Ο ελληνικός τουρισμός έφτασε στο απόγειό του το 2019. Σίγουρα δεν «πιάσαμε ταβάνι», όμως όλα τότε έδειχναν ευνοϊκά για περαιτέρω ανάπτυξη.
Για να έρθει όμως αυτή η ανάπτυξη, θα πρέπει η Ελλάδα να προβεί σε ριζικές αλλαγές στον τομέα που ανέκαθεν έπασχε: Στις υποδομές. Και είναι γεγονός ότι η χώρα άργησε να φτιάξει λιμάνια και αεροδρόμια διεθνών προδιαγραφών, όπως επίσης και ένα υποφερτό οδικό δίκτυο.
Υπάρχουν φυσικά και επιμέρους έργα, τα οποία βρίσκονται ακόμα σε νηπιακό στάδιο, τόσο που να μας αναγκάζουν προσώρας να συγκρινόμαστε με την Τουρκία και βορειοαφρικανικές χώρες και όχι με τις προηγμένες χώρες της Δύσης, όπως και θα έπρεπε.
Η Ελλάδα οφείλει να αναβαθμίσει το τουριστικό της προϊόν, τόσο μέσα από τις σημαντικές επενδύσεις που όντως έχει πραγματοποιήσει εσχάτως στον ξενοδοχειακό τομέα, όσο και μέσω ενίσχυσης μιας μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης στρατηγικής, με νέα αναπτυξιακά εργαλεία.
Σύμφωνα με τη νέα μελέτη του Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΙΝΣΕΤΕ), η βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουρισμού περνά μέσα από μεγάλες και μικρές επενδύσεις στις δημόσιες υποδομές. Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατάταξη του World Economic Forum το 2019, ως προς την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας, σχετικά με τη διάσταση των υποδομών, έχει την Ελλάδα στην 37η θέση και υπολείπεται σημαντικά έναντι ανταγωνιστικών χωρών στον τουρισμό (ενδεικτικά: Ισπανία 7η, Ιταλία 18η, Πορτογαλία 21η).
Επίσης, ο τουρισμός είναι από τους ελάχιστους κλάδους που η Ελλάδα πρωταγωνιστεί σε παγκόσμιο επίπεδο, καθώς το τουριστικό προϊόν της Ελλάδας είναι το 5ο σημαντικότερο παγκοσμίως και η διεθνής ανταγωνιστικότητα της χώρας μας στον τομέα του τουρισμού (25η) υπερτερεί σαφώς της διεθνούς ανταγωνιστικότητάς της ως προς το σύνολο της οικονομίας της (59η), ενώ αποτέλεσε το ανάχωμα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης.
Σύμφωνα με την επικαιροποιημένη μελέτη του ΙΝΣΕΤΕ, για να ανακάμψει η οικονομία, απαιτείται η βελτίωση των υποδομών. Με δεδομένο ότι το άκρως πετυχημένο 2019, διαδέχτηκε το προβληματικό – ελέω πανδημίας – 2020, η ανάκαμψη του τουρισμού μετατίθεται σε ένα μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα 3-4 χρόνων, στο οποίο η Ελλάδα χρειάζεται να βελτιώσει ένα υψηλό επίπεδο ανταγωνιστικότητας που ούτως ή άλλως έχει.
Αυτό προϋποθέτει, πως ολόκληρο το φάσμα της αξίας του «τουριστικού οικοσυστήματος», θα πρέπει να διατηρήσει ένα υψηλό επίπεδο εμπειρίας και παράλληλα να προετοιμαστεί για την αντιμετώπιση των απειλών από την κλιματική αλλαγή.
Η ζήτηση για θερινές διακοπές ενδέχεται να επηρεαστεί αρνητικά, καθώς τα καλοκαίρια στη Μεσόγειο ενδέχεται να γίνουν υπερβολικά ζεστά για πολλούς επισκέπτες. Από την άλλη μεριά, ενδέχεται να βελτιωθούν οι συνθήκες τους μήνες εκτός της καλοκαιρινής αιχμής, διευκολύνοντας έτσι την άμβλυνση της εποχικότητας και αναδεικνύοντας νέους τουριστικούς προορισμούς.
Η νέα μελέτη-πρόταση του ΙΝΣΕΤΕ, συνδέεται άμεσα με επείγουσες ανάγκες για βελτίωση σε «παραδοσιακές» δημόσιες υποδομές όπως αεροδρόμια, λιμάνια, μαρίνες, οδικό δίκτυο, σύστημα υδροδότησης, αποχέτευσης και διαχείρισης αποβλήτων, δημόσιες συγκοινωνίες, υποδομές MICE, κλπ. Δεν περιλαμβάνονται θεματικές κατηγορίες δημοσίων υποδομών, όπως είναι οι υποδομές ψηφιακής τεχνολογίας, η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, οι υποδομές ενέργειας, κλπ.
Τα προτεινόμενα έργα καλύπτουν το σύνολο των περιφερειών της χώρας, ανάλογα με τις ανάγκες τους. Στον κατάλογο έργων περιλαμβάνονται δημόσιες επενδύσεις σχετικές με:
– Αεροδρόμια: Αναγκαίες αναβαθμίσεις, επεκτάσεις και εκσυγχρονισμοί υποδομών
– Λιμάνια και μαρίνες: Αναβάθμιση τουριστικών λιμένων, αξιοποιήσεις λιμανιών, επεκτάσεις και αναβαθμίσεις λιμενικών υποδομών και μαρινών, δίκτυο τουριστικών λιμένων, κλπ.
– Στοχευμένες παρεμβάσεις / επεκτάσεις του οδικού δικτύου και έργα οδικής σήμανσης και ασφάλειας
– Έργα διασύνδεσης μεταφορικών μέσων: π.χ. διασύνδεση αεροδρομίου Θεσσαλονίκης με μετρό Θεσσαλονίκης, διασύνδεση αεροδρομίου Αθηνών με λιμένα Λαυρίου κ.α.
– Έργα κοινής ωφέλειας όπως επάρκεια ύδρευσης, διαχείριση υγρών και στερεών αποβλήτων, αναμόρφωση και προστασία παραλιακών μετώπων, προστασία ακτών από την διάβρωση, αντιπλημμυρικά έργα, υπογειοποίηση καλωδίων, κατ’ αρχάς στους παραδοσιακούς οικισμούς
– Έργα ενίσχυσης εμπειριών όπως η δημιουργία δικτύου μονοπατιών, περιπατητικών και ποδηλατικών διαδρομών, καθώς και βελτιώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους και πολιτιστικά αξιοθέατα.
Τα «εμβληματικά-κορυφαία» έργα
Πέραν των νέων έργων που έχουν δρομολογηθεί (Ελληνικό, νέο αεροδρόμιο Κρήτης, αυτοκινητόδρομους Πάτρα – Πύργος, βόρειο τμήμα Ε65, ΒΟΑΚ κ.ά.), τα πιο σημαντικά, νέα έργα που προκρίνονται μέσα από την αξιολόγηση στη μελέτη έχουν ως εξής:
– Μητροπολιτικό συνεδριακό κέντρο στην Αθήνα για την ανάπτυξη του συνεδριακού τουρισμού μεγάλων συνεδρίων και την καθιέρωση της Ελλάδας ως σημαντικού διεθνούς συνεδριακού προορισμού.
– Παράκτιο μέτωπο της Αθήνας: αναμόρφωση του παραλιακού μετώπου της Αττικής, ώστε να βελτιωθεί η εικόνα του προορισμού και να εμπλουτισθεί το τουριστικό προϊόν της Αθήνας, επιτρέποντας την αύξηση της διάρκειας παραμονής των τουριστών και της δαπάνης τους.
– Αναβάθμιση τελωνειακών σταθμών στα σύνορα με Βαλκανικές χώρες για διευκόλυνση της εισόδου των τουριστών και τη βελτίωση της εικόνας της χώρας.
– Μετατροπή της Ρόδου σε αειφόρο προορισμό, σε συνδυασμό με την βελτίωση του οδικού δικτύου, ώστε να ανταποκριθεί στις ανάγκες της σύγχρονης αγοράς και να αποτελέσει πρότυπο για την υπόλοιπη Ελλάδα. Το έργο αυτό έχει μακροπρόθεσμο ορίζοντα και απαιτεί τον σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός απαιτητικού επιχειρησιακού προγράμματος και περιλαμβάνει ενδεικτικά ενέργειες διαχείρισης απορριμμάτων, μείωσης ενεργειακού αποτυπώματος, ηλεκτροκίνησης των ΜΜΜ, εξοικονόμησης ενέργειας κ.α.
– Βελτίωση της οδικής σήμανσης, ώστε να διευκολυνθούν οι ταξιδιώτες-περιηγητές με απώτερο στόχο την μείωση της εποχικότητας και την αύξηση των τουριστικών ρευμάτων προς λιγότερο πολυσύχναστες περιοχές.
– Χώρος στάθμευσης τουριστικών λεωφορείων στην Αθήνα, προκειμένου να αποσυμφορηθεί η κυκλοφορία κατά τις περιόδους αιχμής.
– Ανάπλαση ΔΕΘ για την προώθηση του MICE στην πόλη της Θεσσαλονίκης και τον εμπλουτισμό των δραστηριοτήτων city break που προσφέρει η πόλη.
– To υφιστάμενο αεροδρόμιο Ηρακλείου χρειάζεται ολοκληρωτική ανακαίνιση για τη σωστή εξυπηρέτηση των πολλών επισκεπτών της Κρήτης, μέχρι την ολοκλήρωση του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι.
– Προστασία ακτών από τη διάβρωση
– Κατασκευή νέου λιμανιού στη Σαντορίνη
Όπως τονίζεται και στο πρόσφατο «Σχέδιο Ανάπτυξης για την Ελληνική Οικονομία» (Έκθεση Πισσαρίδη): «Ο εμπλουτισμός και η αναβάθμιση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος απαιτούν συντονισμένες δράσεις από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς. Ένα σύνολο δράσεων αφορά την ενίσχυση των υποδομών, κυρίως στις μεταφορές αλλά και στην ενέργεια, την ύδρευση, τη διαχείριση των απορριμμάτων κ.α. Η ενίσχυση των υποδομών μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στις αναπτυξιακές προοπτικές του τουριστικού τομέα, καθώς και στην ποιότητα ζωής των μόνιμων κατοίκων».
