Αν ανατρέξει κανείς σε βιβλία, τουριστικούς οδηγούς ή περιοδικά παλαιότερων εποχών, να διαβάσει για τη φυσιογνωμία των Κυθήρων, θα βρει πάρα πολλές αναφορές στον Ποταμό ο οποίος χαρακτηρίζεται το κεφαλοχώρι του νησιού. Κι όποιος αναζητήσει την ετυμολογία της λέξης κεφαλοχώρι θα διαβάσει κάπως έτσι: «το μεγαλύτερο ή σημαντικότερο χωριό μιας περιοχής, συνήθως και το πιο πλούσιο, το οποίο δεν είχε εξάρτηση από άλλα χωριά». Κατά κοινή ομολογία ο Ποταμός αποτέλεσε για δεκαετίες, ίσως και αιώνες, το ισχυρότερο εμπορικό κέντρο του νησιού. Μαζί με τους γειτονικούς οικισμούς συγκεντρώνει, ακόμη και σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος του μόνιμου πληθυσμού.
Εδώ και δέκα χρόνια, όσοι ζούμε και παρακολουθούμε τα τοπικά πράγματα, διαπιστώνουμε ότι ο Ποταμός έχει πλέον χάσει αυτήν την πρωτοκαθεδρία. Πολύ νωρίτερα είχαμε αποδεχθεί το τέλος της Χώρας, της πρωτεύουσας, που τους χειμερινούς μήνες μετατρέπεται σε στοιχειωμένη πόλη, πιο πολύ και από την Παλιόχωρα. Τα δύο πάλαι ποτέ μεγαλύτερα χωριά του νησιού έχουν «παραδώσει τα σκήπτρα» στο Λιβάδι. Έναν οικισμό που μέχρι πριν 70 χρόνια δεν υπήρχε καλά – καλά, και «Λιβάδια» εννοούντο οι πέριξ μικροί οικισμοί, όπως το Κατούνι, το Στραπόδι, τα Φατσάδικα και το Κάτω Λιβάδι.
Το Λιβάδι αργά και σταθερά οικοδομήθηκε, απέκτησε εμπορική ζωή, τουριστικά καταλύματα και υπηρεσίες που εξυπηρετούν σήμερα τους περισσότερους κατοίκους του νησιού. Για να διαπιστώσουμε την υπεροχή του σε διάφορους τομείς αρκεί να αναλογιστούμε τι προσφέρει στον μόνιμο κάτοικο του νησιού αλλά και στον επισκέπτη. Το Λιβάδι σήμερα έχει περί τις δέκα επιχειρήσεις εστίασης, κρεοπωλείο, αρτοποιείο, καταστήματα τροφίμων – σούπερ μάρκετ, ειδών ένδυσης, ηλεκτρικών συσκευών, γραφεία ταξιδίων και άλλων υπηρεσιών, τρία γραφεία ταχυμεταφορών, ωδείο, φροντιστήρια, φαρμακείο, βενζινάδικο, βιβλιοπωλείο, πρακτορείο ΟΠΑΠ, κομμωτήριο και κουρείο. Θα πρέπει να συνυπολογιστεί η μεγάλη εμπορική παρουσία της ΑΒ Βασιλόπουλος (Ahold Delhaize Group) καθώς και η Αφοί Λουράντου ΕΠΕ με σημαντική εμπορική δραστηριότητα, μόλις 1 χλμ από το Λιβάδι.
Το 2021 στο Λιβάδι έκανε και επίσημα ποδαρικό ένα φιλόδοξο σχέδιο ψυχαγωγικής δραστηριότητας, το Kamares Multivenue, συμφερόντων της εταιρείας «Μαυρομάτης ΙΚΕ». Ο πολυχώρος αυτός, που στεγάζεται σε περίπου 2500 τ.μ προσφέρει στους κατοίκους του νησιού ένα υπερσύγχρονο γυμναστήριο, μία σχολή πολεμικών τεχνών, ένα πολυτελές εστιατόριο – μπαρ, παιδότοπο και αίθουσες αναψυχής και παιχνιδιού. Προσφάτως, η ίδια εταιρεία αγόρασε μεγάλη ιδιωτική έκταση νοτίως του Λιβαδίου, στην οποία δημιούργησε ένα μεγάλο χώρο δωρεάν στάθμευσης και σχεδιάζει να αναπτύξει εκεί και άλλες δραστηριότητες.
Το Λιβάδι, διαθέτοντας ακόμη μεγάλες ανεκμετάλλευτες εκτάσεις, αλλά και κτίρια που είναι ακόμη σε ημιτελή κατάσταση, έχει καθιερωθεί ως ο πιο αναπτυσσόμενος οικισμός και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον πώς θα εξελιχθεί τα επόμενα χρόνια.
Στον αντίποδα αυτής της ξέφρενης ανάπτυξης βρίσκεται ο Ποταμός που αναμετράται ίσως με τη χειρότερη χρονικά περίοδο της εμπορικής του ζωής, ενώ έχει βγει λαβωμένος από μία δεκαετία μεγάλων αλλαγών. Για τον Ποταμό τα πράγματα ξεκινούν να παίρνουν την «κάτω βόλτα» από την εποχή που η Ελλάδα υποτάχθηκε στην πολιτική των μνημονίων. Μέχρι και σήμερα, τρία χρόνια μετά την έξοδο της χώρας από την αυστηρή επιτήρηση των μνημονίων, ο Ποταμός μετράει «πληγές» καθώς σε αυτή τη δεκαετία «έχασε» μία τράπεζα, ένα νοσοκομείο, το εμπορικό κατάστημα του ΟΤΕ, το πρακτορείο του ΟΠΑΠ, ενώ ο μισός εμπορικός δρόμος από το φαρμακείο μέχρι την Ιλαριώτισσα παραμένει ξενοίκιαστος σχεδόν όλο το χρόνο. Κι ίσως πολύ σύντομα, στα πλαίσια «εξυγίανσης» των ΕΛΤΑ, θα κλείσει και το τοπικό ταχυδρομείο. Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθεί το «πάγωμα» της μεγάλης επένδυσης Παναγόπουλου στην είσοδο του χωριού, η για πολλά χρόνια εγκατάλειψη του Δημοτικού Θεάτρου και η απραξία στην επίλυση του μείζονος προβλήματος της στάθμευσης στο κέντρο του χωριού.
Η Χώρα, αν και από δεκαετίες έχασε την αίγλη της και τη σημασία που είχε – η διακοπή της κρουαζιέρας την συρρίκνωσε οικονομικά – ομοίως αντιμετώπισε αλλαγές με αρνητικό πρόσημο στα χρόνια των μνημονίων. Το κλείσιμο της εφορίας, του επαρχείου και άλλων υπηρεσιών ενέτειναν την πτωτική της πορεία μετατρέποντάς την σε έρημο τοπίο τους περισσότερους μήνες του χρόνου.
Και ο Ποταμός και η Χώρα βιώνουν μία κατάσταση κρίσιμη, με αβέβαιο μέλλον. Και για τους δύο οικισμούς δεν υπάρχουν ελπιδοφόρες προοπτικές, όσο τα πράγματα παραμένουν στάσιμα και τα προβλήματα αυξάνονται. Από πολλούς αναζητείται ένα όραμα που θα δώσει ελπίδα για το ζωντάνεμα των δύο οικισμών. Πρέπει να σημειωθεί ότι ούτε το Λιβάδι απέκτησε ξαφνικά μία μέρα όραμα για να αναπτυχθεί όπως είδαμε. Η εξέλιξή του μπορεί να χαρακτηριστεί συγκυριακή και ασφαλώς ευνοημένη από τη γεωμορφολογία της περιοχής. Είναι γνωστό ότι ήδη τους καλοκαιρινούς μήνες ο κεντρικός δρόμος ασφυκτιεί από την οδική κυκλοφορία. Η υποτιθέμενη ανάπλαση πριν 10 χρόνια στον κεντρικό δρόμο του Λιβαδίου δεν βοήθησε το χωριό, ενώ η περιβόητη παρακαμπτήριος οδός που έταζαν οι πολιτικοί σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις έχει σχεδόν ξεχαστεί. Κατά συνέπεια ολοκληρωμένο σχέδιο ανάπτυξης δε συναντάται πουθενά.
Πώς θα μπορέσουν ο Ποταμός και η Χώρα να ανακτήσουν τη χαμένη τους αίγλη και οικονομική και κοινωνική ζωή; Δε θα κάνουμε συγκεκριμένες προτάσεις σε αυτό το άρθρο, θα το αφήσουμε για μια άλλη φορά. Όμως επισημαίνουμε εδώ μερικά ζητήματα που χωρίς άλλες αναβολές μπορούν και πρέπει να συζητηθούν και να βρεθούν λύσεις. Πρώτα και κύρια οι δημόσιοι χώροι πρέπει να γίνουν περισσότερο φιλικοί στην κοινωνία. Να φύγει καθολικά το αυτοκίνητο από τα κέντρα των οικισμών όπως συμβαίνει σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο. Να ανασάνουν οι άνθρωποι και τα παιδιά. Να ευνοηθεί η επιχειρηματικότητα. Χρειάζονται «ενέσεις» κεφαλαίων και επιχειρηματικών ιδεών. Υπάρχει ανάγκη να ανοίξουν δρόμοι και χώροι στάθμευσης που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη των οικισμών. Να αξιοποιηθεί ο δημόσιος χώρος, με όρους, ισονομία και εξυπηρέτηση πολιτών και επαγγελματιών. Να επιστρέψει ξανά στα παιδιά ο κλεμμένος χώρος που τους πήραμε. Η αισθητική της απαγόρευσης χωρίς την διάθεση εναλλακτικής είναι πληγή για τη νέα γενιά. Αν θες να απαγορεύσεις το ποδόσφαιρο στην πλατεία, φτιάξε πρώτα ένα μικρό γήπεδο στην άκρη του χωριού.
Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που απασχολεί αυτούς τους οικισμούς και αποτελεί σημείο εκκίνησης για την πρόοδο είναι η βούληση των ίδιων των κατοίκων και επαγγελματιών. Θα πρέπει να παρθούν αποφάσεις σε τοπικό – συλλογικό επίπεδο που ενίοτε θα θίγουν κάποια μικροσυμφέροντα, κάποιο βόλεμα, ή κάποιο ατομικό προνόμιο. Δε μπορούν να γίνουν αλλαγές και να αναπτυχθεί ένας τόπος αν πρωτίστως ο ανθρώπινος παράγοντας δεν συναινέσει σε ένα νέο προοδευτικό συμβόλαιο. Εν κατακλείδι το μεγάλο ερώτημα στο οποίο πρέπει να απαντήσουμε είναι: «Πως ονειρευόμαστε τον Ποταμό, τη Χώρα, το Λιβάδι και τα χωριά μας τα επόμενα δέκα με είκοσι χρόνια;» Ένας τέτοιος διάλογος πρέπει να αρχίσει τώρα. Κάτοικοι, επιχειρηματίες και θεσμοί οφείλουν να συμμετάσχουν και να πράξουν προοδευτικά. Και σύντομα να χαραχθούν οι πολιτικές που θα εξασφαλίσουν ένα καλύτερο μέλλον για τους οικισμούς μας.
Δημιουργός του άρθρου:
