Ο Ιούλιος είναι ο μήνας κατά τον οποίο τα πελαγικά θαλασσοπούλια βρίσκονται στην κορύφωση της αναπαραγωγικής τους δραστηριότητας. Είναι ένα πλήρως μεταναστευτικό πτηνό μεγάλων, υπερπόντιων αποστάσεων. Η Ελλάδα φιλοξενεί ίσως περισσότερα από 5000 ζευγάρια του είδους σε διάφορες αποικίες.
Το θαλασσοπούλι συγγενής του Αλμπατρός, Αρτέμης, είναι ένα από τα τρία γνήσια θαλασσοπούλια της Ελλάδας. Ανήκει στην οικογένεια των Ρινοτρυπόμορφων που χαρακτηρίζονται από τα ανεπτυγμένα ρουθούνια που βρίσκονται σαν δύο μικρά σωληνάκια στη βάση του ράμφους. Τα πουλιά αυτά είναι αποκλειστικά θαλασσόβια. Χρησιμοποιούν τα πόδια τους μόνο για να κολυμπήσουν, καθώς βρίσκονται πίσω στο σώμα τους. Στη στεριά προχωρούν με την κοιλιά και με υποβοήθηση από τις πτέρυγές του. Επίσης, για να απογειωθούν χρειάζονται αρκετό «διάδρομο», είτε στην ξηρά είτε στη θάλασσα και πάντοτε κόντρα στον άνεμο. Οι Αρτέμηδες βγαίνουν στη στεριά όταν πρέπει να φωλιάσουν. Προτιμούν τις στοές και τις ασφαλείς νησίδες, τις οποίες επισκέπτονται κατά τις νυχτερινές ώρες.
Για την καθημερινή αναζήτηση της τροφής τους, καλύπτουν μεγάλες αποστάσεις δεκάδων ή και εκατοντάδων χιλιομέτρων, αναπαυόμενα στην επιφάνεια του νερού. Τα θαλασσοπούλια θυμίζουν πολύ τα Άλμπατρος του Ειρηνικού στο πέταγμα, με τα οποία άλλωστε συγγενεύουν. Και τα δύο πετούν χρησιμοποιώντας τον άνεμο. Γι’ αυτό και μπορούν να καλύπτουν τεράστιες αποστάσεις χωρίς να κουράζονται. Αντίθετα, όταν επικρατεί άπνοια, επιλέγουν να κάθονται στο νερό περιμένοντας να φυσήξει.
Ο φιλόπατρις Αρτέμης
Ο Αρτέμης γεννά ένα αυγό στις αρχές του καλοκαιριού και το μικρό του ξεκινά να πετά τον Οκτώβριο. Επιστρέφει στη στεριά μετά από χρόνια, αφού ενηλικιώνεται μετά την ηλικία των πέντε ετών. Το συγκεκριμένο είδος εμφανίζει υψηλά επίπεδα φιλοπατρίας. Αυτό σημαίνει ότι τα πτηνά επιστρέφουν στον τόπο όπου γεννήθηκαν με εξαιρετική ακρίβεια, κάτι που δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητό από την επιστημονική κοινότητα. Σε πρόσφατες έρευνες σε Αρτέμηδες που φωλιάζουν κοντά στην Κορσική, διαπιστώθηκε ότι 9 από τα 61 αρσενικά που γεννήθηκαν εκεί, όχι μόνο επέστρεψαν στη συγκεκριμένη περιοχή, αλλά και στο ακριβές σημείο όπου γεννήθηκαν και ανατράφηκαν.
Αντίστοιχη σε ποσοστά είναι και η τάση επιστροφής του ίδιου ζευγαριού στα ίδια εδάφη φωλιάσματος. Σχεδόν το 85% των αρσενικών επιστρέφουν στα ίδια αναπαραγωγικά λημέρια μετά από μια επιτυχημένη προσπάθεια αναπαραγωγής, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα θηλυκά κυμαίνεται περίπου στο 76%. Το είδος φωλιάζει σε μεγάλες αποικίες, που μπορεί να φθάσουν και τις 25.000 πουλιά σε κάποια απομονωμένα νησιά της Μεσογείου. Τότε δραστηριοποιούνται κατά τη διάρκεια της νύχτας και όλη η αποικία μετατρέπεται σε ένα τεράστιο θορυβώδες σύνολο.
Το όνομα Calonectris diomedea
Η επιστημονική ονομασία του γένους Calonectris έχει ελληνική ρίζα και προέρχεται από τη λέξη «καλονηκτρίς» (καλή + νηκτρίς = κολυμβήτρια). Η επιλογή της συγκεκριμένης ονομασίας έχει σαφή αναφορά στις ιδιαίτερες ικανότητες του πτηνού να προσαρμόζεται στα θαλάσσια οικοσυστήματα. Ο όρος diomedea οφείλεται στο μυθικό ήρωα Διομήδη, βασιλιά του Άργους και σύντροφο του Οδυσσέα στον Τρωικό Πόλεμο.
Σύμφωνα με μία από τις πολλές λαϊκές παραδόσεις, εξαφανίστηκε σε ένα από τα Διομήδεια Νησιά της Αδριατικής (Νησιά Τρέμιτι) και οι σύντροφοί του μεταμορφώθηκαν σε πουλιά. Άγνωστη παραμένει η προέλευση της ελληνικής ονομασίας Αρτέμης. Λέγεται πως μπορεί να σχετίζεται με τον φλόκο (ή αλλιώς αρτέμων), το τριγωνικό ίστιο των ιστιοφόρων, το οποίο σχετίζεται άμεσα με την ικανότητα του πτηνού να διανύει μεγάλες αποστάσεις πετώντας.
Στον ελλαδικό χώρο, o Αρτέμης απαντά και με τις ονομασίες Μουντέκι, Θυελλοδύτης, Θυελλοπόρος, Αρτίνα (Ιόνιο), Αρτένα, Καλικανάς (Κάσος) και Πελαγόμυχος (Κύπρος) ή επίσης Κριστιάν. Δυστυχώς, πολλοί πνίγονται κάθε χρόνο πιασμένοι στα παραγάδια, ενώ απαραίτητη προϋπόθεση για την προστασία τους είναι η διατήρηση των ακατοίκητων μικρών νησίδων.
