Υπάρχει μια τάση των social media να δημιουργούν στους δισεκατομμύρια χρήστες τους την ψευδαίσθηση ότι ο κόσμος γύρω τους είναι ένας κόσμος που λίγο πολύ τους μοιάζει. Πώς συμβαίνει αυτό; Αυτή η μυστηριώδης δύναμη που ακούει στο όνομα «αλγόριθμος» μπορεί να μην ξέρει κανείς μας ακριβώς πώς λειτουργεί.
Ξέρουμε όμως πως εν πολλοίς είναι φτιαγμένος για αυτόν ακριβώς τον σκοπό. Για να κάνει τα social media να μοιάζουν με ένα ενδιαφέρον, ασφαλές και άνετο περιβάλλον. Πώς το καταφέρνει αυτό; Με το να εμφανίζει στην αρχική σου πράγματα από τους κοντινούς σου ανθρώπους ή από ανθρώπους που μοιάζουν με σένα σε ιδέες, lifestyle και τρόπους έκφρασης. Τι συμβαίνει όμως όταν βρίσκεις τις τρύπες σε αυτό το τέλεια οργανωμένο σύστημα;
Η πρώτη και λογική κίνηση που κάνουν πολλοί από εμάς είναι το unfriend. Αφού δεν λέει να σταματήσει να εμφανίζεται μπροστά σου και συνεχίζει να σε ταράζει λες «οκ, ή θα τσακωθώ ή θα τον εξαφανίσω από μπροστά μου». Οι περισσότεροι τείνουν να κάνουν το δεύτερο. Γιατί να χαλάσεις τη ζαχαρένια σου; Με δύο απλά κλικς πετυχαίνεις και να μην τσακωθείς αλλά και να διατηρήσεις προστατευμένο τον ασφαλή σου ψηφιακό χώρο στα social media.
Η Digital Third Coast έκανε πρόσφατα μια έρευνα ως προς τη χρήση των social media στην πανδημία. Εκεί φάνηκε πως ένα ποσοστό κοντά στο 20% των ερωτηθέντων είχε σβήσει κάποιον φίλο εξαιτίας των διαφωνιών τους, ενώ ένα 15% επέλεξε να διαγράψει ένα μέλος της οικογένειάς του για τον ίδιο λόγο.
Αυτή η τάση του να «να χαλάνε οι φιλίες για το Facebook» δεν είναι φυσικά καινούργια. Στην εποχή όμως του lockdown όπου τα social media γίνονται ο μόνος τρόπος επικοινωνίας για τους ανθρώπους, η τάση αυξάνεται. Έχουμε περισσότερες απαιτήσεις από την επικοινωνία μας σε αυτό. Έχουμε ταυτόχρονα ακόμα μεγαλύτερη ανάγκη να βρίσκουμε ένα όσο το δυνατόν πιο ήρεμο ψηφιακό περιβάλλον.
Υπάρχει μια οπτική που λέει πως αυτό είναι και το σωστό. Οι ειδικοί ψυχικής υγείας πολύ συχνά τείνουν να τονίζουν πόσο σημαντικό είναι για κάποιον άνθρωπο που ζει σε τοξικό περιβάλλον να φύγει από αυτό. Δεν μπορώ να βρω ποια είναι εδώ η διαφορά. Ένα ψηφιακό περιβάλλον μπορεί να είναι εξίσου τοξικό με ένα πραγματικό.
Υπάρχουν όμως και άλλα προβλήματα που πρέπει να λάβουμε υπόψη. Για παράδειγμα, είναι εύκολο να διαγράψουμε κάποιον που δεν έχουμε συναντήσει ποτέ μας ή κάποιον που έχουμε χρόνια να δούμε. Τι συμβαίνει όμως όταν αυτός με τον οποίο διαφωνούμε, είναι ένας άνθρωπος πολύ κοντινός σε μας. Τότε υπάρχει η επιλογή να αποκρύψουμε όσα λέει από την αρχική μας σελίδα χωρίς όμως να δει αυτός ότι τον διαγράψαμε. Με τον τρόπο αυτό είναι βέβαιο πώς θα γλυτώσουμε πολλές αμήχανες -καθόλου ψηφιακές αυτές- στιγμές.
«Το να αποφεύγεις τη σύγκρουση είναι κάτι λογικό. Το να κλείνεσαι όμως και να απομονώνεσαι από ένα περιβάλλον διαφορετικό από εσένα, πιστεύω, ότι δεν είναι το σοφότερο πράγμα στον κόσμο», λέει στον Guardian η ερευνήτρια και πειραματική ψυχολόγος, Caitlin McCurrie.
«Δεν θέλω να βάλω εδώ ηθικό πρόσημο και να μιλήσω για σωστό ή λάθος… Αν πράγματι το να επικοινωνείς με ανθρώπους που σκέφτονται το ίδιο με σένα σε κάνουν να νιώθεις καλύτερα και ψυχικά υγιή, τότε καν’το», αλλά προσθέτει «το να έχουμε την ικανότητα να συμμετέχουμε σε διάλογο με ανθρώπους διαφορετικών ιδεολογιών από η δική μας, τότε αυτό είναι ένα πραγματικά θετικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε».
Μια μικρή λύση. Αν θέλουμε να κρατήσουμε την επαφή μας με κάποιον αλλά μας τρώει το δίκιο μας υπάρχει κάτι πολύ υγιές. Αντί να μπούμε σε απρόσωπο διάλογο στα σχόλια κάτω από το πόστ του, ίσως είναι καλύτερο να ανοίξουμε έναν πιο ειλικρινή διάλογο στο messenger του. Εκεί το αφηρημένο προφίλ που κρύβεται πίσω από το στάτους αποκτάει και πάλι τις ανθρώπινές του διαστάσεις.
Με αυτόν τον τρόπο και θα εκτονωθούμε αλλά και θα μπορούσουμε να μπούμε σε έναν πιο παραγωγικό διάλογο. Όλα αυτά βέβαια τα γράφουμε πάντα με βάση τη συναισθηματική μας υγεία. Ίσως όμως είναι ένα τρόπος να μιλήσουμε και πολιτικά με ανθρώπους που το να τους βρίζουμε απλώς τους τσιμεντώνει τις ακραίες απόψεις που έχουν για τα πράγματα.
Του Νίκου Σταματίνη
