Διαβάστε το εγχειρίδιο τεχνολογίας που εκδόθηκε στο πλαίσιο της περιοδικής έκθεσης «Το ναυάγιο των Αντικυθήρων: το πλοίο – οι θησαυροί – ο Μηχανισμός στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο». Την επιμέλεια της έκδοσης έκαναν οι: Αλεξάνδρα Χριστοπούλου – Αναστασία Γκαδόλου – Πολυξένη Μπούγια.
Η τεχνολογία συνυπάρχει με τον άνθρωπο από τότε που ο παλαιολιθικός μας πρόγονος χτύπησε την πέτρα με μιαν άλλη για να κατασκευάσει το πρώτο του εργαλείο. Έκτοτε, όλα τα ανθρώπινα επιτεύγματα αποτελούν έργα τέχνης, με την αρχική σημασία του όρου τέχνη, που είναι όνομα ουσιαστικό προερχόμενο από το αρχαίο ρήμα τεύχω, δηλ. δημιουργώ/κατασκευάζω με επιδεξιότητα ή το ρήμα τίκτω. Η γλυπτική και η κεραμεική, τα μαθηματικά, η αρχιτεκτονική και η φυσική περιλαμβάνονται στους τομείς της τέχνης και της τεχνολογίας. Με δέος ο άνθρωπος συνειδητοποίησε από πολύ νωρίς το μεγαλείο των επιτευγμάτων του και με ταπεινότητα το περιέβαλε με τη θεότητα και το μύθο. Για την ελληνική αρχαιότητα ήσαν η Μήτις, προσωποποίηση της σοφίας, της φρόνησης και της ευρηματικότητας για την επιβίωση, ο Ερμής, εφευρέτης του πυρός, ο Ήφαιστος, προστάτης της μεταλλουργίας, η Αθηνά, προστάτις σε πλειάδα τεχνιτών, οι Μούσες, οι Τελχίνες, οι Κύκλωπες, αλλά και ο Προμηθέας και ο Δαίδαλος.
Τέχνη ή τεχνολογία, ουσιαστικά, είναι η διεργασία της διαρκούς ανέλιξης του νοήμονος ανθρώπου. Τα επιτεύγματά του, κάθε φορά που πρωτοεμφανίζονται, έλκουν και ελκύουν τους συγχρόνους τους. Στη συνέχεια, αφού γίνουν κτήμα όλων, παίρνουν τη θέση τους στην εξελικτική κλίμακα του τομέα στον οποίο έχουν καταχωριστεί. Κάπως έτσι, για παράδειγμα, η τέχνη της κεραμεικής έφτασε από τα χειροποίητα νεολιθικά αγγεία στα περίτεχνα ερυθρόμορφα της κλασικής εποχής.
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων δεν αποτελεί εξαίρεση, αφού ενσωματώνει όλη την προηγούμενη γνώση της αρχαίας τεχνολογίας. Αποτελεί ένα εκπληκτικό τεχνολογικό επίτευγμα και έχει χαρακτηριστεί ως ο πρώτος υπολογιστής της ανθρωπότητας . Με αυτή την αφορμή δημιουργήθηκε το παρόν εγχειρίδιο. Εκτός από τον Μηχανισμό, κάθε εύρημα από το ναυάγιο των Αντικυθήρων, από το ίδιο το πλοίο και τον εξοπλισμό του έως το πολύτιμο φορτίο του, -τα μαρμάρινα και χάλκινα αγάλματα, τα γυάλινα σκεύη, τα
χρυσά κοσμήματα, το πλήθος των πήλινων αγγείων και τις χάλκινες κλίνες-, προϋποθέτει ωρίμανση, εμπλουτισμό και εξέλιξη παλαιότερων τεχνικών ή/και εξειδικευμένη τεχνογνωσία.
Η παρούσα έκδοση αποτελεί μια επιπλέον προσφορά στο κεφάλαιο Ναυάγιο των Αντικυθήρων και εντάσσεται, αναφορικά με την ομώνυμη περιοδική έκθεση, στις δράσεις τόσο του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου όσο και των ειδικών επιστημόνων, που συνεργάστηκαν για την όσο το δυνατό άρτια και επικαιρωμένη ενημέρωση του κοινού.
Ελπίζουμε, ότι μέσα από τις σελίδες του θα φωτιστεί η αθέατη πλευρά αυτών των τεχνουργημάτων αλλά και το εύρος και η καινοτομία της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας, ότι θα εκτιμηθεί η προσφορά της αρχαίας ελληνικής διανόησης στον ευρωπαϊκό και τον παγκόσμιο πολιτισμό.
Ευχαριστούμε θερμά τον ΟΤΕ και την COSMOTE για τη χρηματοδότηση αυτής της έκδοσης, η οποία, σε συνδυασμό με τον επιστημονικό κατάλογο και τον μικρό οδηγό που εκδόθηκαν στο πλαίσιο της έκθεσης, Το Ναυάγιο των Αντικυθήρων. Το Πλοίο-οι Θησαυροί-ο Μηχανισμός, πιστεύουμε ότι θα συμβάλλει σημαντικά στην πολλαπλή ανάγνωση των ευρημάτων του Nαυαγίου και του Μηχανισμού των Αντικυθήρων.
Δρ. Αλεξάνδρα Χριστοπούλου
Προϊσταμένη του Τμήματος Δημοσίων Σχέσεων και
Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου
Ακολουθεί η έκδοση σε ψηφιακή μορφή.
