Φωνάζει διαρκώς αυτή η μάντρα, τα τελευταία 3 χρόνια πιο έντονα, ότι “παγκοσμιοποίηση τέλος” και “ότι ξέρατε να παπαγαλίζετε σχετικά, ξεχαστε το”. Και ότι πάμε τωρα προς έναν (τουλάχιστον) διπολικό κόσμο με ζώνες και υποδομές που θα στηρίζουν μη συγκοινωνούντα μεταξύ τους νομισματοπιστωτιά συστήματα, ίδιας πάνω κάτω φιλοσοφίας (που όμως συνεχίζουν να αγνοούν το διαδίκτυο και την δυναμική του).
Ότι γίνεται από τον Ιούνιο του 19 και μετά είναι πράξεις οριοθέτησης αυτών των ζωνών για τον έλεγχο των “περασμάτων” εμπορικών ή ενεργειακών δρόμων ή για την παράκαμψη των “σημείων ελέγχου” του αντιπάλου. Όπως το κανάλι του Σουέζ ή του Παναμά λόγου χάριν, που αναδείχτηκαν ως τέτοια κυρίως κατά τον προηγούμενο Ψυχρό Πόλεμο.
Όμως σήμερα δημιουργούνται και νέα περάσματα, που απαιτούν ένθεν κεκείθεν “watch dogs” τύπου Ισραήλ -Αιγυπτος. Ένα τέτοιο είναι και το πλέγμα των τεσσάρων χωρών της Σκανδιναβίας και η Αλάσκα για τον έλεγχο των νέων θαλάσσιων οδών στον Αρκτικό κύκλο, που αναδεικνύονται από το λιώσιμο των πάγων.
Λόγω της στρατηγικής της θέσης και των φυσικών πόρων πάνω σε αυτές τις νέες διαδρομές, η Κίνα έχει εκπονήσει έγκαιρα έναν “πολικό δρόμο του μεταξιού” για να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην περιοχή της Αρκτικής, επιχειρώντας να αναπτύξει κοινά έργα με τοπικούς παράγοντες, ιδιαίτερα τη Ρωσική Ομοσπονδία, ανοίγοντας μια νέα οδό διαμετακόμισης για τα εμπορεύματά της.
Ο πολικός δρόμος του μεταξιού αναφέρεται στις πλωτές διαδρομές της Αρκτικής Θάλασσας που συνδέουν τρία μεγάλα οικονομικά κέντρα, τη Βόρεια Αμερική, την Ανατολική Ασία και τη Δυτική Ευρώπη, μέσω του Αρκτικού Κύκλου. Καθώς η τήξη των θαλάσσιων πάγων καθιστά δυνατό το άνοιγμα της περιοχής στη ναυσιπλοΐα, δημιουργώντας σημαντικά μειωμένους θαλάσσιους δρόμους, όπως το North Sea Passage, προωθώντας έτσι τη συνολική ανάπτυξη της οικονομίας στον περιφερειακό βορρά, η οποία θα οδηγήσει σε σημαντικές αλλαγές τα παγκόσμια επιχειρηματικά και ναυτιλιακά μοντέλα.
Λόγω της γεωγραφικής της θέσης, η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας έχει οριστεί ως «Κοντά στην Αρκτική Πολιτεία» στην προσφατη (2021) σύνοδο των χωρών του Αρκτικού Κύκλου στο Ρεκιαβικ της Ισλανδίας. Το Πεκίνο έγινε ζωτικός ενδιαφερόμενος σε αυτήν την περιοχή και το 2018 η Κίνα δημοσίευσε την πρώτη της λευκή βίβλο όπου δήλωσε την επιθυμία και τη στρατηγική της να συμμετάσχει στην εξερεύνηση και εκμετάλλευση πετρελαίου, φυσικού αερίου, ορυκτών και άλλων μη ζωντανών πόρων , χρησιμοποιώντας αυτούς τους πόρους νόμιμα και ορθολογικά. Το Πεκίνο πρόσθεσε επίσης ότι θα ήταν απαραίτητο να κατανοήσουμε την περιοχή της Αρκτικής, να αναπτύξουμε τους τομείς της αλιείας και του τουρισμού, μαζί με άλλους βιολογικούς πόρους, να προστατεύσουμε το οικολογικό περιβάλλον, να αντιμετωπίσουμε από κοινού την κλιματική αλλαγή και να συμμετάσχουμε στη διακυβέρνηση της Αρκτικής στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας Belt and Road. Τον Ιούλιο του 2018, η Κίνα ολοκλήρωσε την πρώτη παράδοση LNG από την Αρκτική.
Η Αρκτική έχει μοναδική γεωγραφική θέση και περιλαμβάνει χερσαία και θαλάσσια περιοχή βόρεια του Αρκτικού Κύκλου με χώρο περίπου 21 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα. Στο διεθνές δίκαιο, η Αρκτική περιλαμβάνει τις βορειότερες χερσαίες παράκτιες χώρες της Ευρώπης, της Ασίας και της Βόρειας Αμερικής, δίπλα στον Αρκτικό Ωκεανό και τα σχετικά νησιά. Περιλαμβάνει θαλάσσιες περιοχές που υπόκεινται σε εθνική δικαιοδοσία, την ανοιχτή θάλασσα και την περιοχή του Αρκτικού Ωκεανού. Επί του παρόντος δεν υπάρχει ενιαία συνολική συνθήκη για όλα όσα αφορούν τις υποθέσεις της Αρκτικής και, προφανώς, και κανένα αποτελεσματικό σύστημα συλλογικής ασφαλείας, τόσο στρατιωτικής όσο και περιβαλλοντικής.
Σύμφωνα με την κινεζική Λευκή Βίβλο που δημοσιεύθηκε το 2018, η πρωτοβουλία του Πεκίνου προσφέρει στους ενδιαφερόμενους την ευκαιρία να οικοδομήσουν έναν “πολικό δρόμο του μεταξιού” διευκολύνοντας τη συνδεσιμότητα και τη βιώσιμη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη στην Αρκτική . Κατά τη διάρκεια της θητείας του ως Προέδρου της Ισλανδίας και Προέδρου του Αρκτικού Κύκλου, ο Olaf Ragnar Grimsson τόνισε ότι η Κίνα, όπως κάθε έθνος πέρα από την πολική περιοχή, θα έπρεπε να έχει εμπλακεί στη δυναμική της Αρκτικής. Δηλώνοντας ότι «Είναι λάθος σενάριο να πιστεύουμε ότι αυτό θα αφορά μόνο εκείνους τους ανθρώπους που ζουν στην Αρκτική. Θα απασχολεί κάθε έθνος», πρακτικά ο υπό Δανική κυβέρνηση Γκρίμσον κάλεσε το Πεκίνο να επεκτείνει τα συμφέροντά του στην περιοχή πέντε χρόνια πριν η Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας αναπτύξει τη στρατηγική της στην περιοχή.
Η πιθανή συνεργασία Ρωσίας και Κίνας στην περιοχή της Αρκτικής
Η Ρωσία ενδιαφέρεται για την περιοχή της Αρκτικής λόγω της εγγύτητας και της άμεσης εμπλοκής της. Πράγματι, η Ρωσική Ομοσπονδία έχει επεκτείνει τις στρατιωτικές και εμπορικές δυνατότητές της στην περιοχή και έχει συνεργαστεί με την Κίνα στα έργα υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) αφού η παγκόσμια ζήτηση έχει αυξηθεί ραγδαία και θα παραμείνει σε αυτά τα επίπεδα τουλάχιστον μέχρι το 2050. Για παράδειγμα, το Πεκίνο και η Μόσχα έχουν συνεργαστεί στο έργο Yamal LNG που βρίσκεται στην αρκτική ακτή της Ρωσίας, κοντά στη Sabetta στη χερσόνησο Yamal.
Το ολοκληρωμένο έργο LNG αξίας 27 δισεκατομμυρίων δολαρίων περιλαμβάνει την ανάπτυξη του γιγαντιαίου κοιτάσματος φυσικού αερίου South Tambey (Tambeyskoye), μιας μονάδας LNG 17,4 εκατομμυρίων μετρικών τόνων ετησίως και που αποτελείται από τέσσερες γραμμές διεργασίας και ναυτιλιακές εγκαταστάσεις στο ειδικά κατασκευασμένο λιμάνι του η Sabetta, για την προμήθεια LNG στις αγορές φυσικού αερίου Ασίας-Ειρηνικού και της Ευρώπης μέσω του Αρκτικού Κύκλου.
Το Power of Siberia είναι ο δεύτερος αγωγός συνεργασίας Κίνας-Ρωσίας και αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία προς το τέλος του 2022 για να μετριαστεί η τρέχουσα ενεργειακή έλλειψη της Κίνας. Προς αυτό τον αγωγό κατευθύνονται τώρα οι ποσότητες φυσικού αερίου που, με τον ένα ή άλλο τρόπο, αποκλείονται από τις αγορές της Δυτικής Ευρώπης.
Τον Αύγουστο του 2021, η China Communications Construction Company κέρδισε τη σύμβαση για την κατασκευή τερματικού σταθμού LNG στη χερσόνησο Καμτσάτκα, Ρωσία, επεκτείνοντας περαιτέρω τις ρωσικές αποστολές LNG στην Ασία.
Μεγάλο μέρος του αρχικού έργου του Polar Silk Road θα επικεντρωθεί στο πέρασμα της Βόρειας Θάλασσας, μειώνοντας έτσι τον χρόνο και το κόστος της αποστολής αγαθών μεταξύ Ευρώπης και Ασίας κατά 35% παρακάμπτοντας το Σουέζ και 15% προς το δυτικό ημισφαίριο, παρακάμπτοντας τον Παναμά. Για το λόγο αυτό, αφού κήρυξε τη ρωσική Αρκτική ως ζώνη απολύτως ελεύθερου εμπορίου το 2020, και η Ρωσία ενθάρρυνε εταιρείες και ιδιώτες να εγκατασταθούν εκεί, όπως στο Μούρμανσκ . Η τοπική κυβέρνηση του Μούρμανσκ έχει δηλώσει ότι θα μετατρέψει την πόλη σε «πρωτεύουσα της Αρκτικής» μέσω φορολογικών πλεονεκτημάτων, αντίστοιχων με αυτά που προσφέρει το City του Λονδίνου στα “Παραδείσια” φορολογικά νησιά.
Ως εκ τούτου, η Ρωσία πραγματοποιεί νέες αναβαθμίσεις σιδηροδρόμων, λιμανιών και αεροδρομίων, συχνά με κινεζικές και ακόμη και ινδικές επενδύσεις, για να διασφαλίσει την ασφάλεια και την επιμελητεία των αλυσίδων εφοδιασμού σε όλη την περιοχή, που συνδιάζονται και με άλλα έργα υποδομών για μεταφορά ενέργειας και εμπορευμάτων απο/προς την Ινδία μέσω του Ιράν και της Κασπίας. Ως εκ τούτου, είναι προτεραιότητα της Μόσχας να εκμεταλλευτεί αυτό το τεράστιο και πολύπλοκο έργο της διαδρομής της Βόρειας Θάλασσας, επειδή η Αρκτική συνοψίζει ζωτικά κρατικά της συμφέροντα : οικονομικά, αμυντικά, γεωπολιτικά, επιστημονικά και περιβαλλοντικά, τα οποία εξαρτώνται από τη λειτουργία της Βόρειας Θαλάσσιας Διαδρομής (NSR). , που συνδέεται επίσης με τις ανάγκες οικονομικής ανάπτυξης του απώτατου βορρά της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Σε αυτήν την περιοχή, γίνεται πλέον δυνατή και η εκμετάλλευση παράκτιων και υπεράκτιων κοιτασμάτων μετάλλων, πετρελαίου και φυσικού αερίου στην επαρχία Timan-Pechora, η σε μορφή παγωμένου υδριτη στις λεκάνες απορροής των ποταμών Ob’e Yenisei, τα πεδία συμπυκνωμάτων αερίου στις θάλασσες Kara και Barents, στο κοίτασμα Yamal και άλλα. ακόμη, αντίστοιχης ενεργειακής χωρητικότητας με τα όρη Αναξίμανδρος νότια του Καστελόριζου.
Το NSR, επομένως, έχει τεράστιες γεωοικονομικές δυνατότητες εάν το Κρεμλίνο καταφέρει να προσελκύσει εγχώριες και ξένες επενδύσεις, ιδιαίτερα κινεζικές και ινδικές, οι οποίες με τη σειρά τους θα πραγματοποιηθούν με βάση τη βελτίωση της ικανότητας των στόλων παγοθραυστικών, τις φορολογικές και τελωνειακές πολιτικές και πιστωτικά όρια υπό νεο αποθετικό νόμισμα, υπό την προϋπόθεση μιας εγγύησης ασφαλούς αξιοπλοΐας των εμπορευμάτων.
Η Κίνα αυξάνει σταδιακά το ενδιαφέρον της για έργα στην Αρκτική, καθιστώντας τον κορυφαίο ξένο εταίρο στη ρωσική αρκτική επικράτεια. Η εταιρεία πετρελαίου και φυσικού αερίου CNPC (20%) και το κινεζικό Silk Road Fund (9,9%) είναι μεταξύ των μετόχων.
Ετσι, λίγο πριν από το ξέσπασμα της Ουκρανικής κρίσης ο Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ συμφώνησαν να επιταχύνουν την υλοποιήση των έργων του Πολικού Δρόμου του Μεταξιού μαζί και το ρωσικό χερσαίο δρόμο προς την Ινδία καθώς το ένα δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την υποστήριξη του άλλου. Στη συνέχεια, τα κοινά έργα θα μπορούσαν να γίνουν μια σημαντική ευκαιρία για γεωοικονομική επέκταση σε μια εξαιρετικά στρατηγική περιοχή, την Ευρασία.
Για πολλούς αναλυτές, το σαμποτάρισμα των συμφωνιών του Μινσκ (που θα μπορούσε να είχε αποτρέψει την τρέχουσα κρίση και την εισβολή στην Ουκρανία) προκλήθηκε συνειδητά από την (δήθεν) “Συλλογική Δύση” ακριβώς για να επιταχυνθούν εξελίξεις σε βάρος άλλων, δρομολογημενων από το 18, που σχετιζονται και με τον Αρκτικό Κύκλο. Ο διπολικος κόσμος συμφέρει και τις δύο πρώην μεγάλες υπερδυνάμεις του προηγούμενου Ψυχρού Πολέμου εξ ίσου!
Έτσι, η Ευρασία θα μπορούσε να γίνει ένας διηπειρωτικός ναυτιλιακός διάδρομος εάν η Ρωσία και η Κίνα επιτύχουν τα κοινά τους έργα, αν και η Ρωσική Ομοσπονδία ενδέχεται να αντιμετωπίσει εσωτερικά οικονομικά προβλήματα λόγω της σύγκρουσης στην Ουκρανία και των δυτικών κυρώσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, η Μόσχα ενδέχεται να αντιμετωπίσει τον πιθανό φόβο να εξαρτηθεί από τις κινεζικές επενδύσεις και την οικονομική υποστήριξη για την ανάπτυξη έργων.
Λαμβάνοντας υπόψη τα διάφορα έργα και στρατηγικά σχέδια που ενδιαφέρουν την περιοχή , η αρκτική ζώνη θα γίνει δοκιμασία για όλα τα άμεσα εμπλεκόμενα έθνη μέσα από φάσεις συνεργασίας-ανταγωνισμού , από τον πολιτικό-εμπορικό έως τον χρηματοπιστωτικό τομέα και το διεθνές δίκαιο, ακόμη και το στρατιωτικό-τεχνολογικό ένα, ακριβώς λόγω της απεραντοσύνης της επικράτειας και των τεράστιων ενεργειακών της πόρων, που θα αμφισβητηθούν μεταξύ των διάφορων παραγόντων των αρκτικών σκακιέρων.
Φυσικά όλα αυτά είναι λογικά συμπεράσματα αν η λογική υπόθεση που στηρίζονται το “δεν υπάρχει άλλος δρόμος για την επιμήκυνση της ζωής του νεοφιλελευθερισμού εκτός από τον χωρισμό του κόσμου στα δύο ” είναι αληθής..
Σήμερα στην Βραζιλία κρίνεται, σε μεγάλο βαθμό, η αλήθεια ή όχι αυτής της υπόθεσης. Και, όπως είναι γνωστό στα μαθηματικά από τα αρχαία χρόνια, από ψευδή υπόθεση κάθε συμπέρασμα μπορεί να είναι ότι να’ναι. Όπως αυτά τα πρόσφατα κάποιων υπό μία ομπρέλα πχ, και υπό την ψευδή επιπλέον υπόθεση τους ότι είναι εφικτή η ενεργειακή επάρκεια μόνο από ΑΠΕ.
Ως εκ τούτου, κάθε συμπέρασμα υπό τέτοιες υποθέσεις, είναι και παντελώς άχρηστο.
Τι δεν καταλαβαίνεις?
Του Γιάννη Χατζηχρήστου
Δημιουργός του άρθρου:
