Δεν έχεις ιδιαίτερη διάθεση για συναναστροφές. Τις αποφεύγεις, γιατί ακόμα κι όταν έκανες την αβαρία να ακολουθήσεις μια παρέα, διαπίστωσες πως περισσότερο «άδειαζες», παρά «γέμιζες». Δεν άντλησες την παραμικρή χαρά ή ευχαρίστηση. Τουναντίον, αισθάνθηκες κούραση. Ενδεχομένως να μη φταις εσύ –και το πώς ξύπνησες–, αλλά τα επίπεδα ντοπαμίνης που εκκρίνεις. Ενδεχομένως να πάσχεις από ανηδονία.
Ως ανηδονία ορίζεται η αδυναμία ή η μειωμένη δυνατότητα να βιώνουμε ευχαρίστηση, από την όποια δραστηριότητα. Ακούγεται ως κάτι απλό. Δεν είναι. Εξ ου και ανήκει στις νευροψυχιατρικές διαταραχές.
Δηλαδή, δεν είναι κάτι που μας συμβαίνει γιατί έτσι ξυπνήσαμε. Το θέμα είναι πολύ βαθύτερο.
Σύμφωνα με έρευνα για τους νευροβιολογικούς μηχανισμούς της ανηδονίας, που δημοσιεύτηκε το 2008, θεωρείται βασικό χαρακτηριστικό της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής, σύμφωνα με τα κριτήρια DSM-IV για τη μείζονα κατάθλιψη και τον ορισμό του μελαγχολικού υποτύπου.
Αναλύσεις ατόμων με διάφορα επίπεδα ανηδονίας δείχνουν ότι κεντρικό –αλλά όχι αποκλειστικό– ρόλο παίζει η ντοπαμίνη. Πρόκειται για χημική ένωση-νευροδιαβιβαστή του εγκεφάλου, που συμμετέχει σε πάμπολλες μείζονες λειτουργίες. Μετέχει στη ρύθμιση της συμπεριφοράς, τη γνωστική λειτουργία, τον ύπνο, τη διάθεση, τη μνήμη εργασίας, την ανταμοιβή και την ευχαρίστηση.
Η ανηδονία έχει δύο τύπους
Διακρίνονται δύο διαφορετικοί τύποι ανηδονίας:
- Η φυσική – δεν μπορούμε να ευχαριστηθούμε σωματικές αισθήσεις.
- Η κοινωνική – δεν μπορούμε να ευχαριστηθούμε τη συναναστροφή με άλλους ανθρώπους.
Και οι δύο θεωρούνται συμπτώματα κατάθλιψης και άλλων θεμάτων ψυχικής και σωματικής υγείας.
Η κοινωνική ανηδονία δεν έχει σχέση με το κοινωνικό άγχος, που περιλαμβάνει φόβο, αρνητικά συναισθήματα και εσωστρέφεια.
Πώς θα καταλάβεις αν έχεις κοινωνική ανηδονία
Σύμφωνα με το Good Therapy, στις ενδείξεις της κοινωνικής ανηδονίας ανήκουν:
- Κοινωνική απόσυρση – δεν θες τις δραστηριότητες που περιλαμβάνουν κι άλλους.
- Αποχή από διαπροσωπικές σχέσεις.
- Μειωμένη συναισθηματική απόκριση – δυσκολεύεσαι να χαμογελάσεις, να αγκαλιάσεις και να γιορτάσεις.
- Καταθλιπτική διάθεση – επιλέγεις να είσαι μόνος/μόνη.
- Δυσκολία στην κοινωνική προσαρμογή – δυσκολεύεσαι να προσαρμοστείς σε κοινωνική περιβάλλον.
- Μειωμένη αισιοδοξία.
- Μονότονη λεκτική έκφραση – εφόσον δεν βιώνεις χαρά, μιλάς με επίπεδο τρόπο.
Δεν σου λέει τίποτα η κοινωνική ανταμοιβή; Υπάρχει λόγος
Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience ενημέρωσε ότι «τα άτομα με σχιζοφρένεια και κοινωνική ανηδονία παρουσιάζουν αλλοιωμένη νευρωνική επεξεργασία για την επεξεργασία κοινωνικής ανταμοιβής». Κάτι που οδηγεί σε εξασθενημένη κοινωνική αλληλεπίδραση και κοινωνική δυσλειτουργία.
Όπως έγραψαν οι ερευνητές της ομάδας από την Κίνα (με επικεφαλής τον Dr Raymond Chan, από το Ινστιτούτο Ψυχολογίας της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών), οι ασθενείς με σχιζοφρένεια και τα άτομα με κοινωνική ανηδονία έχει αποδειχθεί ότι παρουσιάζουν μειωμένη επεξεργασία κοινωνικής ανταμοιβής, που τελικά οδηγεί σε εξασθενημένη κοινωνική αλληλεπίδραση και κοινωνικές δυσλειτουργίες.
Ωστόσο, οι περισσότερες από τις προηγούμενες μελέτες σχετικά με την πρόβλεψη κοινωνικής ανταμοιβής στις διαταραχές του φάσματος της σχιζοφρένειας περιορίζονταν στον σχεδιασμό συμπεριφοράς.
Παρέμενε ασαφές εάν η υποτιθέμενη νευρωνική επεξεργασία, για την πρόβλεψη κοινωνικής ανταμοιβής, είναι διαφορετική σε άτομα με σχιζοφρένεια και σε άτομα με κοινωνική ανηδονία.
Οι Κινέζοι επιστήμονες εξέτασαν συγκεκριμένα τους υποκείμενους νευρικούς μηχανισμούς της πρόβλεψης κοινωνικής ανταμοιβής σε αυτούς τους πληθυσμούς, σε 23 άτομα με σχιζοφρένεια και 37 άτομα με κοινωνική ανηδονία. Τα προκαταρκτικά ευρήματα υποδεικνύουν ότι «οι ασθενείς με σχιζοφρένεια και τα άτομα με κοινωνική ανηδονία φαίνεται να παρουσιάζουν αλλοιωμένη νευρωνική επεξεργασία, για την πρόβλεψη κοινωνικής ανταμοιβής. Τέτοιες νευρικές δραστηριότητες έδειξαν εξασθενημένη συσχέτιση με τα χαρακτηριστικά ενός πραγματικού κοινωνικού δικτύου».
