγή μας στό Συμβούλιο τῆς Ἐπικρατείας (Μάρτιος 2017), ἡ διοίκησις τῆς Ε.Ε.Π.Κ.Α. ἀπεφάσισε τήν διακοπή τῆς ἐπιχορηγήσεως τοῦ Ἱεροῦ Προσκυνήματος τῆς Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης στήν Ἱερά Μητρόπολι, πού ἐκάλυπτε τά λειτουργικά της ἔξοδα, καί αὐτή ἡ διακοπή ἐκράτησε ἐπί 4ετίαν περίπου. Ποτέ δέν ἔβαλα τά χρήματα ἐπάνω ἀπό τό πανίερο Προσκύνημα τῆς Μυρτιδιώτισσάς μας. Πιό κάτω, στήν οἰκεία θέσι, θά ἐξηγήσω γιατί διαφοροποιήθηκε σήμερα ἡ ἀπόφασίς μου αὐτή.
Ἀπό τό 2007 ἕως τόν Αὔγουστο τοῦ 2024 ὁ π.Πέτρος Σκλάβος διηκόνησε τό Ἱερό Προσκύνημα τῶν Μυρτιδίων μέ ἔνθεο ζῆλο καί αὐταπάρνησι, καί μέ πολλή ἀγάπη καί ἀφοσίωσι στήν Μυρτιδιώτισσα, παρά τά συνεχῆ προβλήματα τῆς ὑγείας του. Τόν περασμένο Σεπτέμβριο ἀπουσίασε ἕνα μῆνα γιά τήν θεραπεία τοῦ ποδιοῦ του καί ὅταν, ἀρχάς τοῦ Ὀκτωβρίου 2024 ἐπέστρεψε στά Κύθηρα ἐγκαταστάθηκε στό σπίτι του στά Γουδιάνικα, ἀπογοητευμένος ἀπό τίς αὐθαιρεσίες τῆς Ἐπιτροπῆς μέ τά γνωστά τραπεζώματα καί τίς κωδωνοκρουσίες στά Μυρτίδια, πού ἔγιναν παρά τήν ἄρνησι τοῦ Μητροπολίτου. Λειτουργοῦσε στή Μυρτιδιώτισσα Κυριακές καί γιορτές καί μετά ἐπέστρεφε στό σπίτι του. Ἀπό τήν στιγμή πού τοποθετήθηκαν οἱ μαρμάρινες πλάκες μέ τήν ἔνδειξι: Δῆμος Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων (ἀριστερά) καί Ἐπιτροπή Ἐγχωρίου Περιουσίας (δεξιά) πληγώθηκε βαθειά μέ τήν αὐθαίρετη, ἀντικανονική καί παράνομη πρᾶξι δύο προσώπων (Δημάρχου καί Προέδρου Ε.Ε.Π.Κ.Α.), χωρίς ἐπίσημη ἀπόφασι τῶν οἰκείων ὀργανισμῶν (Δήμου – Δημοτικοῦ Συμβουλίου καί Ἐγχωρίου – Διοικητικοῦ Συμβουλίου) καί ἀφοῦ ἔδωσε προθεσμία δύο (2) ἑβδομάδων γιά νά ἀφαιρεθοῦν οἱ πλάκες αὐτές τῆς ντροπῆς καί τῆς ἐμπάθειας, ἐδήλωσε ὅτι δέν θά ἐπανέλθη εἰς τό Ἱερό Προσκύνημα, ὅσο ὑπάρχουν οἱ πλάκες αὐτές στήν εἴσοδο τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων μας, ἀλλά θά περιορισθῆ στίς ἐνορίες του. Ἄν τότε εἰσακούονταν ἡ δίκαιη διαμαρτυρία του καί ἀφαιροῦνταν οἱ πλάκες αὐτές, πού ποτέ δέν ὑπῆρχε κάτι παρόμοιο στά Μοναστήρια μας (μόνο τό Μ.Μ. Μονή Μυρτιδίων ὑπῆρχε καί ὑπάρχει στήν κεντρική εἴσοδο) θά συνεχίζονταν κανονικά καί ἀπρόσκοπτα ἡ λειτουργία τῆς Μονῆς τῶν Μυρτιδίων. Ἄς αἰσθανθοῦν καί ἄς ἀναλάβουν τήν σοβαρή εὐθύνη τους οἱ ὑπεύθυνοι καί ἄς μήν κατηγοροῦν τούς Ἱερεῖς καί τόν Ἐπίσκοπο.
δ) Ἡ ἀπόφασις ἐντοιχίσεως μαρμάρινων πλακῶν μέ τά ὡς ἄνω χαρακτηριστικά τους ἐβύθισε σέ βαθύτατη λύπη, τόσον τόν Μητροπολίτη, ὅσον καί τούς Ἱερεῖς μας. Εἶναι πρᾶξις βαρύτατης ἀσέβειας καί ὑποτιμήσεως πρός τά Ἱερά καί παλαίφατα Μοναστήρια, τῶν 600 καί πλέον χρόνων τό πρῶτο καί 300 καί πλέον τό δεύτερο, (τό τῆς Ἁγίας Μόνης), τά σημερινά Ἱερά Προσκυνήματα, τά ὁποῖα εἶναι Ἱερά Μοναστηριακά κτίσματα ἀνεκποίητα, ἀναπαλλοτρίωτα καί ἐκτός πάσης συναλλαγῆς, κατά τήν περί Ἱερῶν Μονῶν καί Ἱερῶν Προσκυνημάτων νομολογίαν τοῦ Ἀρείου Πάγου καί τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας. Δέν εἶναι κοσμικά καταγώγια, καταστήματα ἤ δημοτικές καί ἐγχώριες ἐπιχειρήσεις. Γι’ αὐτό καί εἶναι ἀπαράδεκτες οἱ πλάκες αὐτές.
Ὁ 24ος Κανόνας τῆς 4ης Οἰκουμενικῆς Συνόδου εἶναι σαφέστατος: «Τά ἅπαξ καθιερωθέντα Μοναστήρια κατά γνώμην Ἐπισκόπου μένειν εἰς τό διηνεκές (παντοτινά) Μοναστήρια καί τά ἀνήκοντα αὐτοῖς πράγματα φυλάττεσθαι καί μηκέτι γίνεσθαι ταῦτα κοσμικά καταγώγια· τούς δέ συγχωροῦντας τοῦτο γίνεσθαι (= ὅσοι δηλ. ἐπιτρέπουν νά γίνεται αὐτό), ὑποκεῖσθαι (νά ὑπόκεινται) τοῖς τῶν Κανόνων ἐπιτιμίοις» (εἰς τά ἐπιτίμια τῶν Ἱερῶν Κανόνων).
Ἐκτός τοῦ ὅτι τά Μοναστηριακά αὐτά Κτίσματα εἶναι Ἱερά, δέν ἔχουν ἐπ’ αὐτῶν κυριότητα καί ἰδιοκτησία, οὔτε ἡ Ἐγχώριος, πού μόνο τήν διοίκησι τοῦ ὑπηρετοῦντος προσωπικοῦ καί τήν διαχείρισι τῆς κινητῆς καί ἀκίνητης περιουσίας των (κτήματα, οἰκίες, καταστήματα, ὄχι ὅμως καί τά ἐντός τοῦ Μοναστηριακοῦ περιβόλου ἱερά κτίσματα καί τά ἱερά ἀντικείμενα τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ), ἔχει. Ὁ δέ Δῆμος Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων τώρα μέν, ὅσο ὑφίσταται καί λειτουργεῖ ἡ Ἐγχώριος, δέν ἔχει λόγο στά τῆς διοικήσεως καί διαχειρίσεως τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων, μετά ὅμως τήν τυχόν λῆψι ἀποφάσεως ἀπό τά μέλη της γιά τήν αὐτοδιάλυσί της περιέρχεται ἡ διοίκησις καί διαχείρισις τῆς κινητῆς καί τῆς ἀκίνητης (κατά τά ὡς ἄνω) περιουσίας, καί ὄχι ἡ κυριότητα καί ἰδιοκτησία των, στόν Δῆμο Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων.
Τό ἄρθρο 17 τοῦ ἰσχύοντος Π.Δ. 5/2017 «Μεταβίβαση τῆς ἐγχώριας περιουσίας» εἶναι σαφέστατο:
«1. Η μεταβίβαση του συνόλου της εγχώριας περιουσίας στο Δήμο Κυθήρων επιτρέπεται μετά από απόφαση της Επιτροπής, η οποία εγκρίνεται από το Δήμο Κυθήρων και από το Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Στην απόφαση ορίζεται ότι ο Δήμος Κυθήρων αναλαμβάνει τη διοίκηση και διαχείριση και της περιουσίας των Ιερών Προσκυνημάτων του άρθρου 84 παρ. 1 β του ν. 1416/1984».
Ἑπομένως, τώρα μέν ἔχει τήν διοίκησι καί διαχείρισι τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων ἡ Ε.Ε.Π.Κ.Α. (καί ὄχι τήν κυριότητα καί τήν ἰδιοκτησία ἐπ’ αὐτῶν) καί μετά τήν ἐνδεχόμενη αὐτοδιάλυσί της μεταβιβάζεται ἡ διοίκησις καί διαχείρισις στόν Δῆμο Κυθήρων καί Ἀντικυθήρων (χωρίς τήν κυριότητα καί τήν ἰδιοκτησία). Συνεπῶς οἱ μαρμάρινες αὐτές πλάκες, πού ἐμφαίνουν δύο κυρίαρχους φορεῖς παράλληλα, δέν ἔχουν καμμιά θέσι στήν εἴσοδο τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων, ἀφοῦ δέν προβλέπεται αὐτό γιά τούς παραπάνω λόγους στό Π.Δ. 5/2017, οὔτε στήν πρόσφατη ἀπόφασι τοῦ Σ.τ.Ε. (1475/2024), πού στή παράγραφο 11 γίνεται λόγος (μέ βάσι τόν νόμο 3852/2010) γιά «…μεταβίβαση αυτής (τῆς περιουσίας τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων) στον Δήμο Κυθήρων, προδήλως υπό την έννοια ότι ο εν λόγω Δήμος θα αποκτήσει επ’ αυτής το δικαίωμα διοίκησης και διαχείρισης» (δηλ. ὅταν ἐφαρμοσθῆ τό ἄρθρο 17, τοῦ Π.Δ. 5/2017 περί «μεταβίβασης τῆς ἐγχώριας περιουσίας»).
ε) Γιατί, λοιπόν, σήμερα, μετά ἀπό 20 περίπου χρόνια Ἀρχιερατείας μου διαφοροποιήθηκε ἡ ἀρχική μου ἀπόφασις καί ἐπανήλθαμε στό ἐπί τῆς ἐποχῆς τοῦ μακαριστοῦ Μητροπολίτου Κυρίλλου ἐκκλησιαστικό καθεστώς (δηλ. τῆς Κυριακῆς παρά Κυριακήν, ἀνά 15νθήμερο, λειτουργίας τῆς Μυρτιδιώτισσας); Τί ἄλλαξε;
Μετά τό ἀποτρόπαιο γεγονός τῆς αὐθαίρετης, προκλητικῆς καί ἀντικανονικῆς ἐντοιχίσεως τῶν μαρμάρινων πλακῶν στήν εἴσοδο τῶν ἱστορικῶν καί παλαιφάτων Μοναστηριῶν – Μοναστηριακῶν Προσκυνημάτων μας, τό ὁποῖο κατεδίκασαν μέ βαθύτατη λύπη οἱ Ἱερεῖς μας καί ὁ Ἐπίσκοπος, ἐλήφθη ἡ ἀπόφασις ἐφαρμογῆς τοῦ προγράμματος λειτουργικῆς διακονίας τῆς Μυρτιδιώτισσας, πού ἴσχυε κατά τά ὡς ἄνω ἐπί ἀειμνήστου Κυρίλλου.
Ἐθεωρήθη ὡς ἀπαξίωσις καί βαρυτάτη ἀσέβεια ἡ κοινή ἐνέργεια Δημάρχου καί Προέδρου εἰς βάρος τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων μας, ἀλλά καί προσβολή καί ὑποβιβασμός των, σάν νά ἐπρόκειτο γιά δημόσια καταστήματα καί ἐπιχειρήσεις, ὅπως γίνεται σέ παρόμοιες περιπτώσεις. Ἡ προσωπική μου ἐπιθυμία καί τοποθέτησις ἦταν νά ἱερουργῆται ἡ Μονή τῶν Μυρτιδίων Κυριακή παρά Κυριακή καί Σάββατο παρά Σάββατο (δηλαδή μιά φορά τήν ἑβδομάδα, ἄχρι καιροῦ) καί μέχρι τῆς ἐπανορθώσεως τοῦ σοβαροῦ αὐτοῦ ἀτοπήματος.
Ὅμως, ἐπειδή ἐτέθη θέμα ἱερατικῆς συνειδήσεως δέν θά ἠμποροῦσα νά καταπιέσω τούς Ἀδελφούς καί Συλλειτουργούς μου σέ ἕνα τόσο λεπτό θέμα. Δέν ἀνέχονται ἐπ’ οὐδενί λόγῳ οἱ Ἱερεῖς μας τήν αὐταρχική αὐτή ἐνέργεια καί τήν μεγάλη προσβολή τῶν Ἱερῶν Μοναστηριακῶν Προσκυνημάτων τῆς νήσου μας νά χαρακτηρίζωνται ὡς ἰδιοκτησία κοσμικῶν φορέων (Δήμου καί Ἐγχωρίου) καί μέ τήν στάσιν τους αὐτή διαμαρτύρονται ἐντονώτατα γιά τήν ἀντιεκκλησιαστική καί ἀντιπαραδοσιακή αὐτή συμπεριφορά τῶν ἐξονομασθέντων. Θεωροῦν, καί δικαίως, ὅτι ἄν τώρα δέν νοιασθοῦμε γι’ αὐτό τό ἀπρόσμενο καί ἀψυχολόγητο συμβάν (τῆς ἐντοιχίσεως τῶν πλακῶν), αὐτό θά ἀποτελέση ἕνα κακό προηγούμενο μέ ἀπρόβλεπτες συνέπειες γιά τό μέλλον τῶν Ἱερῶν Προσκυνημάτων μας.
Τό ὡς μή ὤφειλε ἀνακῦψαν σοβαρό αὐτό θέμα, μέ τίς παραμέτρους του, ἀναφέρθηκε καθηκόντως στήν Προϊσταμένη μας Ἐκκλησιαστική Ἀρχή, τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί ἀναμένουμε τήν ἐμπνευσμένη καθοδήγησί Της περί τοῦ πρακτέου.
Ἐάν ἡ διαμαρτυρία μας αὐτή εὕρῃ ἀπήχησι στά ὦτα τῶν ἁρμοδίων, οἱ ὁποῖοι προκάλεσαν τό ζήτημα, καί ἀφαιρεθοῦν οἱ πλάκες αὐτές, πού οὔτε τούς ἴδιους, οὔτε τούς φορεῖς, πού ἐκπροσωποῦν, ἀλλ’ οὔτε καί τό νησί μας τιμοῦν, παρά μόνο τό ἐκθέτουν στά μάτια τῶν προσκυνητῶν καί ἐπισκεπτῶν καί τοῦ Πανελληνίου, τότε καί τά Ἱερά Προσκυνήματα ἀμέσως θά ἐπαναλειτουργήσουν καλύτερα ἀπό πρῶτα καί ὁ φιλόχριστος λαός τῶν Κυθήρων, ἀλλά καί ὅσοι ἄλλοι ἔχουν πληροφορηθῆ τό γεγονός, θά εἰρηνεύσουν καί θά δοξάσουν τόν Πανάγιο Θεό καί τήν Μυρτιδιώτισσά μας. Τό εὐχόμεθα καί τό ποθοῦμε διακαῶς.
†Κ.Σ.
