Τα έργα στην Ακρόπολη, οι τσιμεντένιες διαστρώσεις, η μη αυτόνομη προσβασιμότητα των αναπήρων συμπολιτών μας, ήταν το υλικό μεγάλου ρεπορτάζ που δημοσιεύτηκε στην έγκυρη γαλλική εφημερίδα “Liberation”, υπό τον όχι και.. τόσο κολακευτικό τίτλο «Ακρόπολη, ομορφιά «τσιμενταρισμένη» και παραμορφωμένη». Το δημοσίευμα φιλοξενεί απόψεις της Προέδρου του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Δέσποινας Κουτσούμπα και του Τάσου Τανούλα, Αρχιτέκτονα ΜΑ, Δρ ΕΜΠ, ΥΠΠΟ, ΕΣΜΑ/ΥΣΜΑ (1977-2010), πρώην Προϊστάμενου του έργου αποκατάστασης των Προπυλαίων (1984-2010), πρώην Επιβλέποντα της αναστήλωσης στην νότια πτέρυγα των Προπυλαίων (2013-2016), μαθητή του Γιάννη Τραυλού και, βέβαια, του επιστήμονα που, πρώτος, είχε προειδοποιήσει ήδη από τις αρχές Νοεμβρίου για τις παρεμβάσεις. Φιλοξενεί όμως και δήλωση της διευθύντριας του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco, Mechtild Rössler, που επιβεβαιώνει ότι πληροφορήθηκε «από τρίτους», παρεμπιπτόντως δηλαδή, για τις παρεμβάσεις όταν αυτές είχαν ήδη συντελεστεί, πρακτική καθόλου συνηθισμένη εφόσον πρόκειται για εργασίες που έγιναν σε μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς.
Ακολουθεί η απόδοση στα ελληνικά όλου του δημοσιεύματος της “Liberation”:
Ακρόπολη, ομορφιά «τσιμενταρισμένη» και παραμορφωμένη
- Το μνημείο με τη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στην Ελλάδα υπόκειται αυτό τον καιρό σε εργασίες οι οποίες με το πρόσχημα της αποκατάστασης και της βελτιωμένης προσβασιμότητας, απειλούν να μεταμορφώσουν για πάντα τον λόφο στην καρδιά της Αθήνας.
«Ένα έγκλημα κατά της Ακρόπολης!». Έτσι περιγράφει η πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων, Δέσποινα Κουτσούμπα, τα έργα που έγιναν στον Ιερό Βράχο, μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της UNESCO. Μια λέξη θα μπορούσε να τα συνοψίσει: «τσιμεντάρισμα». Πράγματι, έχει κατασκευαστεί ένας πλατύς διάδρομος για να περιηγηθείτε στα διάφορα μνημεία του χώρου: στον Παρθενώνα, το Ερέχθειο, τα Προπύλαια ή τον ναό της Αθηνάς Νίκης. Για την κατασκευή του, τοποθετήθηκε οπλισμένο σκυρόδεμα στους αρχαίους βράχους και στη συνέχεια καλύφθηκε με τσιμέντο. Τώρα, η κορυφή του λόφου, 157 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, μοιάζει περισσότερο με ποδηλατοδρόμιο ή πίστα για σκέιτμπορντ παρά με ιστορικό χώρο. «Υπό κανονικές συνθήκες, αντιμετωπίζουμε τα μνημεία μας, καλύτερα», επισημαίνει η αρχαιολόγος.
Η ιστορία ξεκίνησε στα τέλη Οκτωβρίου 2020, σε μια Ελλάδα που βρισκόταν σε συνθήκες επαναπροσδιορισμού. «Πρώην συνάδελφοί μου, μου είπαν να πάω να δω τι συνέβαινε στην Ακρόπολη. Έπαθα πραγματικό σοκ», δηλώνει ο Τάσος Τανούλας, αρχιτέκτονας- ιστορικός. Για σαράντα χρόνια, ήταν ο επικεφαλής αποκατάστασης του μνημείου. «Όταν ήμουν υπεύθυνος για το έργο, κάναμε τα πάντα με το χέρι», θυμάται. Από σεβασμό για το χώρο, από σεβασμό για τις πέτρες, μοιάζει να προσθέτει το λυπημένο βλέμμα του. Ενώ τώρα όλα φαίνεται να έχουν γίνει με σχεδόν βιομηχανικό τρόπο. «Χρησιμοποίησαν βαριά μηχανήματα που έβλαψαν τις εγκαταστάσεις», παρατηρεί πικρά ο Τανούλας.
Οι αρχαίες πέτρες καλύπτονται, τα υλικά που χρησιμοποιούνται δεν ανταποκρίνονται στα κύρια κριτήρια συντήρησης του χώρου. Ο ιστορικός ανησυχεί. «Η Ακρόπολη περιέχει διάφορες απτές αποδείξεις του παρελθόντος μας. Δεν είναι μόνο τα μνημεία που συγκροτούν αυτό το παρελθόν. Οι πέτρες είναι καλυμμένες. Συνεπώς, καλύπτεται και μέρος της κατανόησης του παρελθόντος μας. Κανονικά, όταν αποκαθιστούμε ένα μνημείο, δεν διαγράφουμε τα στοιχεία. Είναι έγκλημα να καλύπτουμε αυτό το μνημείο, αυτές τις πέτρες… »Κατά κάποιο τρόπο, τα έργα στερούν από τον επισκέπτη τη δυνατότητα να παρατηρήσει τις διαφορετικές περιόδους της ιστορίας που συγκεντρώνονται σε αυτόν τον λόφο: τον 13ο αιώνα π,Χ, όταν ανεγέρθηκε το πρώτο τείχος. Τον 8ο αιώνα, όταν ο χώρος απέκτησε τον θρησκευτικό χαρακτήρα, ή τον 5ο αιώνα όταν αποφασίστηκε να χτιστούν πολλά μνημεία, συμπεριλαμβανομένου του Παρθενώνα.
Χωρίς πρόσκληση υποβολής προσφορών
Προφανώς, από την πλευρά του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδας και του αρχιτέκτονα Μανώλη Κορρέ, που είναι επικεφαλής των εργασιών, οι προοπτικές του έργου είναι εντελώς διαφορετικές. Πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία του Υπουργείου Πολιτισμού με το Ίδρυμα Ωνάση, και υποτίθεται ότι βελτιώνουν την προσβασιμότητα του χώρου, ειδικά για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. Ένας νέος ανελκυστήρας έχει τοποθετηθεί στη βόρεια πλευρά του βράχου. Οδηγεί στο νέο διάδρομο. Αλλά αυτή η διαδρομή παρουσιάζει προβλήματα. Πράγματι, η πλάκα από σκυρόδεμα είναι υψηλή και επικίνδυνη. Προεξέχει κατά ενάμιση μέτρο από τον αρχικό βράχο. Επιπλέον, η κλίση άνω του 14% σε ορισμένα σημεία, τα καθιστά απρόσιτα για άτομα σε αναπηρικά αμαξίδια. Μάλιστα, συνέβη ήδη ένα ατύχημα στις 18 Απριλίου. Ένας άντρας έπεσε από το αμαξίδιό του και ο τραυματισμός του απαιτούσε οκτώ ράμματα. Για την Αντιπολίτευση, αυτό είναι απόδειξη ενός έωλου σχεδιασμού. Η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη (από το δεξιό κόμμα της Νέας Δημοκρατίας) διαμαρτύρεται για την πολιτική εκμετάλλευση του ατυχήματος.
Στην πραγματικότητα, προκάλεσε πολλές αμφιβολίες μεταξύ των καθ ύλην αρμοδίων του χώρου που μιλούν για πιθανές συγκρούσεις συμφερόντων. «Από όσο γνωρίζουμε, η εταιρεία που πραγματοποίησε το έργο, δεν ήταν ποτέ εξειδικευμένη στην προσαρμογή χώρων με γνώμονα τη διευκόλυνση ατόμων με αναπηρίες», ανέφερε πηγή της διοίκησης της Ακρόπολης. Και προσθέτει: «Αναρωτιόμαστε πώς επιλέχθηκε αυτή η εταιρεία. καθώς δεν υπήρξε πρόσκληση υποβολής προσφορών». Ένα άλλο ευαίσθητο θέμα ήταν η διευθέτηση των ομβρίων υδάτων. Τον περασμένο Δεκέμβριο, στο μνημείο σημειώθηκαν σοβαρές πλημμύρες λόγω συγκέντρωσης βρόχινου νερού σε αυτήν την αδιαπέραστη επίστρωση. «Οι κίνδυνοι είναι πολλοί: για τους επισκέπτες, που κινδυνεύουν να γλιστρήσουν, αλλά και για το μνημείο, το οποίο κινδυνεύει να διαβρωθεί πιο γρήγορα», παρατηρεί λυπημένος ο Τάσος Τανούλας.
Παρ ‘όλα αυτά, ο Μανώλης Κορρές, πρόεδρος της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως, επίσης αρχιτέκτονας, ο οποίος σχεδίασε και συντονίζει το έργο, παραμένει πιστός στο στόχο του. «Είμαι απόλυτα ικανοποιημένος με το αποτέλεσμα», είπε σε συνέντευξη Τύπου στις αρχές Απριλίου, ζητώντας από όλους να διαμορφώσουν άποψη αφού ολοκληρωθεί το έργο.
«Μέχρι στιγμής, ο Κορρές έχει υλοποιήσει μόνον το ήμισυ του σχεδίου του: θέλει να καλύψει σχεδόν ολόκληρο τον βράχο”, προειδοποιεί η Δέσποινα Κουτσούμπα. Εκατοντάδες ιστορικοί υπέγραψαν κείμενο διαμαρτυρίας, ζητώντας τη διακοπή του έργου. Βασικά, όλοι υποπτεύονται ότι αυτό το κάπως μεγαλομανιακό έργο έχει μόνο έναν σκοπό: την αύξηση του ποσοστού επισκέψεων και, συνεπώς, τον αριθμό των εισερχομένων στο χώρο … κατά παράβαση της Ιστορίας, ακόμη και των κανόνων της Unesco.
Πράγματι, ο οργανισμός του ΟΗΕ που είναι υπεύθυνος για την παγκόσμια κληρονομιά, θα έπρεπε να είχε ειδοποιηθεί πριν από την εκτέλεση του έργου. Ερωτηθείσα από την Liberation, η διευθύντρια του Κέντρου Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco, Mechtild Rössler, επιβεβαιώνει ότι “έλαβε πληροφορίες από τρίτους σχετικά με το έργο που πραγματοποιήθηκε σε αυτό το μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς”. Συνεπώς, για συντελεσμένες εργασίες. Ακόμη και η ΟΥΝΕΣΚΟ δηλαδή φαίνεται πως είχε να αντιμετωπίσει τετελεσμένα γεγονότα. Με τον κίνδυνο η Ακρόπολη να τραυματιστεί ανεπιστρεπτί.
