Η πρωταθλήτρια Ευρώπης είναι μια σύγχρονη ηρωίδα. Πέρασε – και περνάει – πολύ δύσκολα τα τελευταία χρόνια. Ο χρόνος της για προπόνηση είναι συνήθως μεταμεσονύκτιος, αφού όλη μέρα δουλεύει στο τσιπουράδικο της μητέρας της. Δεν έφτανε δε η πανδημία που έκλεισε για καιρό την εστίαση, έκλεισαν και τα μαγαζιά που εμφανιζόταν ο μουσικός σύζυγος της ο Άγγελος της ζωής της. Και μαζί με όλα αυτά ήρθαν και οι πλημμύρες στην Καρδίτσα το 2020 που έκαναν ακόμα πιο δύσκολη τη ζωή της οικογένειας.
Αλλά το κερασάκι στη τούρτα ήταν ότι θεωρήθηκε ξεγραμμένη από την Ολυμπιακή ομοσπονδία που πέρσι της έκοψε το επίδομα που έπαιρνε ως αθλήτρια υψηλού επιπέδου.
Οι αρμόδιοι της πολιτείας έβαλαν όριο τα 30 χρόνια και η Αντιγόνη το είχε ξεπεράσει κατά πολύ.
Η ίδια παρότι χαμηλών τόνων διαμαρτυρήθηκε έντονα: «Πρόκειται για μία ρατσιστική απόφαση ανθρώπων που εκλέχθηκαν να μας εκπροσωπούν στην Ολυμπιακή Επιτροπή, ανθρώπων που ο ρόλος τους είναι να στηρίζουν εμάς τους αθλητές και όχι μόνο να μας χρησιμοποιούν και να κάνουν ταξικές διακρίσεις επιλέγοντας να στηρίζουν αθλητές με φωτογραφικά κριτήρια. Λυπάμαι ειλικρινά γιατί αυτό που έκαναν είναι ρατσιστικό, δεν αποκλείεις αθλητές ούτε λόγω ηλικίας, ούτε λόγω δημοφιλίας, ούτε αγνοείς αθλητές που είναι μακριά από τα κέντρα αποφάσεων ή αθλητές που επιλέγουν να κρατούν χαμηλούς τόνους και να κοιτάζουν μόνο την δουλειά τους.»
Μετά τα μετάλλια όλα τα φώτα της δημοσιότητας έπεσαν πάνω της.
Και αυτή αναρωτήθηκε: «Έχει ηλικία το θέλω μας; Όταν μέσα σου νιώθεις ζωντανός, υπάρχει ηλικία;» απάντησε αφοπλιστικά σε μια συνέντευξη της στη Καθημερινή όταν κλήθηκε να σχολιάσει το ότι για τους αρμόδιους η ηλικία της ήταν απαγορευτική για πρωταθλητισμό.
Όμως η Αντιγόνη δεν είναι η μόνη που μας εντυπωσιάζει με τις επιδόσεις της παρά την « ηλικία» της. .
H Hazel McCallion ήταν για 36 χρόνια δήμαρχος στην πόλη Mississauga στον Καναδά. Στα 93 της βγήκε στη σύνταξη, αλλά αυτό δεν την απέτρεψε από το να συνεχίζει να ονειρεύεται και να θέτει ψηλούς στόχους.
Και φέτος στα 101 της, ο «τυφώνας Hazel», όπως την αποκαλούν οι συμπατριώτες της, υπέγραψε τριετή σύμβαση με το αεροδρόμιο του Τορόντο. Kαι δηλώνει πανέτοιμη να αναλάβει τη διεύθυνση του.
Μια Ιταλίδα από τη Σαρδηνία, η Annunziata Murgia, που είχε διακόψει το σχολείο λόγω του Β Παγκόσμιου πολέμου, επέστρεψε στα θρανία για να πάρει το απολυτήριο της του Γυμνασίου σε ηλικία 90 ετών . Και μάλιστα, παρά τη βαρηκοΐα της, είναι μια από τις καλύτερες μαθήτριες.
Προσωπικά υποκλίνομαι στην ενέργεια, την αντοχή και την επιμονή αυτών των γυναικών.
Γυναίκες που μας θυμίζουν ότι -πολύ συχνά -η βιολογική ηλικία είναι απλά ένας αριθμός. ‘Όσο για μένα, στα 60 μου-δεδομένων των αναλογιών- είμαι ακόμη «νιάτο», και έχω αρκετά χρόνια μπροστά μου για τέτοια εντυπωσιακά επιτεύγματα.
Είμαι μια περήφανη «baby boomer», από τις τελευταίες της θρυλικής γενιάς μου.
Γεννημένη το 1962 διάβηκα φέτος το «Ρουβίκωνα» μιας δεκαετίας που μου έμοιαζε μόλις πριν 10 χρόνια τρομακτική -και μάλιστα όταν ήμουν στην ηλικία των παιδιών μου μου φάνταζε σαν ένα βήμα πριν το «τέλος». Όπως πολλοί 60αρηδες της εποχής μου όμως, νιώθω ακόμη φρέσκια, δημιουργική και πολύ παραγωγική. Παρόλο που η πανδημία με έχει κατατάξει στις ευάλωτες ομάδες!! Ανήκω προφανώς σε αυτή τη κατηγορία που πρόσφατα αποκαλούμε «YOLDS»(Young Olds)
Εξακολουθώ και παραμένω ενεργή βιολογικά, κοινωνικά και επαγγελματικά .
Επίσης έχω τη δυνατότητα να παρατηρώ εκ των έσω και με ιδιαίτερο ενδιαφέρον τις «ζυμώσεις» στην αγορά εργασίας στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Μπορώ να τις παρατηρώ με σχετική ευκολία έχοντας υπάρξει για σχεδόν 40 χρόνια στέλεχος που δούλεψε σε αρκετές εταιρείες και ανέβηκε πολλές βαθμίδες, έτσι όπως η γενιά μου είχε τη τύχη να το κάνει. Νιώθω ευγνωμοσύνη για το «ταξίδι» μου αυτό. Αλλά συχνά νιώθω τύψεις, γιατί ξέρω ότι τα «millennials» παιδιά μου δύσκολα θα ζήσουν τις χαρές και κυρίως τις απολαβές που προσέφερε η εργασία στη γενιά μου.
Ήμουν τυχερή για τα χρόνια που έζησα και τις ευτυχείς συγκυρίες, αλλά είχα και ένα μυστικό. Το μυστικό μου ήταν η συνεχής αλλαγή και η δια βίου μάθηση.
Δεν τη φοβήθηκα την αλλαγή, τουναντίον την επιδίωξα. Άλλαξα όχι μόνο εταιρείες αλλά και καριέρες 4 φορές. Από χημικός μηχανικός έγινα στέλεχος του μάρκετινγκ, στέλεχος της επικοινωνίας και της βιώσιμης ανάπτυξης και τώρα πια η βασική μου ασχολία είναι η διδασκαλία σε πανεπιστήμια στη Σκωτία και την Αγγλία
Ξεκίνησα να εργάζομαι την εποχή που οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές έπιαναν ένα ολόκληρο δωμάτιο, ζούσαμε χωρίς email και κινητά τηλέφωνα και τώρα πια είμαι ένα βήμα από το να βάλω μικροτσίπ στο χέρι μου για τις συναλλαγές μου. Αυτές οι συναρπαστικές προκλήσεις και αλλαγές των 40 τελευταίων χρόνων με τις οποίες αποφάσισα να αναμετρηθώ στα ίσια και να αξιοποιήσω στο έπακρον με κράτησαν «νέα» και ενεργή.
Έχω ασχοληθεί αρκετά με το θέμα των προκαταλήψεων στο χώρο της εργασίας σε σχέση με το φύλο και τις μειονότητες, αλλά όχι ιδιαίτερα όσον αφορά τις ηλικίες, αυτό που στα αγγλικά το ονομάζουν «ageism».
Πριν λίγους μήνες έλαβα μέρος σε ένα πάνελ του Fortune όπου συζητήθηκε το ευαίσθητο αυτό θέμα και αυτή η εμπειρία μου έδωσε τη έναυσμα στο να κάνω κάποιες βαθύτερες σκέψεις πάνω σε αυτό.
Όπως όλοι μας πιστεύω, έχω διαπιστώσει ότι η πανδημία είναι ένας επιταχυντής που έφερε στο σημείο βρασμού πολλά θέματα που «σιγοβράζανε» στη κοινωνία μας . Μεταξύ άλλων πυροδότησε δραστικές αλλαγές στη σύνθεση και οργάνωση της αγοράς εργασίας. Μια αγορά όπου για πρώτη φορά συνυπάρχουν 5 γενιές.
Γενιές με πολύ διαφορετικά χαρακτηριστικά, που είναι δύσκολο να συνδυαστούν παραγωγικά. Σύμφωνα με διεθνείς ορισμούς, οι γενιές είναι οι εξής :
1928-1945 .Οι παραδοσιακοί. Οι «μαθουσάλες» , συνήθως ιδιοκτήτες εταιρειών η μέλη ΔΣ που είναι ακόμη ενεργοί
1946-1964. Οι αειθαλείς, φιλόδοξοι και εργασιομανείς baby boomers σαν την αφεντιά μου
1965-1980. H ατσαλένια και οργανωτική γενιά X, οι «μεσάζοντες» ανάμεσα στους παλιούς και τους νέους
1981-1995 . H πολυσυζητημένη – και λίγο κακομαθημένη- γενιά Y (οι «αλλιώς», οι ιδεαλιστές και αμφισβητίες millennials)
1996- 2010. Η υπέρ- συνδεδεμένη τεχνολογικά , υπερχρεωμένη οικονομικά και ανασφαλής για το μέλλον της γενιά Z
Είχα τη τύχη να δουλέψω τα τελευταία 25 χρόνια σε ένα τέτοιο περιβάλλον, ένα υπέροχο μίγμα εθνικοτήτων και ηλικιών.
Και νομίζω ότι αυτή ήταν η πιο ενδιαφέρουσα και χρήσιμη εμπειρία στη ζωή μου. Συνεργαστήκαμε σε δεκάδες πρότζεκτς, τσακωθήκαμε και αγαπηθήκαμε δεκάδες φορές. Μάθαμε πολλά ο ένας από τον άλλον, ανταλλάσσοντας γνώσεις και εμπειρίες από τεχνολογία έως διαχείριση σοβαρών κρίσεων και από μουσική και θέατρο έως συνταγές μαγειρικής. Ένα υπέροχο βιωματικό ταξίδι που βοήθησε εκθετικά την ανάπτυξη μου και με έκανε καλύτερο άνθρωπο.
Η ύπαρξη και ενσωμάτωση όλων αυτών των ηλικιακών ομάδων στον ίδιο εργασιακό χώρο, πέρα από την προσωπική ανάπτυξη είναι όμως και μια εξαιρετική ευκαιρία για δημιουργία και καινοτομία για τις επιχειρήσεις στον ιδιωτικό αλλά και και στο δημόσιο τομέα.
Οι νέοι φέρνουν πολλά περισσότερα από τη νέα γνώση και χρήση των νέων τεχνολογιών, που τις παίζουν στα δάχτυλα. Φέρνουν τη φρεσκάδα της σκέψης, την ταχύτητα και αντοχή, τη τόλμη και το ρίσκο και φυσικά αυξημένη την κοινωνική εν συναίσθηση. Με την ηλικία όμως έρχεται η «σοφία»,. Και μαζί της η ομαδικότητα , η αφοσίωση, η αξιοπιστία και η ανθεκτικότητα στις καταιγιστικές αλλαγές.
Δυστυχώς αυτό που παρατηρούμε όμως τα τελευταία χρόνια είναι μια απότομη προσπάθεια «ηλικιακής ομογενοποίησης». Αυτό γίνεται μέσα από μαζικές απολύσεις και πρόωρες συνταξιοδοτήσεις των baby boomers που μερικώς αντισταθμίστηκαν με προσλήψεις νεότερων ηλικιών, αλλά με πολύ χαμηλότερους μισθούς . Οι baby boomers κατείχαν βλέπετε υψηλές ηγετικές θέσεις και η αντικατάσταση τους από νεότερα στελέχη έφερε οικονομικά οφέλη στις επιχειρήσεις. Αλλά έτσι χάθηκε απότομα πολύτιμο κεφάλαιο γνώσης και εμπειριών πριν μπορέσει να μεταλαμπαδευτεί έγκαιρα και σωστά.
Στα 60 του σήμερα είναι κανείς ακόμη πολύ νέος.
Δεν μοιάζει ούτε αισθάνεται παροπλισμένος. Υπάρχουν όμως στερεότυπα και ασύνειδες προκαταλήψεις που δεν επιτρέπουν την επανένταξη των 60 + , καμμιά φορά ακόμη και των 50άρηδων . Θεωρούνται «ξοφλημένοι», με μειωμένες αντοχές και περιορισμένη προσαρμοστικότητα . Τα βιογραφικά τους παραμένουν στην αφάνεια, στα αζήτητα, και πολλοί λίγοι σκέφτονται να τους δώσουν την ευκαιρία να μοιραστούν την πολύχρονη εμπειρία τους. Έχω φίλους – σε αυτές τις ηλικίες με τεράστια εμπειρία και κέφι για δουλειά που προσπαθούν εδώ και 3 χρόνια να ξαναβρούν δουλειά, έχουν στείλει εκατοντάδες βιογραφικού και… ούτε ένα τηλεφώνημα. Τι κρίμα…
Όμως και η γενιά Ζ, οι 20αρηδες και 25 αέρηδες που τώρα αρχίζουν να μπαίνουν στην αγορά, αντιμετωπίζουν αντίστοιχο πρόβλημα.
Τα ποσοστά ανεργίας είναι στα ύψη γιατί συχνά- παρά τα πολλά προσόντα τους -αποκλείονται από θέσεις , συνήθως με την αιτιολογία της έλλειψης εμπειρίας. Όμως δεν είναι μόνο αυτός ο λόγος, Οι νέες γενιές με την παγκόσμια εν συναίσθηση και τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές ευαισθησίες τους αμφισβητούν τις στρατηγικές επιλογές και παραδοσιακές top-down δομές των εταιρειών οργανισμών και δημοσίων φορέων. Αμφισβητούν τις ιεραρχίες , τα ωράρια, και τους κανόνες. Και αυτό φοβίζει τους εργοδότες. Επίσης ξενίζει η ανάγκη τους για ισορροπία προσωπικής ζωής και εργασίας.
Και παρόλο που οι νεότερες γενιές έχουν τα υψηλότερα ποσοστά αποφοίτων πανεπιστημίου, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη των Randstad και Future Workplace, οι εργοδότες νιώθουν ότι δεν ξέρουν να επικοινωνούν δια ζώσης. Ότι δεν είναι προετοιμασμένοι να επιλύσουν συγκρούσεις, να διαπραγματευτούν και να διαχειριστούν άλλους ανθρώπους. Νιώθουν ότι δεν έχουν τα απαιτούμενα soft skills και ότι δεν είναι ικανοί να συνεργαστούν -με – γενιές μεγαλύτερες από τη δική τους. και πόσο μάλλον να τις επιβλέψουν. Τα κακόμοιρα τα παιδιά μας, κινδυνεύουν να μείνουν από την αρχή στα αζήτητα.
Εδώ θα μπορούσε πραγματικά να βοηθήσει ο έμπειρος baby boomer.
Nα συμβουλέψει και να καθοδηγήσει σαν μέντορας τα νέα παιδιά στην καριέρα τους. Να μοιραστεί την εμπειρία του και να τα προστατεύσει από κακοτοπιές. Να παντρέψουν τις δυνάμεις τους και δεξιότητες τους και να δημιουργήσουν ομάδες αξιοζήλευτες ικανές να διαχειριστούν κάθε είδους συνθήκη. Αυτό είναι το στοίχημα και η ευκαιρία. Για να μπορέσουν όμως να συνυπάρξουν αρμονικά πρέπει η κάθε πλευρά να αναγνωρίσει και να σεβαστεί τις ιδιαιτερότητες της άλλης.
Αλλά ακόμη και όταν η πρόσληψη δεν είναι πλέον δυνατή για κάποιον αξιόλογο baby boomer, γιατί απλά δεν υπάρχουν θέσεις στο οργανόγραμμα μετά τη τελευταία αναδιοργάνωση, υπάρχουν άλλες μορφές απασχόλησης . Πχ η ευέλικτη και κατ’ αποκοπή εργασία η συμβουλευτική θα μπορούσαν να είναι κάποιοι τρόποι για να μη χαθεί το απίστευτο δυναμικό των μεγαλύτερων ηλικιών.
Και βέβαια οι επιχειρήσεις πρέπει να πιστέψουν και να ενστερνιστούν αυτό το πάντρεμα και προσαρμόσουν τις πολιτικές τους ανάλογα. Δεν είναι πλέον δόκιμο να υπάρχουν «one size fits all» πολιτικές προσλήψεων, σχεδιασμοί γραφείων η επιλογές ωραρίων και είδη κινήτρων
Το συμπέρασμα είναι ένα. Όσο πιο μεγάλο το μίγμα ηλικιών τόσο πιο δύσκολη η διαχείριση, αλλά τόσο μεγαλύτερα τα οφέλη για την επιχείρηση και τη κοινωνία.
Αλλά οι εργοδότες και το κράτος πρέπει να βγάλουν τις παρωπίδες, όπως άλλωστε οι αρμόδιοι για τον αθλητισμό. Να δώσουν βήμα και ευκαιρίες στα ηλικιακά άκρα. Και ταυτόχρονα να επιδιώξουν αποτελεσματική διαχείριση της διαφορετικότητας, πάντα με σεβασμό προς κάθε ηλικιακή ομάδα. Με απώτερο στόχο την αρμονική συνεργασία τη δυναμική δημιουργικότητα και τη συμμετοχική διαδικασία ανάπτυξης . Γιατί αυτό ακριβώς επιτάσσουν οι καιροί, όχι οι προκαταλήψεις η το βραχυπρόθεσμο κέρδος εις βάρος της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Γιατί όπως αναρωτήθηκε η Αντιγόνη : «Έχει ηλικία το θέλω μας;» Δεν έχει, θα απαντούσαμε όλοι μας πιστεύω..
Δημιουργός του άρθρου:
Η Αναστασία Σιδέρη Είναι Χημικός Μηχανικός, Επικοινωνιολόγος, Επίτιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Γλασκώβης
