Στον εορτασμό για τα 150 χρόνια από την επανάσταση του 1821, ήμουν 14 ετών. Ήταν χούντα (1971) και ήμουν μαθητής στο 4ο Γυμνάσιο στα Μανιάτικα του Πειραιά. Τότε οι χουντικοί επιδίωκαν να φέρουν την ιστορία «στα μέτρα τους». ‘Ήθελαν το «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» να εμφανιστεί ως συνέχεια του Αγώνα του 1821… Γι’ αυτό η χούντα διοργάνωσε μια μεγάλη γιορτή στο Παναθηναϊκό Στάδιο στην οποία οι μαθητές προσήλθαν «οικειοθελώς»… Δεν θυμάμαι τι ακριβώς επικαλέστηκα, αλλά δεν πήγα στο πανηγύρι αυτό, το είδα το βράδυ στην τηλεόραση: Το κιτς ήταν διάχυτο, οι φαντάροι σε ρόλο κομπάρσων, πλήθος κόσμου «αυτοβούλως» στις εξέδρες για να χειροκροτήσει και παντού η «πολεμική αρετή των Ελλήνων»… Θυμάμαι τις επόμενες ημέρες στο σχολείο να το συζητάμε χαμηλόφωνα στα διαλλείματα με τους «κολλητούς». Ανάλογα με την άποψή σου για την Επανάσταση του 1821, κρινόσουν ως δημοκράτης ή χουντικός…
Τότε, η βασική επιδίωξη της χούντας ήταν η αλλοίωση των ιστορικών διδαγμάτων, η προσπάθεια να ταυτιστεί με τις έννοιες «πατριωτισμός», «εξέγερση», «έθνος», «επανάσταση» κλπ. Η νεολαία μόλις είχε αρχίσει να πολιτικοποιείται, αλλά ακόμα δεν καταλαβαίναμε πολλά. Το βιβλίο του Γιάννη Σκαρίμπα, «το 21 και η αλήθεια», κυκλοφόρησε το 1971 και ήταν για όλους μας μια γροθιά στο στομάχι. Μόλις έπεσε στα χέρια μας (μας μίλησε για αυτό μια δημοκρατική καθηγήτρια) το διαβάσαμε σε μια μέρα! Έγραφε ότι «το 21, ήταν μια Εθνικο-Κοινωνική επανάσταση, η πρώτη και η τελευταία της Ιστορίας. Χτύπησε τον Κιουταχή και τον Δράμαλη, όσο και το ντόπιο τσορμπατζή και το δυνάστη. Αποθέωσε τον Κανάρη, ενώ κατέλαβε την Καγκελαρία της Ύδρας εξ εφόδου. Κήδεψε το Μάρκο Μπότσαρη και τον Μπάυρον, ενώ στα Βέρβαινα θα ’σφαζε τους Προκρίτους». Μας έβαζε να διαβάζουμε, να ρωτάμε, να μαθαίνουμε, να διαμορφώνουμε άποψη και συνειδήσεις…
Πενήντα χρόνια αργότερα, ετοιμαζόμαστε για τον εορτασμό των 200 χρόνων. Όλοι ελπίζουμε το κιτς να έχει εκλείψει και το 1821 να τιμηθεί ως αυτό που ήταν.
Ίσως φαίνεται περίεργο, αλλά διαπιστώνω ότι κάτι που φέρει το όνομα «επανάσταση», κάποιοι προσπαθούν να το φέρουν πάλι στα μέτρα τους: Καλή η επανάσταση, αλλά για τότε!
Τώρα «καθόμαστε στα αυγά μας». Ναι, τότε ήταν εξέγερση στην οποία δεν συμμετείχαν όλοι, αλλά δεν είναι της ώρας να μιλήσουμε για την στάση που κράτησαν πολλοί προύχοντες όπως και το Φανάρι αφορίζοντας την επανάσταση (το είχε κάνει και για τον Ρήγα Φεραίο)… ‘Έγραφε μάλιστα το κείμενο του αφορισμού που υπέγραψαν όλοι οι ιεράρχες: «εκείνους δε τους ασεβείς πρωταιτίους και απονενοημένους φυγάδας και αποστάτας ολεθρίους να τους μισήτε και να τους αποστρέφεσθε και διανοία και λόγω»…
Μήπως σήμερα ο καλύτερος τρόπος για να τιμήσουμε την επανάσταση του 1821 είναι να ξαναδιαβάσουμε το τι έγινε τότε και να προβληματιστούμε;
Μήπως πρέπει να ανακαλύψουμε ξανά την έννοια του πατριωτισμού;
Μήπως πρέπει να εμβαθύνουμε στην συμβολή των ξένων δυνάμεων που όντως έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στον αγώνα μας για την ανεξαρτησία, αλλά και τις βαθύτερες επιδιώξεις τους;
Μήπως πρέπει να θυμηθούμε τον στρατηγό Μακρυγιάννη που έγραψε ότι, «εγώ την αλήθεια θα την ειπώ γυμνή»;
Στο κάτω-κάτω, γνωριζόμαστε σε αυτό τον τόπο. Πρέπει να πούμε τις αλήθειες, είτε μας βολεύουν είτε όχι.
-Είναι πολύ να μας «πουλάνε πατριωτισμό», ορισμένοι που επιδιώκουν να χτίσουν πολιτικές καριέρες πάνω στην πατριδοκαπηλία.
-Είναι πολύ να μας μιλούν για εθνική συνείδηση, όλοι αυτοί που έχουν μπόλικες off shore κάπου στον κόσμο για να μην πληρώνουν φόρους στην πατρίδα τους.
-Είναι πολύ να μιλούν για «τιμή στην σημαία», αυτοί που έχουν τα πλοία τους μόνο σε ξένα νηολόγια, ξένες σημαίες, και το πλήρωμα τους το πολύ να έχει 1-2 Έλληνες…
-Δεν μπορεί να «υμνούν τις ένοπλες δυνάμεις», ορισμένοι που έβαλαν κάθε μέσο για να υπηρετήσουν την στρατιωτική θητεία τους στα «σύνορα Παπάγου-Χολαργού», ούτε αυτοί που εξασφάλιζαν «μίζες» από τα εξοπλιστικά!
Τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821, είναι λόγος περηφάνειας για όλους μας, αλλά και στοχασμού: Περηφάνειας για τους πραγματικά πολλούς, που ξεσηκώθηκαν και συμμετείχαν χωρίς να διεκδικούν κάτι άλλο για τον εαυτό τους εκτός από ελευθερία. Προβληματισμός, γιατί πολλοί από τους ηγέτες της επανάστασης κυνηγήθηκαν, φυλακίστηκαν ή εκτελέστηκαν και γιατί η διχόνοια είναι κάτι που πάντα μας χαρακτηρίζει…
Αλήθεια γιατί τόση άγνοια της ιστορίας που θέλουμε να γιορτάσουμε;
Πώς θα τιμήσουμε το 1821 όταν δεν το έχουμε μελετήσει επαρκώς;
Μήπως ήρθε η ώρα να επανατοποθετήσουμε την σύγχρονη έννοια του πατριωτισμού σε έναν κόσμο που βιώνει την παγκοσμιοποίηση;
Μήπως πρέπει να αναζητήσουμε τα σύγχρονα επαναστατικά μηνύματα στις έννοιες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, των δικαιωμάτων, της διαφορετικότητας, της αλληλεγγύης;
Μήπως το 21 δεν είναι «για τα πανηγύρια»;;;
Δημιουργός του άρθρου:
Δημοσιογράφος
