Τα περισσότερα ψέµατα λέγονται στον έρωτα και τον πόλεµο. Μόνο που στον έρωτα τα θύµατα συνήθως παραµένουν ζωντανά. Τα µεγαλύτερα εγκλήµατα πολέµου, ο πόλεµος ο ίδιος ως έγκληµα απέναντι στην ανθρωπότητα, περιβάλλονται από αξιακά αφηγήµατα και ηθικοπλαστικές δικαιολογίες. Επί δεκαετίες οι ΗΠΑ και οι σύµµαχοί τους επεµβαίνουν απροκάλυπτα σε διάφορα σηµεία του πλανήτη µε το πρόσχηµα της αντιµετώπισης της τροµοκρατίας. Το κράτος του Ισραήλ διατηρεί ρόλο βίαιου χωροφύλακα στη Μέση Ανατολή, επικαλούµενο το επιχείρηµα ότι ως θύµα της Ιστορίας µπορεί να κάνει οτιδήποτε για να εξασφαλίσει την ασφάλειά του. Αυτή την εβδοµάδα η Ρωσία του Πούτιν βοµβάρδισε και στη συνέχεια εισέβαλε στην Ουκρανία για να την «αποναζιστικοποιήσει».
Πρώτο θύµα και αυτού του πολέµου είναι η διεθνής νοµιµότητα. Το γεγονός ότι υπάρχουν διάφορα επιχειρήµατα πάνω στα οποία οικοδοµούνται το «δικαίωµα» εισβολής σε µια χώρα και η αναδιαµόρφωση των συνόρων στην Ευρώπη είναι µια επικίνδυνη εξέλιξη, αλλά, για να είµαστε δίκαιοι, δεν την εγκαινίασε ο Βλαντίµιρ Πούτιν.
Οι δυτικοί σύµµαχοι ήταν αυτοί που διαµέλισαν τη Γιουγκοσλαβία σπάζοντας µια ισχυρή χώρα σε κράτη-δορυφόρους και φυσικά ήταν αυτοί που κατασκεύασαν το µοντέλο του Κοσόβου, σύµφωνα µε το οποίο όπου υπάρχει ή δηµιουργείται επί τούτου µια εθνοτική διαφορά, κάποιοι τοποτηρητές από τη ∆ύση θα επεµβαίνουν και θα αλλάζουν τα σύνορα. Συνεπώς ο Πούτιν επανέλαβε το έγκληµα µε τον δικό του τρόπο και αφού είχε επιδείξει µεγάλη υποµονή και καλή µαθητεία.
Οποιος (και) σε αυτό τον πόλεµο επιχειρεί να κάνει τον απλοϊκό διαχωρισµό µεταξύ «καλών» και «κακών», καλύτερα να παρακολουθήσει µια παιδική σειρά µε σούπερ ήρωες στο Netflix και να αφήσει τους προβληµατισµούς. Η εισβολή Πούτιν είναι αποτέλεσµα µιας πολυπαραγοντικής διεθνούς πραγµατικότητας. Φέρει την ευθύνη για την επιλογή του, όπως οι δυτικοί έχουν εξ ολοκλήρου την ευθύνη για τη θεσµοθέτηση των µεθόδων επιβολής και όλες τις εφευρέσεις του «άξονα του κακού». Ηταν θέµα χρόνου να επιλέξει και ο ρωσικός γίγαντας τους δικούς του κακούς και τη δική του κυριαρχία. Χρειαζόταν απλώς χρόνο για να σταθεί στα πόδια του και να προσδιορίσει τον ζωτικό του χώρο.
Η Ρωσία µετά την κατάρρευση του ανατολικού µπλοκ έζησε τη δική της «Συνθήκη των Βερσαλλιών» και τη µετατροπή της από σοβιετική υπερδύναµη σε παρία και ταπεινωµένο κράτος. Η αίγλη της παλιάς αυτοκρατορίας και η ισχύς των πυρηνικών όπλων στάθηκαν ανάχωµα σε µια πιθανή ολική κατάρρευσή της. Την εποχή εκείνη οι δυτικοί έκαναν το λάθος να υποτιµήσουν την «ηττηµένη» Ρωσία και να µην τη συµπεριλάβουν στα σχέδια για µια ασφαλή Ευρώπη. Αντιθέτως, θεώρησαν ότι ήταν ευκαιρία να επεκτείνουν το ΝΑΤΟ έως το υπογάστριο της Ρωσίας και να την αποδυναµώσουν πλήρως βάζοντάς τη σε κλοιό. Το έκαναν δε ύπουλα.
Το 1990 στη Συµφωνία για την Ενοποίηση της Γερµανίας οι δυτικοί ηγέτες δεσµεύτηκαν να µην επεκταθεί το ΝΑΤΟ προς τη Ρωσία, θέτοντας ως ακραίο ανατολικό όριο τον ποταµό Ελβα στην Πολωνία. Το 1999, ωστόσο, πριν από τον πόλεµο στο Κόσοβο, η Πολωνία, η Τσεχία και η Ουγγαρία µπαίνουν στο ΝΑΤΟ. Το 2004 το ΝΑΤΟ επεκτείνεται προς ανατολάς µε τις Βαλτικές χώρες. Η Ρωσία δεν αντιδρά στρατιωτικά γιατί ενδεχοµένως δεν µπορεί να αντιδράσει. Μένει σε διπλωµατικές διαµαρτυρίες. Το 2008, όταν επιχειρείται η είσοδος της Γεωργίας στο ΝΑΤΟ, η Ρωσία αντιδρά µε το πρόσχηµα της απειλής των ρωσόφωνων πληθυσµών της Οσετίας. Ο Πούτιν εισβάλλει στη Γεωργία, αλλά σε µια ένδειξη καλής θέλησης, όπως διατυπώθηκε τότε, αποχωρεί, αφού όµως πρώτα δηµιούργησε τετελεσµένα στην Οσετία.
Το 2014 η Ρωσία κάνει πιο αποφασιστική κίνηση. Καταλαµβάνει την Κριµαία από την Ουκρανία όταν απειλούνται –όπως υποστηρίζει– οι ρωσόφωνοι πληθυσµοί στην Ουκρανία. Στην πραγµατικότητα η Ρωσία επιχειρούσε να εξασφαλίσει τον έλεγχο της µόνης ζεστής θάλασσας, της Μαύρης Θάλασσας, και έθετε ξανά τη γεωπολιτική στο τραπέζι των συσχετισµών.
Η τωρινή επιχείρηση στην Ουκρανία είναι διαφορετικής ποιότητας. Ο Πούτιν δεν κάνει επίδειξη δύναµης, αλλά δηλώνει παρών στην Ευρώπη και διεκδικεί ρόλο στον καθορισµό του µέλλοντός της, θεωρώντας ότι δεν µπορούν να το ορίζουν µονοµερώς και σε βάρος του οι δυτικοί. Στην ουσία αντιστρέφει (το ίδιο εγκληµατικά για τη διεθνή νοµιµότητα) την πραγµατικότητα που έχουν επιλέξει οι Αµερικανοί και οι σύµµαχοί τους, δηµιουργώντας ένα δικό του Ιράκ ή Κόσοβο.
Ο όρος «αποναζιστικοποίηση της περιοχής» που χρησιµοποίησε ο Πούτιν δεν διαβάστηκε καλά από τους αναλυτές. ∆εν ήταν πρόσχηµα εισβολής, αλλά ακριβής περιγραφή της διάθεσής του να αλλάξει και να ορίζει το καθεστώς του Κιέβου, το οποίο έχει κατηγορήσει ως ναζιστικό. Παρά την επιλεκτική τυφλότητα των δυτικών, η κυβέρνηση του Κιέβου έχει ως υποστηρικτή και εθνικό εµπροσθοφύλακα νεοναζιστικά µορφώµατα και παραστρατιωτικές οργανώσεις. Αλλά αυτή η αλλαγή ή η απαλλαγή από τους νεοναζί, είναι θέµα των Ουκρανών.
Ο Πούτιν κάνει έναν αστραπιαίο θερµό πόλεµο για να απαλλαγεί από τις επιπτώσεις ενός νέου χρόνιου Ψυχρού Πολέµου µε τη ∆ύση. Παίζει στο ταµπλό που δεν µπορούν να τον αντιµετωπίσουν, καθώς, όπως είναι πλέον εµφανές, το ΝΑΤΟ τοποθέτησε τη γραµµή ευθιξίας του πολύ πιο µακριά από την Ουκρανία. Ο πρώην κονφερασιέ πρόεδρος της Ουκρανίας, Ζελένσκι είναι και δηλώνει µόνος, ενώ σε λίγο µάλλον θα διαπραγµατευτεί µε τους Ρώσους την τύχη του.
Ο Πούτιν, εν ολίγοις, κατάφερε να βάλει τη Ρωσία στους νέους σχεδιασµούς για την ασφάλεια της Ευρώπης, δείχνοντας ότι σε διαφορετική περίπτωση είναι αυτός που την απειλεί. Απέναντι σε µια γερασµένη και χωρίς καµιά πολιτική αυτονοµία Ευρωπαϊκή Ενωση ο Πούτιν, εκτός από στρατιωτική µηχανή, επιδεικνύει µια συµµαχία µε την Κίνα και το όραµα για µια Ευρασιατική Ενωση. Στους νέους σχεδιασµούς η Τουρκία θα έχει αναβαθµισµένο ρόλο ως συνετός σύµµαχος και παίκτης. ∆εν είναι τυχαίο ότι ο Ερντογάν καταδίκασε την εισβολή αλλά καταδίκασε και τα οικονοµικά µέτρα εναντίον της Ρωσίας.
Τραγική φιγούρα στο νέο και πολυεπίπεδο παιχνίδι είναι ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Καταρχάς δεν θέλησε να επικαιροποιήσει το κυπριακό θυµίζοντας ότι, εκτός από την Ουκρανία, υπό κατοχή είναι και η Κύπρος, η οποία µάλιστα είναι µέλος της ΕΕ. Στη συνέχεια, µε ύφος υποδεκανέα του αµερικανικού στρατού που είναι διατεθειµένος να γυαλίσει µπότες και να πλύνει τουαλέτες για να πάρει γαλόνι, βγήκε και απείλησε µε σκληρά µέτρα. Ποιος; Ο Μητσοτάκης τον Βλαντίµιρ Πούτιν. Ολοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες ζητάνε ψυχραιµία, ο Μητσοτάκης βρήκε κάµερα και είπε να παίξει τον στρατηγό Πάτον.
Του Κώστα Βαξεβάνη
