Μέχρι πριν από επτά χρόνια ο ‘Αγγελος δεν πίστευε ότι η σημερινή μέρα θα του υπενθύμιζε πως πλέον συγκαταλέγεται σε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο, που ζουν με τον ιό του HΙV και δε διαφέρουν σε τίποτα από τα εκατομμύρια των ανθρώπων, που έχουν μια απόλυτα φυσιολογική ζωή.
Πενήντα δυο χρονών σήμερα, διαζευγμένος και πατέρας δυο παιδιών, ο ‘Αγγελος διαγνώστηκε με τον HIV στο πλαίσιο ενός τακτικού τσεκάπ. «Ανέκαθεν πρόσεχα την υγεία μου, τη διατροφή μου, γυμναζόμουν, ήμουν εθελοντής αιμοδότης κι έκανα προληπτικές εξετάσεις», σημειώνει ο ίδιος μιλώντας στο ΑΠΕ – ΜΠΕ. «Επειδή όμως είχα έντονη σεξουαλική ζωή πάντα έκανα τεστ για HIV. Σ’ ένα από αυτά βγήκα θετικός. Στην αρχή η μικροβιολόγος δε μου ανέφερε κάτι, με κάλεσε στο τηλέφωνο και μου ζήτησε να πάω να δώσω δεύτερη φορά αίμα -υποτίθεται για να ελέγξει κάτι. Ωστόσο, από το βλέμμα της, όταν μου έπαιρνε αίμα, κατάλαβα πως κάτι δεν πήγαινε καλά. Με ρώτησε μάλιστα σαν να με λυπόταν: “Εσείς δεν έχετε και δυο παιδάκια;”. Την επομένη με κάλεσε στο τηλέφωνο και μου ζήτησε να πάω να πάρω τα αποτελέσματα. Με οδήγησε στο γραφείο της και μου είπε πως βγήκα θετικός στον HIV. Μου εξέφρασε τη λύπη της και μου συνέστησε να απευθυνθώ στην ειδική μονάδα λοιμώξεων του πανεπιστημιακού νοσοκομείου της Αλεξανδρούπολης. Είχα χάσει τη γη κάτω από τα πόδια μου. Δεν πίστευα ποτέ ότι θα μου συμβεί αυτό γιατί υποτίθεται πως πάντα πρόσεχα και έκανα ασφαλές σεξ», προσθέτει.
Ο ‘Αγγελος θυμάται σήμερα πως όταν έφυγε από το μικροβιολογικό εργαστήριο και βγήκε στον δρόμο ένιωθε σαν όλα τα βλέμματα των περαστικών να ήταν καρφωμένα επάνω του. Σαν όλοι να γνώριζαν τι του είχε συμβεί. «Ήμουν πραγματικά ταραγμένος και πολύ φοβισμένος. Πρώτη φορά στη ζωή μου ένιωθα έτσι. Αφού ξεπέρασα το πρώτο σοκ, αποφάσισα την επόμενη μέρα να καλέσω στο νοσοκομείο και να ρωτήσω τι πρέπει να κάνω. Στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής μια ευγενική και σχεδόν οικεία φωνή νοσηλεύτριας με ανακούφισε και με έκανε να ηρεμήσω», σημειώνει.
Η ειδική μονάδα λοιμώξεων στην Αλεξανδρούπολη
Η ειδική μονάδα λοιμώξεων του πανεπιστημιακού νοσοκομείου της Αλεξανδρούπολης αποτελεί σήμερα το σημείο ελέγχου και αναφοράς περιστατικών της λοίμωξης του HIV για ολόκληρη την περιφέρεια ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης αλλά και όχι μόνο, καθώς ο Έβρος λόγω της γεωγραφικής του θέσης αποτελεί σταθμό πολλών μετακινούμενων πληθυσμών.
Ο Λοιμωξιολόγος, αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας της ιατρικής σχολής του ΔΠΘ Περικλής Παναγόπουλος είναι ο επιστημονικά υπεύθυνος της ειδικής μονάδας και εκείνος τον οποίο συναντούν συνήθως οι άνθρωποι που έχουν προσβληθεί από τον ιό όταν απευθύνονται για πρώτη φορά στη μονάδα.
Από την αρχή ακόμα της τηλεφωνικής συζήτησης ο καθηγητής Παναγόπουλος τονίζει ότι οι άνθρωποι που ζουν με τον ιό του HIV δεν είναι ασθενείς. «Πλέον, όταν αναφερόμαστε σε αυτούς, αναφερόμαστε ως άτομα που ζουν με τον ιό και αυτή είναι η πραγματικότητα. Αρκεί να αναλογιστεί κάποιος ότι σήμερα αν ένα άτομο που έχει τον ιό, λαμβάνει συστηματικά τη θεραπευτική αγωγή και παρακολουθείται από μια ειδική μονάδα, έχει το ίδιο προσδόκιμο ζωής με όλους τους άλλους ανθρώπους. Στην πραγματικότητα, αυτό που έχουμε να αντιμετωπίσουμε δεν είναι ο ιός αλλά το κοινωνικό στίγμα», εξηγεί.
Ο ‘Αγγελος ζει και εργάζεται σε μια περιοχή της Θράκης, ωστόσο όλα αυτά τα χρόνια που έχει τον ιό κανένας δεν γνωρίζει τίποτα, καθώς ο ίδιος πιστεύει πως η ελληνική κοινωνία είναι ακόμα ανώριμη να δεχθεί μια τέτοια πραγματικότητα.
Με θεραπευτική αγωγή ο ιός δε μεταδίδεται
«Επτά χρόνια μετά», τονίζει με έμφαση, «το μόνο που μου θυμίζει τον ιό είναι το ξυπνητήρι στο κινητό που χτυπάει κάθε βράδυ την ίδια ώρα για να πάρω το χάπι».
«Πώς θα μπορούσα να το ξεχάσω άλλωστε. Λαμβάνω την αγωγή συστηματικά και χάρη στην παρακολούθηση που έχω από το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό της ειδικής μονάδας η ζωή μου συνεχίζεται κανονικά. Ταξιδεύω, αθλούμαι, εργάζομαι, χαίρομαι τα παιδιά μου, τους φίλους μου και η σεξουαλική μου ζωή συνεχίζεται αλλά με μεγαλύτερη ασφάλεια. Εκείνο που σήμερα αγνοούν οι περισσότεροι είναι ότι όσοι ακολουθούν θεραπευτική αγωγή έχουν μηδενικό ιικό φορτίο και δεν μπορούν να μεταδώσουν τον ιό», διευκρινίζει.
Σύμφωνα με την επιστημονική τεκμηρίωση αναφορικά με την ιατρική αντιμετώπιση του HIV η οποία έγινε γνωστή παγκοσμίως με το σύνθημα «U=U» (undetectable = untransmittable), ένα άτομο που ζει με HIV, λαμβάνει και τηρεί την αντιρετροϊκή του θεραπεία καθ’ υπόδειξη του θεράποντος ιατρού του και έχει επιτύχει μη ανιχνεύσιμο ιικό φορτίο για τουλάχιστον έξι μήνες, δηλαδή έχει καταφέρει να ρίξει τα επίπεδα του ιού αρχικά στο αίμα του και μετά στα υπόλοιπα βιολογικά του υγρά, δε μπορεί πρακτικά να μεταδώσει τον ιό σε κάποιον ερωτικό σύντροφο, ακόμη και με σεξουαλική επαφή χωρίς προφυλάξεις.
Εν έτη 2022, όπως δηλώνει ο κ. Παναγόπουλος στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, υπάρχει μια σταθεροποίηση των περιστατικών του ιού ωστόσο την τελευταία τριετία η έξαρση της πανδημίας του κορονοϊού επηρέασε και τους ανθρώπους που ζουν με τον HIV, όσον αφορά κυρίως τις εξετάσεις αίματος που γίνονταν και ήταν λιγότερες από αυτές που έπρεπε να πραγματοποιούνται κατ’ έτος για να παρακολουθείται το ιικό φορτίο κάθε προσβεβλημένου οργανισμού. «Όπως αντιλαμβάνεστε δινόταν μεγαλύτερη βαρύτητα στους ασθενείς με covid και στα έκτακτα περιστατικά. Ευτυχώς τώρα η κατάσταση έχει εξομαλυνθεί και γίνονται πλέον κανονικά όλες οι απαραίτητες εξετάσεις στους ανθρώπους που ζουν με το ιό», επισημαίνει.
Έλλειψη ενημέρωσης και προκατάληψη
Ο ‘Αγγελος υπογραμμίζει το πόσο σημαντικό ρόλο έπαιξε στη διαχείριση του ιού από τον ίδιο η αντιμετώπιση που είχε από το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό της ειδικής μονάδας λοιμώξεων στην Αλεξανδρούπολη. «Από την πρώτη στιγμή ένιωσα ασφάλεια. Τα λόγια του κ. Παναγόπουλου, της προϊσταμένης, των υπολοίπων γιατρών με καθησύχασαν. Όλοι τους ευγενικοί, διακριτικοί, πρόθυμοι να βοηθήσουν, να σε καθοδηγήσουν και το σημαντικότερο να σε κάνουν να νιώσεις έτοιμος να αντιμετωπίσεις τον ιό, συνειδητοποιώντας πως δεν ήρθε το τέλος του κόσμου», σημειώνει.
Ακόμα και σήμερα θυμάται την επικοινωνία με τον γιατρό της μονάδας τους πρώτους μήνες, όταν τρομοκρατημένος τον κάλεσε να ρωτήσει, αν τα παιδιά του και οι οικείοι του κινδυνεύουν από τον ίδιο όσον αφορά τη μετάδοση του ιού. «Μου μίλησαν απλά, κατανοητά, μου εξήγησαν όλα τα επιστημονικά δεδομένα και που τόνισαν με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι ο ιός δε μεταδίδεται με καμία κοινωνική επαφή, ούτε με την αγκαλιά, ούτε με το φιλί. Έκτοτε, διάβασα πολύ, ενημερώθηκα σε μεγάλο βαθμό και σήμερα νιώθω ασφαλής. Στην πραγματικότητα εκείνο που πρέπει να διαχειριστώ είναι ο φόβος μου μη τυχόν γίνει γνωστό στον κοινωνικό μου περίγυρο. Αν χρειάζεται να πάω σε γιατρό όπως π.χ. σε οδοντίατρο πηγαίνω εκτός της περιοχής μου, γιατί πρέπει να ενημερώσω πως έχω τον ιό. Ζω σε μια μικρή κοινωνία και δεν ξέρω το πώς θα αντιδράσει ο καθένας», σημειώνει ο ‘Αγγελος.
Η διατήρηση της ανωνυμίας είναι το μεγάλο ζητούμενο για τα άτομα που ζουν με τον HIV και αυτό λόγω της προκατάληψης που υπάρχει, την έλλειψη ενημέρωσης γύρω από τον ιό και το πώς αντιμετωπίζεται. Η ανωνυμία είναι και ένας λόγος που αρκετοί προτιμούν να παρακολουθούνται από ειδικές μονάδες που βρίσκονται εκτός της πόλης τους. Ωστόσο αυτό δεν είναι πάντα εύκολο δεδομένου ότι, όπως επισημαίνει ο κ. Παναγόπουλος, «πάνω από τη Θεσσαλονίκη υπάρχει μόνο αυτή της Αλεξανδρούπολης, ενώ μέχρι τη Θεσσαλονίκη δεν υπάρχει κάποια άλλη πλην αυτών στην Αθήνα. Κρίνεται αναγκαία λοιπόν η δημιουργία μιας ακόμα ειδικής μονάδας, πιθανόν στα Ιωάννινα, ώστε να μην υπάρχει τόσο μεγάλη γεωγραφική πίεση».
Παναγόπουλος: «Πρέπει να καταπολεμήσουμε το κοινωνικό στίγμα»
Ο αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας υπογραμμίζει ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει σταθεροποίηση των ανθρώπων που μολύνονται από τον ιό σημειώνοντας: «Σήμερα οι άνθρωποι δεν πεθαίνουν από τον ιό. Ζουν με τον ιό και γερνούν με τον ιό, καλύπτοντας τον μέσο όρο του προσδόκιμου ορίου ζωής. Επαναλαμβάνω ότι εκείνο που πρέπει να καταπολεμήσουμε είναι το κοινωνικό στίγμα. Βέβαια αυτό εξαρτάται και με το περιβάλλον όπου ζει το άτομο. Είναι άλλο να ζεις στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη και άλλο στην κοινωνία ενός μειονοτικού χωριού, που εκτός από τον ιό θα έχεις να διαχειριστείς και τις αντιδράσεις της κοινωνίας. Η ελληνική κοινωνία είναι πολλών ταχυτήτων, παρά το γεγονός ότι μέχρι σήμερα έχουμε κάνει μεγάλα και σημαντικά βήματα στο πώς να βρισκόμαστε δίπλα στους ανθρώπους που ζουν με τον ιό».
Η πανδημία του HIV υπάρχει 40 χρόνια και όπως σημειώνει ο κ. Παναγόπουλος «δε θα πρέπει να μας τρομάζει, ούτε να μας εφησυχάζει. Η επιστήμη προχώρησε πολύ, βγήκαν καινούργια φάρμακα, πετύχαμε με τη λήψη της θεραπείας έναντι του HIV να προλαμβάνεται η κάθετη μετάδοση του ιού από τις εγκυμονούσες μητέρες στα παιδιά επιτρέποντας να υπάρχουν ασφαλείς κυήσεις και να γεννιόνται υγιή, αρνητικά ως προς τον HIV, παιδιά. Το θέμα είναι η ενημέρωση του κόσμου, μέχρι βέβαια τη στιγμή που το πρόβλημα θα μας χτυπήσει την πόρτα».
Τα ποσοστά των ανθρώπων που ζουν με τον ιό παραμένουν σταθερά τα τελευταία χρόνια, 80% άντρες και 20% γυναίκες. Αφορά κυρίως σεξουαλικές επαφές ανάμεσα σε άντρες, χωρίς ωστόσο αυτό να αποκλείει τη μετάδοση του ιού από έναν άντρα σε μια γυναίκα ή το αντίστροφο.
Έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία
Είναι σημαντικό το γεγονός ότι πλέον δεν παρατηρούνται στη χώρα μας εξάρσεις του ιού σε χρήστες, όπως τις προηγούμενες δεκαετίες που συνδέονταν και με περιστατικά ηπατίτιδας C, ενώ έχουν αυξηθεί τα όρια ηλικίας των ανθρώπων που κολλούν τον ιό. Ωστόσο, σύμφωνα με τον κ. Παναγόπουλο, υψηλά παραμένουν ακόμα τα ποσοστά των ατόμων με καθυστερημένη διάγνωση, ώστε να ξεκινήσουν έγκαιρα τη θεραπευτική αγωγή για να είναι ασφαλείς οι ίδιοι και οι γύρω τους.
«Κάποιες φορές νιώθω και κάπως “τυχερός”, υπογραμμίζει ο ‘Αγγελος. «Διαγνώστηκα μάλλον έγκαιρα, σχεδόν τρεις μήνες αφότου κόλλησα. Επιπλέον, η επιστήμη προχώρησε πολύ. Σήμερα, λαμβάνω μόνο ένα χάπι, σχεδόν χωρίς καμία παρενέργεια, όταν μέχρι πριν από πολύ λίγα χρόνια οι έχοντες τον ιό λάμβαναν δυο χάπια και με περισσότερες παρενέργειες. Υπάρχουν μέρες που θα ήθελα να μπορούσα να μοιραστώ το θέμα αυτό με φίλους και συγγενείς, αλλά δεν ξέρω πόσοι άνθρωποι θα είναι υποστηρικτικοί και θα σταθούν στο πλευρό μου, και δεν θα με κοιτούν με προκατάληψη».
Μήνυμα ελπίδας και ζωής
Όλα αυτά τα χρόνια που ο ‘Αγγελος ζει με τον ιό αναρωτήθηκε πολλές φορές πού τον κόλλησε, όταν ο ίδιος ένιωθε απόλυτα ασφαλής με τις σεξουαλικές του επιλογές. Πάντα όμως υπάρχει αυτή η μια ίσως και μοναδική φορά στην ερωτική συνεύρεση χωρίς προφύλαξη, η οποία είναι ικανή να μεταδώσει τον ιό.
«Το δικό μου μήνυμα για τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS είναι ότι πρέπει να απολαμβάνουμε τον έρωτα πάντα με προφύλαξη. Να κάνουμε τακτικά προληπτικά τεστ. Να είμαστε εμείς σωστά ενημερωμένοι και στη συνέχεια να ενημερώνουμε τον κοινωνικό μας περίγυρο για τις πραγματικές διαστάσεις του ιού χωρίς να το δαιμονοποιούμε. Ο HIV, όσο και αν δεν το πιστεύουν ορισμένοι συνάνθρωποί μας, αφορά όλους, άντρες και γυναίκες κάθε ηλικίας, ετεροφυλόφιλους και ομοφυλόφιλους», τονίζει ο 52χρονος άντρας.
