του Βαγγέλη Γεωργίου
Όταν άρχισαν να έρχονται κακά μαντάτα από την Κίνα στα τέλη του 2019 και όταν έβλεπαν την εξάπλωση του κορονοϊού με το νέο έτος, στην Αβάνα είχαν πρωτίσως δυνατό Plan A. Οι Κουβανοί δεν έχασαν καθόλου χρόνο. Βασιζόμενοι στον κεντρικό σχεδιασμό του κράτους, εκπόνησαν ένα “σχέδιο πρόληψης και ελέγχου” ήδη από τον Ιανουάριο του 2020, δίχως να περιμένουν τον ιό να χτυπήσει την πόρτα της χώρας.
Όταν λοιπόν αναφέρθηκαν τα τρία πρώτα κρούσματα εφαρμόστηκαν ρυθμίσεις για τον εντοπισμό και την απομόνωση των επαφών: κινητοποίησαν φοιτητές ιατρικής ώστε να κάνουν έρευνα πόρτα-πόρτα σε όλη την επικράτεια. Έτσι εντόπισαν τα άτομα που ήταν ευάλωτα –άρρωστοι, έγκυες γυναίκες- τους έλεγξαν για συμπτώματα και ξεκίνησε άμεσα ένα πρόγραμμα δοκιμών.
Ο παραπάνω πίνακας δείχνει τα αποτελέσματα της αντίδρασης από την αρχή της πανδημίας μέχρι τον Νοέμβριο, καθώς οι Κουβανοί μετράνε μόνο 133 νεκρούς! Αυτό το παρατήρησαν κάποιοι Αμερικανοί πολιτικοί που έβλεπαν τους δημότες τους να υποφέρουν και το σύστημά τους να παραλύει. Αν και αμερικανικά ΜΜΕ δεν το ανέδειξαν, άρχισαν αρκετές να ζητάνε βοήθεια από την Αβάνα! Πόλεις της πιο πυκνοκατοικημένης Πολιτείας των ΗΠΑ, όπως το Σαν Φρανσίσκο, το Μπέρκλεϋ, το Όκλαντ, έχουν εγκρίνει ψηφίσματα που υποστηρίζουν ιατρική και επιστημονική συνεργασία με τη σοσιαλιστική Κούβα για την αντιμετώπιση του COVID-19.
Τον Οκτώβριο, το Όκλαντ πέρασε ομόφωνα σχετική πρόταση, ενώ τον Νοέμβριο, ο δήμαρχος της πρωτεύουσας της Καλιφόρνιας, Σακραμέντο, ακολούθησε το ίδιο μονοπάτι προτείνοντας με ψήφισμα στον Τραμπ και το Κογκρέσο να άρουν το εμπάργκο στην Κούβα για ιατρικούς λόγους. Η αναπαραγωγή της είδησης στο τουίτερ του Κουβανού πρέσβη στις ΗΠΑ Χοσέ Ραμόν Καμπάνιας μάλλον δεν άρεσε στους σκληροπυρηνικούς στην Ουάσιγκτον.
Η χώρα με τις μεγαλύτερες φαρμακευτικές στον κόσμο και με την επένδυση δισεκατομμυρίων στην υγεία βλέπει δεκάδες χιλιάδες πολίτες του Αμερικανικού Ονείρου να πεθαίνουν και άλλοι να φτωχοποιούνται. Ακόμα και στον Καναδά, που θεωρείται για πολλούς στη Δύση χώρα πρότυπο, η βουλευτής Niki Ashton δήλωσε ότι «ο Καναδάς έχει να μάθει πολλά από την Κούβα».
Άμεση ανταπόκριση των Κουβανών
Πράγματι, όπως αναφέρουν οι Έμιλι Μόρις και Ιλάν Κέλμαν από το Πανεπιστημιακό Κολέγιο του Λονδίνου (UCL): «Η αντίδραση της Κούβας στην απειλή του κορονοϊού ήταν γρήγορη. Ένα σχέδιο «πρόληψης και ελέγχου», που εκπονήθηκε τον Ιανουάριο του 2020, περιελάμβανε εκπαίδευση ιατρικού προσωπικού, προετοιμασία γιατρών και καραντίνας και ενημέρωση του κοινού (συμπεριλαμβανομένων των εργαζομένων στον τουρισμό) για τα συμπτώματα και τις προφυλάξεις».
Όταν οι κουβανικές αρχές επιβεβαίωσαν στις 20 Μαρτίου 21 περιστατικά, είπανε τέλος στους τουρίστες! Αν και ο τουρισμός αποτελεί κύρια πηγή εσόδων για τους Κουβανούς, η κυβέρνηση ήξερε τι έκανε. Προχώρησε στην απομόνωση των ευάλωτων συνανθρώπων, προέβλεψε να δουλεύει ο κόσμος από τα σπίτια τους, μετέθεσε εργαζόμενους σε τομείς που είχαν προτεραιότητα και φυσικά προστάτεψε την εργασία παρέχοντας κοινωνική ενίσχυση.
Ενώ στην Ελλάδα, υπουργοί κάθε μέρα βγαίνουν στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης λέγοντας πολλές φορές αντικρουόμενα, όπως ο κ. Πέτσας, οι Κουβανοί ανταποκρίνονταν στην πράξη. Για παράδειγμα, όταν είδαν ότι οι μάσκες και οι κοινωνικές αποστάσεις ήταν ανίσχυρες λόγω του συνωστισμού των μέσων μαζικής μεταφοράς, προσελήφθησαν οδηγοί και επιτάχθηκαν οχήματα –ακόμα και ιδιωτικά- ώστε να μετακινήσουν ασθενείς, αλλά και σημαντικοί εργαζόμενοι. Την ίδια στιγμή, στην Αθήνα, η κυβέρνηση για μήνες δεν κατάφερε να βρει λύση στα λεωφορεία, ενώ στη Θεσσαλονίκη οι δημότες βιώνουν ένα δράμα με τον προβληματικό ΟΑΣΘ.
Βέβαια, η Κούβα δεν βρίσκεται στις πρώτες θέσεις στην διεξαγωγή τεστ. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 62η θέση, ενώ η Κούβα στην 107η, ανάμεσα σε 220 χώρες. Ήδη στο πρώτο κύμα οι καθηγητές Έμιλι Μόρις και Ιλάν Κέλμαν έλεγαν πως «εάν το σύστημα ανίχνευσης επαφών και δοκιμών της Κούβας θέσει υπό έλεγχο την ασθένεια, η εμπειρία της μπορεί να προσφέρει μαθήματα για τον έλεγχο της πανδημίας και περισσότεροι από τους γιατρούς τους θα είναι διαθέσιμοι για να βοηθήσουν στην προσπάθεια καταπολέμησης της πανδημίας στο εξωτερικό». Φαίνεται όμως ότι τα πήγαν καλά.
Έτοιμοι για στρατιωτική και επιδημιολογική εισβολή
Η Κούβα έχει εντυπωσιακή πείρα στον έλεγχο ιών που συγκλόνισαν και τον ανεπτυγμένο δυτικό κόσμο. Μπόρεσε να περιορίσει καταλυτικά τον κίτρινο πυρετό αλλά και το aids! Ήδη από το 1981, τα ερευνητικά ινστιτούτα της Κούβας δημιούργησαν το Interferon Alpha 2B για την αντιμετώπιση του κίτρινου πυρετού και τα κατάφερε. Ωστόσο, το ίδιο φάρμακο χρησιμοποιήθηκε και για τον COVID-19. Μιλώντας για θεραπείες, ο διευθυντής του Κέντρου Γενετικής Μηχανικής και Βιοτεχνολογίας καθηγητής Δρ Gerardo Guillén, δήλωσε ότι μια πολύ σημαντική απόφαση που ελήφθη ήταν να εισαχθεί η ιντερφερόνη άλφα 2b πολύ νωρίς στα κουβανικά πρωτόκολλα θεραπείας λόγω των αποδεικτικών στοιχείων για την αντιική και ανοσοενισχυτική της ικανότητα.
O καθηγητής Luis Herrera Martinez ανέφερε στην ερευνήτρια του London School of Economics Helen Yaffe, ότι η κουβανική ιντερφερόνη Alpha 2B έχει αποδειχθεί αποτελεσματική για ιούς με χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά του κορονοϊού. «Η χρήση του αποτρέπει την επιδείνωση και τις επιπλοκές σε ασθενείς που έχουν φτάσει σε τέτοιο στάδιο που τελικά μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο».
Την αρχή είχε κάνει ο Φιντέλ Κάστρο που ξήλωσε όλο το προεπαναστατικό σαθρό σύστημα υγείας. Συγκρότησε τις αποτελεσματικές επιτροπές υπεράσπισης της επανάστασης 1960 με αρχική αποστολή την αντιμετώπιση πιθανής εισβολής από τις ΗΠΑ. Στη συνέχεια όμως αυτές αποτέλεσαν μέρος της ευρύτερης κινητοποίησης για την υγειονομική περίθαλψη καθώς η ξένη παρέμβαση φαινόταν λιγότερο πιθανή. Οι Κουβανοί γιατροί εκπαιδεύονταν να μετακινούνται στα πιο δύσβατα ορεινά ή υδάτινα μέρη, όπως οι ειδικές δυνάμεις, ακόμα και με μουλάρια ή κανό!
Έτσι, μάθαιναν να μετακινούν ηλικιωμένους, άτομα με ειδικές ανάγκες, ακόμα και ψυχικά άρρωστους σε ψηλότερα μέρη στην περίπτωση που πλησίαζε τυφώνας. Σήμερα, βοηθούν στην απομάκρυνση των τόπων αναπαραγωγής κουνουπιών κατά τη διάρκεια εμφάνισης κίτρινου πυρετού, συμμετέχουν σε προγράμματα εκπαίδευσης υγείας, διασφαλίζουν τη διανομή καρτών εμβολιασμού παιδιών και βοηθούν στην εκπαίδευση βοηθητικού προσωπικού. Όπως εμφατικά λέει ο καθηγητής Περιβαλλοντικής Ψυχολογίας Don Fitz, «η Κούβα είναι προετοιμασμένη για τον κορονοϊό από το 1959!».
Αποτελεσματικότητα και αλληλεγγύη
Την ίδια στιγμή η ΕΕ με τα απίθανα ποσά που διαθέτει δεν κατάφερε ούτε να προλάβει τον ιό, αλλά ούτε και να τον αντιμετωπίσει. Στην Κούβα επενδυτής και εγγυητής είναι το κράτος, ενώ στη ΕΕ τα λεφτά τα βάζουν κυρίως οι εταιρείες. Όταν λοιπόν στην ΕΕ ταλεφτά τα βάζουν οι εταιρείες-όχι μόνο στην υγεία, αλλά γενικότερα-, η στρατηγική επιλογή των ερευνών (συν;)διαμορφώνεται από τις εταιρείες που συνάπτουν συμφωνίες με τους γραφειοκράτες που δημοσίως διατυμπανίζουν “αλληλεγγύη”. Την ίδια στιγμή οι Κουβανοί έχουν βιώσει έναν στυγνό οικονομικό στραγγαλισμό από τη Δύση, αλλά τα καταφέρνουν υποδειγματικά δίχως να ζητιανεύουν κονδύλια από ένα Κέντρο.
Στην Κούβα ακολούθησαν τα προτάγματα του Κάστρο περί αλληλεγγύης σε όσους έχουν ανάγκη. Οι Κουβανοί γιατροί βοήθησαν τους Αλγερινούς τη δεκαετία του 1960, οι Κουβανοί γιατροί βοήθησαν και τους Ιταλούς στο πρώτο κύμα. Η περίφημη Κουβανική Διεθνή Ιατρική Ταξιαρχία Henry Reeve έχει στείλει περισσότερες από 50 ιατρικές ομάδες σε χώρες σε όλο τον κόσμο για τη θεραπεία ατόμων με κορονοϊό και την πρόληψη της μετάδοσης. Μόνο από τον Οκτώβριο του 2020, περισσότεροι από 3.700 Κουβανοί επαγγελματίες υγείας έχουν συμμετάσχει σε αυτήν την προσπάθεια. Δικαίως 200 πανεπιστημιακοί στις ΗΠΑ ζητάνε να τους δοθεί Νόμπελ.
Προτού οι ΗΠΑ -ίσως- προσγειώσουν τα McDonald’s στην Αβάνα και οι Ευρωπαίοι τους ουρανοκατέβατους κανόνες της ελεύθερης αγοράς τους, οι Κουβανοί έχουν προσφέρει κάτι πολύ πιο σπουδαίο: το μήνυμα ότι διεθνισμός δεν είναι -τόσο- να ταξιδεύεις άνετα και φτηνά είτε για ψυχαγωγία είτε για εκπαίδευση, αλλά να ταξιδεύεις για να προσφέρεις.
