Το βασικό -ανησυχητικό- στοιχείο της Κλιματικής Αλλαγής, που συμπίπτει και με την μεγαλύτερη πρόκληση της ανθρωπότητας για τα επόμενα 30 χρόνια, είναι η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη. Καλούμαστε να την κρατήσουμε πολύ κάτω από τους +2 βαθμούς Κελσίου ως το 2050, στόχος που φαίνεται ιδιαίτερα δύσκολος, ίσως και ανέφικτος, αν σκεφτεί κανείς ότι η θερμοκρασία έχει ήδη αυξηθεί κατά 1,2 βαθμούς και σε αυτό συνυπολογίσει τις επιπτώσεις των τελευταίων ενεργειακών εξελίξεων στους κλιματικούς στόχους.
Οι επιπτώσεις αυτού του φαινομένου είναι τόσες, αλλά και τέτοιες, που ορισμένες φορές, αρκεί μία αναφορά στους διαφορετικούς τομείς που “αγγίζουν” για να αντιληφθούμε τη σοβαρότητα της κατάστασης. Ας πάρουμε, λοιπόν, ένα παράδειγμα που, μέχρι σήμερα, ίσως και να μην είχατε φανταστεί.
Τα αεροπλάνα και το βάρος στις απογειώσεις
Οι αυξανόμενες θερμοκρασίες του πλανήτη δυσκολεύουν την απογείωση των αεροπλάνων σε ορισμένα αεροδρόμια, παρουσιάζοντας μία νέα πρόκληση στον τομέα των αερομεταφορών. Όσο πιο συχνοί γίνονται οι καύσωνες μάλιστα, τόσο πιο πολύ θα μπορούσε το πρόβλημα να επεκταθεί, σε όλο και περισσότερες πτήσεις, αναγκάζοντας τις αεροπορικές εταιρείες μέχρι και να αφήνουν τους επιβάτες στο έδαφος.
Ο λόγος; “Η βασική πρόκληση που αντιμετωπίζει κάθε αεροσκάφος καθώς απογειώνεται προκύπτει από το γεγονός ότι τα αεροπλάνα είναι πολύ βαριά και η βαρύτητα θέλει να τα κρατήσει στο έδαφος”, αναφέρει ο Paul Williams, καθηγητής Ατμοσφαιρικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Reading στο Ηνωμένο Βασίλειο και προσθέτει:
“Για να ξεπεράσουν τη βαρύτητα, πρέπει να δημιουργήσουν ανύψωση, όπου η ατμόσφαιρα ωθεί το αεροπλάνο προς τα πάνω”.
Από τι εξαρτάται, όμως, η ανύψωση; “Από διάφορους παράγοντες”, λέει ο Williams στο CNN, με έναν από τους πιο σημαντικούς να είναι “η θερμοκρασία του αέρα. Καθώς ο αέρας θερμαίνεται, μειώνεται ο αριθμός των μορίων που είναι διαθέσιμες για να ωθήσουν το αεροπλάνο προς τα πάνω”.
Τα αεροπλάνα έχουν 1% λιγότερη ανύψωση για κάθε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 3 βαθμούς Κελσίου, σύμφωνα με τον καθηγητή, ο οποίος εξήγησε πως “γι’ αυτό η υπερβολική ζέστη καθιστά δυσκολότερη την απογείωση των αεροπλάνων. Σε ορισμένες πραγματικά ακραίες συνθήκες μάλιστα, μπορεί αυτές να είναι αδύνατες”.
Το πρόβλημα επηρεάζει κυρίως τα αεροδρόμια που βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο, όπου ο αέρας είναι ήδη πιο αραιός, καθώς και αυτά με μικρούς διαδρόμους προσγείωσης, καθώς προσφέρουν λιγότερο χώρο στο αεροπλάνο για επιτάχυνση.
Σύμφωνα με τον Williams, εάν ένα αεροπλάνο απαιτεί 6.500 πόδια (1.981 μέτρα) διαδρόμου στους 20 βαθμούς Κελσίου, αυτό σημαίνει πως στους 40 βαθμούς θα απαιτούσε διάδρομο σχεδόν 2,5 χιλιομέτρων για να απογειωθεί.
Το παράδειγμα της Ελλάδας και το φαινόμενο του “Global stilling”
Η ερευνητική ομάδα του Williams άρχισε να επεξεργάζεται δεδομένα από 10 αεροδρόμια της Ελλάδας. Γιατί επέλεξαν την Ελλάδα; Οι λόγοι είναι ευνόητοι. Γιατί η χώρα διακρίνεται για τις υψηλές θερμοκρασίες της, καθώς και για τους μικρούς διαδρόμους των αεροδρομίων της.
Βρήκαν, λοιπόν, ότι υπήρχε μία αύξηση της θερμοκρασίας 0,75 βαθμών Κελσίου ανά δεκαετία από το 1970 και έπειτα. Τι άλλο βρήκαν; “Μία μείωση του μετωπικού ανέμου κατά μήκος του διαδρόμου 2,3 κόμβους ανά δεκαετία, ο οποίος θεωρείται ωφέλιμος για τις απογειώσεις, δημιουργώντας ενδείξεις πως η κλιματική αλλαγή προκαλεί αυτό που αποκαλούμε «global stilling» (σ.σ. παγκόσμια ακινησία), το οποίο εξηγεί γιατί υπάρχει επιβράδυνση των ανέμων”.
Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε αυτά τα δεδομένα των θερμοκρασιών και των ανέμων, περνώντας τα σε ένα σύστημα υπολογισμού της απόδοσης των αεροσκαφών κατά την απογείωσή τους για μία ευρεία γκάμα αεροπλάνων, συμπεριλαμβανομένου και του Airbus A320, που είναι ένα από τα πιο δημοφιλή στον κόσμο.
“Αυτό που βρήκαμε ήταν ότι το μέγιστο βάρος απογείωσης μειώνεται κατά 127 κιλά κάθε χρόνο, που είναι ισοδύναμο με έναν επιβάτη μαζί με τη βαλίτσα του”, εξήγησε ο Williams. Τι εννοεί; Πως βάσει αυτών των δεδομένων, κάθε χρόνο, θα έπρεπε να μένει ένας επιβάτης εκτός αεροσκάφους, ώστε να επέλθει ισορροπία στο βάρος που απαιτείται!
Από την κυκλοφορία του το 1988 μέχρι το 2017, το A320 είδε το μέγιστο βάρος απογείωσης να μειώνεται πάνω από τρεις τόνους στον αερολιμένα της Χίου, όπου ήταν και το βασικό αεροδρόμιο που μπήκε στο “μικροσκόπιο” της μελέτης, με μήκος διαδρόμου κάτω από 1.500 μέτρα.
Αντίστοιχο παράδειγμα είναι και το “City” του Λονδίνου, το οποίο επίσης διαθέτει διάδρομο μήκους, μικρότερο των 1,5 χιλιομέτρων. Είναι χαρακτηριστικό πως, κατά τη διάρκεια ενός καύσωνα το 2018, περισσότερες από 12 πτήσεις αναγκάστηκαν να αφήσουν ορισμένους επιβάτες (μέχρι και 20) στο έδαφος ώστε να απογειωθούν με ασφάλεια.
Αντιστοίχως, το 2017, δεκάδες πτήσεις ακυρώθηκαν εξ ολοκλήρου μέσα σε λίγες ημέρες στο διεθνές αεροδρόμιο “Sky Harbor” του Phoenix, καθώς οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 48,8 Κελσίου, που είναι πάνω από τη μέγιστη θερμοκρασία λειτουργίας για πολλά επιβατικά αεροπλάνα.
Υπάρχουν λύσεις;
Μολονότι τα παραπάνω στοιχεία προκαλούν εύλογη ανησυχία στις αεροπορικές εταιρείες, πολλώ δε στους επιβάτες και δη σε αυτούς που ταξιδεύουν συχνά, φαίνεται πως λύσεις υπάρχουν.
Το επιβεβαίωσε και ο Williams, λέγοντας ότι “θα μπορούσαμε για παράδειγμα να προγραμματίσουμε αναχωρήσεις σε διαστήματα της ημέρας που δεν είναι τόσο θερμά, με τις περισσότερες να γίνονται νωρίς το πρωί και αργά το βράδυ”. Αυτή η τακτική, άλλωστε, χρησιμοποιείται ήδη σε περιοχές όπως ή Μέση Ανατολή.
Την ίδια ώρα, κατασκευαστές όπως η Boeing έχουν στραφεί ήδη στην επιλογή του “hot and high” για αεροδρόμια που βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο και για απογειώσεις που γίνεται υψηλές θερμοκρασίες. Η συγκεκριμένη επιλογή παρέχει επιπλέον ώθηση και μεγαλύτερες αεροδυναμικές επιφάνειες για να αντισταθμίσει την απώλεια ανύψωσης και της χαμηλής πυκνότητας του αέρα.
Μία επίσης καλή και λογική λύση φυσικά θα ήταν η επιμήκυνση των διαδρόμων, αν και αυτό μπορεί να μην είναι δυνατό σε όλα τα αεροδρόμια.
Ως ύστατη λύση πάντως, θα μπορούσε να είναι ο μειωμένος αριθμός επιβατών, αν και, σύμφωνα με τον Williams, αυτό θα είναι μάλλον ένα σπάνιο φαινόμενο καθώς “τα περισσότερα αεροπλάνα δεν έχουν ποτέ το μέγιστο βάρος απογείωσης”, οπότε κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί σε οριακές περιπτώσεις και κυρίως σε αεροδρόμια με πολύ μικρούς διαδρόμους.
Σε κάθε περίπτωση, η κλιματική αλλαγή φέρνει μία πρόσθετη πρόκληση για τον κλάδο, η οποία, “αν και δεν αποτελεί πονοκέφαλο αυτή τη στιγμή, βάσει των στοιχείων “θα μπορούσε στο μέλλον να μας δυσκολέψει”.
