Ο Άρης Σερβετάλης είχε δεν είχε, κατάφερε άθελά του να διχάσει τον ελληνικό ψηφιακό και μη, λαό, με την απόφασή του να σταματήσει να παίζει τον Ρινόκερο. Για την ακρίβεια, δίχασε όχι μόνο τις “ομάδες” αλλά και τις υποομάδες των ομάδων και τις περιφερειακές ομάδες αυτών.
Αμέσως μετά την ανακοίνωση της απόφασης του Σερβετάλη ακολούθησε ο μεγαλύτερος νεοελληνικός διχασμός της μεσοπανδημίας. Στη πραγματικότητα ο διχασμός αφορούσε “εμβολιαστές” και “αντιεμβολιαστές” (σε εισαγωγικά αλλά και όχι), εμβολιαστές φιλοκυβερνητικούς και εμβολιαστές αντικυβερνητικούς, δικαιωματιστές και αντιδικαιωματιστές, εν γένει διχάστηκαν μεταξύ τους και οι ίδιοι οι εμβολιασμένοι αλλά και οι αντιεμβολιαστές με τις πολλές υποκατηγορίες τους, καθώς ανάμεσα στους αντιεμβολιαστές υπήρχαν και εκείνοι που κατηγόρησαν τον Σερβετάλη για χριστιανικό φονταμενταλισμό. Αλλά και ανάμεσα στους εμβολιασμένους υπήρχαν και όσοι κατηγόρησαν τον Σερβετάλη για θρησκευτικό φανατισμό, αλλά και όσοι είπαν πως παρά τον θρησκευτικό φανατισμό του και παρά το γεγονός ότι και οι ίδιοι είχαν κάνει το εμβόλιο, ο ηθοποιός είχε κάθε δικαίωμα να τηρήσει το λόγο του, και ήταν δικαίωμά του να το κάνει.
Μετά ήρθαν και άλλοι που σωστά άνοιξαν το κεφάλαιο περί εργασίας και εργασιακών δικαιωμάτων και υπερασπίστηκαν την επιλογή του Σερβετάλη να σταματήσει από την παράσταση λέγοντας πως υπεύθυνη για τις αποζημιώσεις των ηθοποιών και την αντικατάστασή του ήταν η παραγωγή η οποία γνώριζε τις προθέσεις του εξ αρχής, παρά το ότι ο ίδιος ήταν ανεμβολίαστος.
Αλλά ήρθαν και οι άλλοι που είπαν πως ο Σερβετάλης ευθύνεται 100% για το κακό καθώς ήταν το πρώτο βιολί – και πώς γίνεται το πρώτο βιολί να αντικατασταθεί επαρκώς;
Και μετά ήρθαν και άλλοι που είπαν πως τώρα τους έπιασε ο πόνος για τα εργασιακά που όταν τους άλλαζε τα φώτα ο Χατζηδάκης εκείνοι έβλεπαν Netflix τρώγοντας πατατάκια από σούπερ μάρκετ που δουλεύει και Κυριακή.
Και πως το ίδιο έκανε και ο κύριος Σερβετάλης.
Μετά ήρθαν και αυτοί που “έκραξαν” όσους υπερασπίστηκαν το δικαίωμά του να μην κάνει το Ρινόκερο επειδή είπε πως είναι κατά των διχασμών, καθώς όπως είπαν αυτοί οι τελευταίοι, η εκκλησία που ακολουθεί ο κ. Σερβετάλης είναι υπέρ των διχασμών του ποιμνίου και πως ο κύριος Σερβετάλης έπαιξε σε άλλη παραγωγή που είχε χρηματοδοτηθεί από εκκλησιαστικούς φορείς στο Όρος που δεν μπορούν να μπουν οι γυναίκες.
Άλλοι θυμήθηκαν την υπόθεση του ίδιου του έργου. Το “Ρινόκερο” δηλαδή, εκεί που ο Ιονέσκο εκφράζει όλη την αγωνία του για την πορεία και την μετάλλαξη του ανθρώπινου είδους σε φανατικά, επιθετικά όντα, σε βίαια όργανα μιας ολοκληρωτικής εξουσίας που έχοντας αναπτύξει ως υπέρτατη κοινωνική συμπεριφορά το “ένστικτο της αγέλης” μεταμορφώνει τους ανθρώπους σε άβουλα και καταστροφικά πλάσματα που εκμηδενίζουν και σκοτώνουν το όνειρο για μια κοινωνία ελεύθερη και δημιουργική.
Και τι σημαίνει κοινωνία ελεύθερη και δημιουργική; Ακριβώς πάνω εκεί αναπτύχθηκε ο λόγος και ο αντίλογος που διέπει τις τελευταίες ημέρες τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του τόπου, με όλα τα επιχειρήματα και άλλα τόσα που αναπτύχθηκαν παραπάνω, με τη μπάλα να χάνεται για τα καλά.
Ξέρετε όμως; Ο Σερβετάλης με αυτό που έκανε, άνοιξε κάπως απότομα τη κουρτίνα και φάνηκε τι γίνεται πίσω της, πάνω στη σκηνή. Θα μπορούσε η απόφασή του αυτή – να αφήσει δηλαδή τον Ρινόκερο – να είναι ένα υπέροχο performance, αν το είχε σκεφτεί ως τέτοιο. Όπως και να’χει, είναι μια σπουδαία υπόθεση εργασίας για το πού είμαστε και πού πάμε από εδώ και πέρα ως κοινωνία, αν νοούμαστε ως κάτι τέτοιο.
Προσωπικά, και γιατί είναι λάθος να μιλά κανείς βγάζοντας την ουρά του απ’ έξω, είμαι από εκείνους που αντιλαμβάνομαι τη προβληματική διάσταση της πράξης του Σερβετάλη πάνω στη λογική που αιτιολογεί το γεγονός ότι δεν έχει κάνει εμβόλιο.
Ο δημοφιλής ηθοποιός, έναν περίπου χρόνο πριν, και συγκεκριμένα τον Δεκέμβριο του 2020, δήλωνε πως με το lockdown που περνούσε τότε η χώρα, του είχε λείψει η Εκκλησία, και ως εδώ καλά.
“Γιατί, όπως υπάρχουν τα σουπερμάσκετ για την τροφή του σώματος, έτσι είναι και οι εκκλησίες για την πνευματική τροφή”, έλεγε και προχωρούσε ως εξής: “Και στις εκκλησίες δεν πας επειδή είσαι υγιής. Πας επειδή νοσείς πνευματικά. Θα έπρεπε να είναι ανοιχτές. Είμαι πολύ επιφυλακτικός (για το εμβόλιο), επειδή διαφημίζεται σαν σωτήρας και νομίζω πως θα είμαι από τους τελευταίους που θα το κάνουν”. Η όλη ρήση περί “διαφήμισης” ενός δωρεάν προς τους πολίτες σκευάσματος, που μπορεί να σώσει την ανθρωπότητα σε χρόνο ρεκόρ, περνά εδώ μέσα από δογματικές ιαχές και το αποτέλεσμα είναι επικίνδυνο πρωτίστως για τον ίδιο, αλλά και για όσους (μη εμβολιασμένους) τον ανάγουν σε τοτέμ.
Από εκεί και πέρα η απόφασή του να διακόψει τη συνεργασία του με το θέατρο είναι σεβαστή και ναι, από μόνη της δε στέλνει κανέναν σε ανεργία και ναι, δίκαιη είναι και η κριτική για το αν και τι είχε κάνει/πει για τα εργασιακά στη πρότερη ζωή του κλπ κλπ.
Ωστόσο, το όλο ζήτημα αναδεικνύει τη μεγάλη εικόνα: Ότι δεν είμαστε καθόλου μα καθόλου έτοιμοι για την επόμενη μέρα. Όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και σε όλο τον “δυτικό κόσμο”, τουλάχιστον της ΕΕ (αν και η κάθε χώρα φέρει τις δικές της ιδιαιτερότητες και οι συγκρίσεις είναι άτοπες).
Ο Σερβετάλης είναι λοιπόν ένα πρόσωπο και θα υπάρχει στο επίκεντρο της φασαρίας μέχρι να βρεθεί το επόμενο πρόσωπο που θα μπει στο στόχαστρο της φασαρίας.
Από εκεί και πέρα τι κάνουμε; Είμαστε έτοιμοι να αποδεχθούμε μια ελάχιστη κοινή βάση συζήτησης για το τι σημαίνει ελευθερία δικαιωμάτων και τι όχι; Για το τι σημαίνει κανονικοποίηση μιας έκτακτης κατάστασης; Για το πώς θα επιβάλλονται οι κυρώσεις ώστε να μην εκμηδενίζουν το δικαίωμα στην μελλοντική ζωή; Για το τι σημαίνει πως το εμβόλιο θα γίνει υποχρεωτικό προς όλους; Διότι αν η υποχρεωτικότητα συνεπάγεται και απαγόρευση εργασίας προς τους ανεμβολίαστους, αυτό δεν θα αποτελεί εκμηδενισμό του δικαιώματος στη μελλοντική ζωή, άρα και θα αντιβαίνει στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου;
Η μύτη του Ρινόκερου
Καταλαβαίνει κανείς πως αυτή τη στιγμή βλέπουμε μόνο τη κορυφή του παγόβουνου ή μάλλον, μόνο τη μύτη του Ρινόκερου.
Μέσα στην όλη χαβούζα μίσους, ανασφάλειας, φόβου, αγωνίας που έχει δημιουργηθεί, ο φανατισμός κερδίζει έδαφος και διαχέεται προς τα σπίτια της πανδημίας. Σε όλο και περισσότερα.
Αν το βασικό ζητούμενο είναι να συμφωνήσουμε πάνω στην ελάχιστη λογική πως η μόνη λύση για να βγούμε από τη δυστοπία είναι η επικράτηση της Επιστήμης με Ε κεφαλαίο, αυτό δε σημαίνει πως οι κυβερνητικοί χειρισμοί και οι κεντρικές αποφάσεις, πρέπει να μένουν στο απυρόβλητο. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο και η εν Ελλάδι κυβέρνηση διστάζει να πάει σε οριζόντιο κλείσιμο, ακριβώς για αυτό το λόγο διστάζει και να προχωρήσει σε πιο αυστηρά μέτρα για τους ανεμβολίαστους τώρα που φτάσαμε στο αμήν. Διότι θα παραδεχθεί την απόλυτη αποτυχία της και θα δυσαρεστήσει το φανατικό της κοινό, των εκκλησιών και των σωμάτων ασφαλείας.
Διότι θα παραδεχθεί πως μέχρι σήμερα δεν έκανε τίποτα για την ουσιαστική ενίσχυση της πρωτοβάθμιας υγείας, πως οι ΜΕΘ αυξήθηκαν αλλά εξειδικευμένο προσωπικό δεν υπάρχει, πως η εστίαση άνοιξε μεν αλλά με ημίμετρα και χωρίς παράλληλη στήριξη, πως τα επιδόματα ήταν ψίχουλα που οι εργαζόμενοι και οι εργοδότες θα τα βρουν μπροστά τους και πως μέσα σε όλη αυτή τη σκοτεινή νέα κανονικότητα, βρίσκει ευκαιρίες να πετσοκόβει περισσότερο τα εργασιακά δικαιώματα προς χάρη του μεγάλου κεφαλαίου. Πρακτικά έχει κάνει τις κοινωνικές συνθήκες λάστιχο, και τώρα είναι δύσκολο να τις ξεχειλώσεις κι άλλο, κι ας διατείνεται ο πρωθυπουργός πως η επιτυχία είναι όλη δική του και πως θα πάρει περισσότερα μέτρα αν χρειαστεί.
Η τραγωδία των 100 νεκρών τη μέρα και του 30% ανεμβολίαστων ενηλίκων, η τραγωδία του μονοθεματικού ΕΣΥ και της προληπτικής ιατρικής που πάει περίπατο πάλι, συγκαλύπτεται για την ώρα από την όλη αντιφατικότητα που διαχέει τη καθημερινότητά μας και από τα ημίμετρα που παρουσιάζονται ως έξυπνες λύσεις.
Στα δικά μου μάτια λοιπόν, ο δημόσιος διάλογος και η τοξικότητα των μέσων δικτύωσης πάει εντελώς λάθος. Και πάει εντελώς λάθος γιατί στη συντριπτική πλειοψηφία των αντιπαραθέσεων, μένουν στο απυρόβλητο οι κυβερνητικοί χειρισμοί που μας έφεραν ως εδώ.
Στα δικά μου μάτια ο μοναδικός τρόπος αντίστασης είναι η υπακοή στην επιστήμη ως μέγιστη έκφραση νέας αλληλεγγύης προς το σύνολο, αλλά και η ανυπακοή στις κυβερνητικές ατασθαλίες. Τίποτα άλλο.
Το ότι κάναμε το εμβόλιο, δε σημαίνει πως δεν θα μας βρίσκουν μπροστά τους εκείνοι που καταπατούν τις συλλογικές συνειδήσεις, τσουβαλιάζουν ανθρώπους προσπαθώντας να τονίσουν τη δική τους θεσμική “ανωτερότητα”, και εντέλει βρίσκουν μέσα στη κρίση ευκαιρίες για προσωπικά τους κέρδη. Φυσικά και θα συγκρουστούμε με τον ανορθολογισμό, τον φονταμενταλισμό, την άρνηση της επιστήμης, αλλά δεν θα κλείσουμε τα μάτια σε όσους καπηλεύονται την όλη ανισορροπία της εποχής.
Από εκεί και πέρα, όσο ταΐζεις την τοξικότητα, τόσο περισσότερο κινδυνεύεις το δηλητήριο που χρησιμοποιείς, να κάψει κι εσένα τον ίδιο.
