Η μεγαλειώδης δημιουργία του Μίκη Θεοδωράκη επεκτάθηκε και στον κινηματογράφο. Η μουσική του «έντυσε» πολλές ελληνικές και ξένες ταινίες. Το συρτάκι του Ζορμπά στην ομώνυμη ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη (1964) μπορεί να μην του χάρισε Όσκαρ, αλλά ξεσήκωσε τα πλήθη απ’ άκρη σ’ άκρη στον πλανήτη. Tο τραγούδι «Αν Θυμηθείς τ’ Ονειρό μου» στην ταινία «Honeymoon» (1959) που τραγουδήθηκε και από τους Μπητλς, η σύνθεση του για το Σέρπικο του Σίντνεϊ Λιούμετ (1973), το σάουντρακ για την «Κατάσταση πολιορκίας» του Κώστα Γαβρά (1972), ήταν ταινίες που έδωσαν στον μεγάλο συνθέτη πολλές διεθνείς υποψηφιότητες στην κατηγορία μουσικής. Το 1970, για τη μουσική του στο «Ζ», τού απονεμήθηκε το βραβείο BAFTA για πρωτότυπη μουσική, με τον Μίκη εξόριστο τότε στη Ζάτουνα.
Η ταινία «Ζ» (Ζει) του Κώστα Γαβρά βασίστηκε στο ομώνυμο βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού με θέμα την δολοφονία του βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη.
Ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός θα πει στο Αθηναϊκο – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων για τον Μίκη Θεοδωράκη: «Μίκης ο μοναδικός. Μουσικός, συνθέτης μουσικής, τραγουδοποιός, της έντεχνης μουσικής, αλλά και της Όπερας, πολυπρισματικός, Ρωμανός ο Μελωδός, τι άλλο μένει; Όλες οι γκάμες της μουσικής στη φαρέτρα του. Αυτός είναι ο Μίκης που τώρα μας συγκλόνισε με την εκδημία του. Αλλά δεν είναι θάνατος αυτός. Είναι η ζωή που συνεχίζει το ταξίδι της στο Υπερπέραν. Και μας αποχαιρετά με τη “Λήθη” του Λορέντζου Μαβίλη: “Καλότυχοι οι νεκροί που λησμονάνε την πίκρα της ζωής…/ Κι αν πιουν θολό νερό ξαναθυμούνται,/ διαβαίνοντας λιβάνια από ασφοδίλι,/ πόνους παλιούς που μέσα τους κοιμούνται- / Α, δε μπορείς παρά να κλαις το δείλι, / τους ζωντανούς τα μάτια σου ας θρηνήσουν /θέλουν, μα δε βολεί να λησμονήσουν”».
Ήταν το 1963, αμέσως μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, όταν ο Μίκης Θεοδωράκης ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως πρόεδρος της νεοϊδρυθείσας Νεολαίας Λαμπράκη και το 1964 ως βουλευτής της ΕΔΑ.
«Δεν μπορούσαμε να έχουμε άλλη μουσική απ΄αυτή του Μίκη Θεοδωράκη» αφηγείται ο Κώστας Γαβράς αυτοβιογραφούμενος. «Στη διάρκεια του μοντάζ είχα κάνει πολλές δοκιμές, κι αυτή ταίριαζε αρμονικά με τα πλάνα, προσδίδοντάς τους μια πνοή συγκίνησης. Αλλά ο Μίκης ήταν εξόριστος από τους συνταγματάρχες σ’ ένα χωριό της Πελοποννήσου,τη Ζάτουνα, κι εγώ είχα ανάγκη από τη συγκατάθεσή του [ ..] Ο δρόμος προς τη Ζάτουνα ήταν απαγορευμένος για τους ξένους. Αυτή τη φορά, δεύτερη προσπάθεια από τον Ζακ Περρέν. Πάντα χωρίς επιτυχία. Και μετά, λαμβάνουμε ένα πακέτο από τσιγάρα που πάνω του ο Μίκης έχει γράψει την άδεια να χρησιμοποιήσουμε τη μουσική του».
Το σάουντρακ της ταινίας έχει αποσπάσματα διασκευών από το «Γελαστό παιδί », «Το παλληκάρι έχει καημό», «Σ’ αυτή τη γειτονιά» κι άλλα εμβληματικά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη που ο Κ. Γαβράς με έναν Γάλλο συνθέτη ηχογράφησαν τα επιλεγμένα κομμάτια και τα προσάρμοσαν στη χρονική διάρκεια των αντίστοιχων σκηνών.
Νατάσσα Δομνάκη
φωτογραφία των ΑΡΧΕΙΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ: Μέλη της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη σχηματίζουν το “Ζ” στην παραλία. Η φωτογραφία δημοσιεύθηκε στην εφ. «Η Γενιά μας» στις 10/12/1966
