Η εκλογή του Κυριάκου Πιερρακάκη στην προεδρία του Eurogroup δεν είναι μια ουδέτερη ή τεχνική εξέλιξη. Είναι μια καθαρά πολιτική επιλογή που αποτυπώνει τη στρατηγική του Κυριάκου Μητσοτάκη τη μεταφορά κρίσιμων αποφάσεων εκτός εθνικού πεδίου, τη θωράκιση της κυβέρνησης απέναντι στις κοινωνικές αντιδράσεις που έρχονται και τη συνέχιση της λιτότητας με ευρωπαϊκή σφραγίδα.
Η επίσημη επιβεβαίωση της υποψηφιότητας και η εκλογή στις 11 Δεκεμβρίου δεν αλλάζουν την ουσία. Η κίνηση αυτή δεν αφορά το «κύρος της χώρας», αλλά την ανάγκη του πρωθυπουργού να ελέγχει –όσο είναι δυνατόν– το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα επιβληθούν οι επόμενες δύσκολες αποφάσεις.
Ο Πιερρακάκης δεν επιλέχθηκε τυχαία. Προερχόμενος από τον εκσυγχρονιστικό χώρο του ΠΑΣΟΚ, εντάχθηκε στη Νέα Δημοκρατία το 2019, σηματοδοτώντας μια στρατηγική που ο Μητσοτάκης ακολούθησε με συνέπεια, την απορρόφηση του μεταρρυθμιστικού Κέντρου, ενός πολιτικού χώρου που είχε ήδη χάσει ιδεολογική συνοχή και κοινωνική αναφορά. Από τον Φλωρίδη και τον Χρυσοχοΐδη έως τον Σκέρτσο και τη Μενδώνη, η ΝΔ «δανείστηκε» πρόσωπα, λόγο και θεματολογία, οικοδομώντας την εικόνα μιας κεντρώας διακυβέρνησης που στην πράξη υλοποιεί σκληρές δεξιές πολιτικές.
Ο Πιερρακάκης, με το προσεκτικά κατασκευασμένο τεχνοκρατικό προφίλ και την αύρα «αξιοπιστίας» των μνημονιακών χρόνων, υπήρξε το ιδανικό πρόσωπο για να συμβολίσει αυτή τη μετεξέλιξη.
Η προεδρία του Eurogroup κάθε άλλο παρά τεχνικός ρόλος είναι. Το άτυπο και αδιαφανές αυτό όργανο υπήρξε ο βασικός μηχανισμός χάραξης της ευρωπαϊκής οικονομικής πολιτικής την περίοδο της κρίσης. Από τα μνημόνια και τα πρωτογενή πλεονάσματα έως τις «μεταρρυθμίσεις» ως όρους χρηματοδότησης, το Eurogroup καθόρισε σε τεράστιο βαθμό τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων, με την Ελλάδα στο επίκεντρο, έχει χαραχτεί ανεξίτηλα η σκιώδης φιγούρα του Νταισενμπλουμ.
Ο πρόεδρός του δεν αλλάζει τους κανόνες. Καθορίζει όμως την ατζέντα, το πλαίσιο και τον πολιτικό τόνο των συζητήσεων. Και αυτό ακριβώς επιδιώκει ο Μητσοτάκης, όχι να μεταβάλει την ευρωπαϊκή οικονομική γραμμή, αλλά να τη διαχειριστεί επικοινωνιακά προς όφελός του.
Η συγκυρία δεν είναι τυχαία. Η περίοδος της δημοσιονομικής χαλάρωσης τελειώνει. Οι κανόνες για ελλείμματα και χρέος επιστρέφουν, η ανάπτυξη επιβραδύνεται και τα πλεονάσματα επανέρχονται ως υποχρέωση. Η Ελλάδα εισέρχεται σε νέο κύκλο αυστηρής δημοσιονομικής επιτήρησης.
Σε αυτό το πλαίσιο, ένας Έλληνας πρόεδρος του Eurogroup προσφέρει στην κυβέρνηση ένα κρίσιμο πολιτικό πλεονέκτημα, τη δυνατότητα να παρουσιάζει σκληρά μέτρα λιτότητας όχι ως δικές της επιλογές, αλλά ως «αναπόφευκτες ευρωπαϊκές αποφάσεις». Πρόκειται για μηχανισμό πολιτικής αποσυμπίεσης και όρο επιβίωσης της κυβερνητικής στρατηγικής.
Ταυτόχρονα, η εκλογή Πιερρακάκη λειτουργεί ως απάντηση στη φθορά της διεθνούς εικόνας του Κυριάκου Μητσοτάκη. Οι υποκλοπές, οι σοβαρές ενστάσεις για το κράτος δικαίου, η συρρίκνωση της ελευθερίας του Τύπου και οι επικρίσεις του Ευρωκοινοβουλίου έχουν αφήσει βαθύ αποτύπωμα. Η απάντηση δεν έρχεται με αλλαγή πολιτικής, αλλά με τοποθέτηση «δικών του» προσώπων σε ευρωπαϊκές θέσεις-κλειδιά.
Η στήριξη του Manfred Weber δεν είναι τυχαία. Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα αναζητά πρόσωπα προβλέψιμα, «κεντρώας αξιοπιστίας», που δεν θα αμφισβητήσουν τη δημοσιονομική ορθοδοξία. Η επιστολή–μανιφέστο του Πιερρακάκη, με έμφαση στη δημοσιονομική πειθαρχία, την ενιαία οικονομική στρατηγική και το ψηφιακό ευρώ, επιβεβαιώνει μια καθαρά νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση που ενισχύει την τεχνοκρατική αδιαφάνεια και περιορίζει τη δημοκρατική λογοδοσία.
Το κρίσιμο ερώτημα δεν είναι το αν η Ελλάδα «κερδίσε» την προεδρία του Eurogroup. Είναι τι πολιτική προμηνύει αυτή η εκλογή. Η εμπειρία της δεκαετίας του 2010 έδειξε ότι όταν η οικονομική πολιτική καθορίζεται από δόγματα πειθαρχίας, το κόστος μεταφέρεται πάντα στους ίδιους, εργαζόμενους, μικρομεσαίους, νέους, ανέργους.
Το Eurogroup δεν θα γίνει πιο κοινωνικό επειδή ο πρόεδρός του θα μιλά ελληνικά. Αντίθετα, η κυβέρνηση θα αποκτήσει ένα ακόμη άλλοθι για περικοπές, συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους και μεταρρυθμίσεις υπέρ των αγορών. Πρόκειται για τη συνέχιση της ίδιας πολιτικής, λιτότητα με ανθρώπινο πρόσωπο και εξουσία χωρίς λογοδοσία.
Αυτό είναι το αφήγημα — αυτή είναι η πραγματικότητα
Αφήγημα: Η κυβέρνηση παρουσίασε εκλογή Πιερρακάκη ως «εθνική επιτυχία». Μιλάει για αναβάθμιση της διεθνούς θέσης της χώρας, για «επιστροφή της Ελλάδας στο κέντρο των ευρωπαϊκών αποφάσεων» και για επιβεβαίωση ότι η εποχή της κρίσης έχει οριστικά κλείσει.
Πραγματικότητα: Το Eurogroup δεν είναι χώρος εθνικής εκπροσώπησης αλλά μηχανισμός επιβολής συγκεκριμένων οικονομικών κανόνων. Ο πρόεδρός του δεν διαπραγματεύεται υπέρ της χώρας του, ούτε «εκπροσωπεί» λαούς. Διασφαλίζει τη συμμόρφωση όλων στην κυρίαρχη γραμμή. Όποιος μιλά για «εθνικό όφελος» από αυτή τη θέση είτε δεν γνωρίζει είτε σκόπιμα αποκρύπτει τον ρόλο του οργάνου.
Αφήγημα: Ένας Έλληνας στην κορυφή του Eurogroup θα μπορεί να δείξει «κατανόηση» στις ανάγκες του Νότου και να λειτουργήσει ως γέφυρα συνεννόησης σε μια δύσκολη συγκυρία.
Πραγματικότητα: Η κατανόηση δεν είναι πολιτική κατηγορία στο Eurogroup. Οι κανόνες για ελλείμματα, χρέος και πλεονάσματα δεν αλλάζουν με καλή θέληση ή εθνική καταγωγή. Η επιστροφή της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας είναι ήδη δεδομένη και θα εφαρμοστεί ανεξαρτήτως προσώπων. Η διαφορά είναι ποιος θα τη σερβίρει στο εσωτερικό ως «αναπόφευκτη».
Αφήγημα: Ο Κυριάκος Πιερρακάκης, με το τεχνοκρατικό του προφίλ, εγγυάται μετριοπάθεια, σταθερότητα και σοβαρότητα.
Πραγματικότητα: Η τεχνοκρατία, αποκομμένη από κοινωνικούς στόχους και δημοκρατική λογοδοσία, δεν είναι ουδέτερη. Είναι πολιτική επιλογή. Και στην Ευρώπη λειτούργησε επανειλημμένα ως εργαλείο επιβολής πολιτικών λιτότητας χωρίς πολιτικό κόστος για όσους τις αποφάσιζαν. Το «ουδέτερο» πρόσωπο είναι ακριβώς αυτό που χρειάζονται οι αγορές.
Αφήγημα: Η υποψηφιότητα ενισχύει το κύρος της κυβέρνησης στην Ευρώπη.
Πραγματικότητα: Πρόκειται για προσπάθεια κάλυψης φθοράς, όχι για θεσμική αναβάθμιση. Οι υποκλοπές, τα ζητήματα κράτους δικαίου και η συρρίκνωση της ελευθερίας του Τύπου έχουν πλήξει σοβαρά την εικόνα του πρωθυπουργού. Η απάντηση δεν είναι αλλαγή πολιτικής, αλλά τοποθέτηση προσώπων απολύτως ελεγχόμενων σε ευρωπαϊκές θέσεις-κλειδιά.
Αφήγημα: Η Ελλάδα «κερδίζει» αν εκλεγεί πρόεδρος του Eurogroup Έλληνας υπουργός.
Πραγματικότητα: Η Ελλάδα δεν κερδίζει τίποτα αν η ίδια πολιτική που οδήγησε σε κοινωνική εξάντληση απλώς αλλάζει διαχειριστή. Αντίθετα, η κυβέρνηση κερδίζει ένα ακόμη άλλοθι για να παρουσιάσει περικοπές, πλεονάσματα και αποδυνάμωση του κοινωνικού κράτους ως υπερεθνική αναγκαιότητα και όχι ως συνειδητή πολιτική επιλογή.
Αυτό είναι το πραγματικό διακύβευμα. Όχι η «εθνική επιτυχία», αλλά η διαχείριση της επόμενης φάσης λιτότητας με όσο το δυνατόν μικρότερο πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση.
