Την εκλογή προέδρου και Κεντρικής Επιτροπής από τη βάση του κόμματος προτείνει ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Αλέξης Τσίπρας, σύμφωνα με κομματικές πηγές, στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων για την αλλαγή του καταστατικού του κόμματος. Προτάσεις για «ριζοσπαστικές» αλλαγές, όπως χαρακτηρίζονται, κατέθεσε και η Επιτροπή Καταστατικού, που αποτελείται από στελέχη του Κόμματος, με επικεφαλής τον Γιάννη Δραγασάκη.
Στόχος του Αλ. Τσίπρα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, είναι να γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ «ένα διαφορετικό, ανοιχτό, ελκυστικό και πιο σύγχρονο κόμμα στην πορεία προς τη νέα διακυβέρνηση».
Επίσης, ιδιαίτερο ρόλο στην Επιτροπή, πέραν του Γιάννη Δραγασάκη, είχε και η Δανάη Κολτσίδα, επικεφαλής του Ινστιτούτου Πουλαντζά που εδώ και μήνες είχε εντολή από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ να ξεσκονίσει τα καταστατικά λειτουργίας όλων των κομμάτων της Αριστεράς, της Οικολογίας αλλά και της Σοσιαλδημοκρατίας προκειμένου να έχει πλήρη την εικόνα για τις δομές και τη λειτουργία των σύγχρονων κομμάτων και να επιλέξει το μοντέλο που ταιριάζει πιο πολύ στα χαρακτηριστικά του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, αλλά και στο δικό του όραμα για ένα κόμμα μαζικό και συμμετοχικό. «Ένα μοντέλο συμμετοχικής δημοκρατίας και ψηφιακής κινητοποίησης των μελών», όπως αναφέρουν οι εν λόγω πηγές.
Αναλυτικά, οι μεγάλες αλλαγές που προτείνει ο Αλέξης Τσίπρας, όπως αναφέρουν οι κομματικές πηγές, είναι οι εξής:
- Ψηφιακή δομή και λειτουργία.
Θεσπίζεται σε όλα τα επίπεδα του κόμματος η δυνατότητα ψηφιακής ή υβριδικής λειτουργίας των οργάνων, εκτός της δια ζώσης που παραμένει φυσικά ο κανόνας, καθώς και αναγνωρίζεται θεσμικά η ψηφιακή πλατφόρμα του κόμματος και αναβαθμίζεται ο ρόλος της ως εργαλείου όχι απλώς ενημέρωσης αλλά και διαβούλευσης και ψηφοφορίας.
- Απλοποίηση της διαδικασίας ένταξης στο κόμμα.
Με μια απλή αίτηση είτε στην ΟΜ, είτε κεντρικά στο κόμμα, είτε στην ηλεκτρονική πλατφόρμα iSyriza.gr, ο κάθε πολίτης που το επιθυμεί γίνεται αυτοδίκαια μέλος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Για περιπτώσεις ενστάσεων προκειμένου να προστατεύεται πολιτικά το κόμμα, δίνεται στα μέλη της ΟΜ, στην οποία εντάσσεται το νέο μέλος, η δυνατότητα προσφυγής κατά της ένταξης στην Επιτροπή Δεοντολογίας.
- Συμμετοχική και άμεση Δημοκρατία.
Τα μέλη έχουν πολύ πιο ουσιαστικό ρόλο από το να συζητάνε ήδη ειλημμένες αποφάσεις καθώς αποκτούν δικαίωμα να λαμβάνουν τις κρίσιμες αποφάσεις, όπως πχ για τη συμμετοχή σε μια κυβέρνηση, μέσα από τη διεξαγωγή καθολικών δημοψηφισμάτων. Επίσης, τα μέλη εκλέγουν αντιπροσώπους όχι μόνο για το Συνέδριο αλλά και σε δημοτικές και περιφερειακές συντονιστικές επιτροπές και το Εθνικό Συμβούλιο, ενισχύοντας έτσι την παρέμβασή τους σε δημοτικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Αποφασίζουν με προκριματικές εκλογές, στις οποίες δύναται να συμμετέχουν και οι φίλοι του κόμματος, για τη συγκρότηση τοπικών ψηφοδελτίων για εθνικές ή αυτοδιοικητικές εκλογές.
- Εκλογή της ηγεσίας του κόμματος απευθείας από τη βάση του κόμματος.
Σύμφωνα με τη πρόταση που κατέθεσε ο Αλέξης Τσίπρας, η συλλογική ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, τόσο η Κεντρική Επιτροπή όσο και ο πρόεδρος του κόμματος θα εκλέγονται απευθείας από τα μέλη του κόμματος με καθολική ψηφοφορία, με ενιαία λίστα. Το Συνέδριο του Κόμματος θα εγκρίνει πέραν από το κείμενο Πολιτικής Απόφασης και τις υποψηφιότητες για τη Κεντρική Επιτροπή καθώς και για τη προεδρία του Κόμματος. Η καθολική ψηφοφορία θα διεξάγεται μετά το συνέδριο.
Με αυτή τη διαδικασία τα μέλη του κόμματος αποκτούν απευθείας και χωρίς διαμεσολαβήσεις τη δύναμη να αποφασίζουν για τη συλλογική τους ηγεσία. Και αυτό αποτελεί ένα ισχυρό κίνητρο εγγραφής μελών και συμμετοχής στις κομματικές διαδικασίες για τους φίλους του κόμματος και ιδιαίτερα για τους νέους ανθρώπους που θέλουν να γνωρίζουν ότι η συμμετοχή τους έχει νόημα, καθώς συνδιαμορφώνουν τις κρίσιμες αποφάσεις.
Σημειώνεται επίσης ότι δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα σε σώμα που εκλέγει τον πρόεδρο και την Κεντρική Επιτροπή, οπότε κανείς δε μπορεί να ισχυριστεί ότι η πρόταση αποβλέπει σε αρχηγικό κόμμα αλλά αντίθετα σε πιο δημοκρατικό και συμμετοχικό κόμμα.
Τέλος η διαδικασία αυτή περιφρουρεί τη δυνατότητα οι τάσεις να λειτουργούν ως ρεύματα ιδεών αλλά τις αποτρέπει από το να λειτουργούν ως μηχανισμοί αναπαραγωγής στελεχών με τα λεγόμενα «χαρτάκια» σε κάθε συνέδριο. Η άμεση εκλογή θα δώσει τη δυνατότητα σε στελέχη που έχουν θετική αναφορά στο κοινωνικό γίγνεσθαι, πράγμα που αντανακλάται συνήθως και στη κομματική βάση, να έχουν τη δυνατότητα να εκλεγούν ακόμη και αν δεν προσχωρήσουν σε καμία από τις υπάρχουσες τάσεις του κόμματος.
- Θητείες στελεχών σε Βουλή – Ευρωβουλή – Κεντρική Επιτροπή.
Το κόμμα που εισηγήθηκε την υιοθέτηση ορίων στις διαδοχικές θητείες στην Συνταγματική Αναθεώρηση δεν θα μπορούσε να μην τις υιοθετήσει στο καταστατικό του. Ως εκ τούτου, προτείνεται η εισαγωγή ανώτατου ορίου στις τρεις θητείες ή στα δώδεκα συνεχόμενα χρόνια στη Βουλή/Ευρωβουλή και αντίστοιχα και στη Κεντρική Επιτροπή και την Πολιτική Γραμματεία του κόμματος, ώστε απρόσκοπτα να διασφαλίζεται η ανανέωση του στελεχιακού δυναμικού.
- Ισότητα φύλων στη Κεντρική Επιτροπή.
Καθιερώνεται σε όλα τα επίπεδα, σώματα και όργανα του κόμματος, αλλά και στη συγκρότηση ψηφοδελτίων για δημόσια αξιώματα η πλήρης ισότητα των φύλων, δηλαδή ισάριθμη αντιπροσώπευση. Πρόκειται για μια μεγάλη καινοτομία για τα ελληνικά πράγματα καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ θα είναι το πρώτο κόμμα στη χώρα που υιοθετεί την απόλυτη ισότητα 50%-50% σε άνδρες και γυναίκες στη συλλογική του ηγεσία. Μέχρι σήμερα υπήρχε ποσόστωση φύλου στο 30%. Προβλέπεται μάλιστα η δημιουργία Παρατηρητηρίου κατά των Διακρίσεων ως προσπάθεια υπέρβασης των διακρίσεων και υπέρ της συμπερίληψης, με αρμοδιότητα να διερευνά προκαταρκτικά καταγγελίες για διακρίσεις και αν κριθεί σκόπιμο να παραπέμπει στην Επιτροπή Δεοντολογίας.
- Θέσπιση Επιτροπής Δεοντολογίας/πειθαρχικές κυρώσεις.
Διαμορφώνεται ένα αναλυτικό πλέγμα υποχρεώσεων των μελών, σε αντιστοιχία με τα διευρυμένα δικαιώματά τους. Στο πλαίσιο αυτό θεσμοθετείται Επιτροπή Δεοντολογίας, απευθείας εκλεγμένη από το Συνέδριο, προκειμένου να παρακολουθεί την τήρηση του καταστατικού και να επιβάλλει πειθαρχικές κυρώσεις όπου απαιτείται, μέσα από μία διαδικασία που εξασφαλίζει τα δικαιώματα των μελών αλλά και την εφαρμογή του καταστατικού. Για σοβαρά πειθαρχικά παραπτώματα η Επιτροπή Δεοντολογίας με αυξημένη πλειοψηφία 2/3 μπορεί να αποφασίσει την αναστολή ιδιότητας του μέλους ή ακόμα και τη διαγραφή του.
