Can someone explain Greece to me?
Ένας αμερικάνος δημοσιογράφος ζητά από τον άγριο κόσμο του Twitter την απάντηση που εμείς ψάχνουμε σε όλη τη ζωή μας.
Έχει μόλις διαβάσει τον παρακάτω πίνακα…
…που δείχνει τα αποτελέσματα της έρευνας του αμερικάνικου think tank Pew Research Center που δημοσιεύθηκε στα τέλη Ιουλίου. Σύμφωνα με την οποία, όσοι γέρνουν ιδεολογικά προς τα δεξιά, είναι πιθανότερο να πιστεύουν ότι θα έπρεπε να έχουν υπάρξει λιγότεροι περιορισμοί στη δημόσια δραστηριότητα όσον αφορά τον Covid-19.
Βλέπει μεγάλο νούμερο στις ΗΠΑ, λιγότερα μέτρα για τον Covid-19 επιθυμούν πάνω από τους μισούς δεξιούς (52%) που συμμετείχαν στην έρευνα (45% περισσότερο, μάλιστα, σε σχέση με όσους προσδιορίζονται ως αριστεροί). Πού να το αποδώσει; Στον ατομικισμό του ύστερου καπιταλισμού ή στον ανορθολογισμό του Τραμπισμού; Βλέπει τους Σουηδούς, σε μια χώρα που επέμεινε πεισματικά στην anti-lockdown στρατηγική (παρότι μάλλον δεν απέδωσε), να είναι ικανοποιημένοι και να μη θέλουν μεγάλες αλλαγές ανεξαρτήτως ιδεολογικών πεποιθήσεων – κάτι ίσως ενδεικτικό του πόσο ισχυρό είναι το σκανδιναβικό κοινωνικό συμβόλαιο.
Και βλέπει και την Ελλάδα. Κι εδώ υψηλά τα νούμερα. Κι εδώ οι πολίτες θέλουν λιγότερους περιορισμούς. Μόνο που η ιδεολογική φορά είναι ανάποδη – 55% οι αριστεροί, 47% οι κεντρώοι, 34% οι δεξιοί. Κι εκεί ο Αμερικάνος ζητάει τη βοήθεια του κοινού. «Μπορεί κάποιος να μου εξηγήσει αυτή τη χώρα;». Γιατί είναι η Ελλάδα τόσο διαφορετική από τον υπόλοιπο κόσμο; Είναι όντως οι Έλληνες αριστεροί (με ολίγη από κεντρώους) «οι πιο ψεκασμένοι στον κόσμο»;
Η έρευνα αναπαράχθηκε κι από τα ελληνικά μέσα (παραδοσιακά και σόσιαλ) με την αναμενόμενη «ποδοσφαιροποίηση» των ευρημάτων. Όσοι επιθυμούσαν λιγότερα μέτρα/περιορισμούς μεταφράστηκαν αυτόματα σε «αντιεμβολιαστές» ή/και «αρνητές». Μόνο που αυτό είναι ένα συνταρακτικά επιπόλαιο συμπέρασμα. Γιατί ο χρόνος που έγινε η έρευνα (άνοιξη 2021) υπαγορεύει και τα συμπεράσματά της. Η Ελλάδα βρισκόταν ακόμα σε lockdown-μαμούθ, του οποίου η σκοπιμότητα ποτέ δεν εξηγήθηκε επαρκώς, ενώ και η αποτελεσματικότητά του μερικούς μήνες μετά παραμένει συζητήσιμη. Αν προσθέσετε την αστυνομική καταστολή που οδήγησε τελικά στην κατάργηση των μέτρων, το αυταρχικό αποτύπωμα που άφησε η υπερβολική χρήση αποφάσεων όπως π.χ. η απαγόρευση συναθροίσεων και μια κάποια αισιοδοξία που προκαλούσε εκείνη την εποχή η επέκταση του εμβολιασμού, ίσως μπορεί να εξηγήσει καλύτερα την «ελληνική εξαίρεση». (Υπάρχουν πιο εκτενείς έρευνες για να εξηγήσουν τις ιδεολογικές καταβολές του ελληνικού συντηρητισμού, χωρίς την πίεση του πανδημικού συναγερμού).
Όμως, η έρευνα της PEW αυτή και τα προβοκατόρικα ερωτήματα που προκαλεί, μας οδηγούν σε μια συζήτηση που -όχι μόνο στην Ελλάδα- είναι κρίσιμη. Είναι ο αντιεμβολιασμός πράξη πολιτικής ανυπακοής; Μέχρι που φτάνουν τα όρια της πολιτικής διαχείρισης της υπόθεσης του εμβολίου (και της πανδημίας γενικότερα); Μπορεί να είναι πεδίο επιβολής ηγεμονίας ή άσκησης αντιπολίτευσης; Επισημως, κυβέρνηση κι αξιωματική αντιπολίτευση θα το αρνηθούν με κάθε τρόπο. Όπως πέταξαν η μία στην άλλη τον μουτζούρη των γραφικών συγκέντρωσεων των αντιεμβολιαστών. Ανάμεσα στις γραμμές, όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Από τη μία πλευρά, και με τα μέτρα που ανακοίνωσε μέσα στην εβδομάδα, η κυβέρνηση εφαρμόζει με όσους είναι διστακτικοί ή αντιεμβολιαστές το δόγμα που εφαρμόζει και με τους πρόσφυγες: «να τους κάνουμε τη ζωή δύσκολη». Κι αν σε ορισμένους τομείς, η επέκταση της υποχρεωτικότητας έχει διευρυμένη κοινωνική αποδοχή, είναι πολύ δύσκολο να εξηγήσει κανείς πώς γίνεται το κράτος να αποκλείει μερίδα πολιτών από τα δωρεάν τεστ (την στιγμή που στις περισσότερες χώρες, ακόμα και με pop up εμβολιαστικά κέντρα, η λογική είναι εντελώς διαφορετική). Από την άλλη πλευρά, ο ΣΥΡΙΖΑ διαρρηγνύει μεν τα ιμάτιά του υπέρ του εμβολίου, όμως όσο συνεχίζεται δε το κρεσέντο του Παύλου Πολάκη (που δεν είναι ένα τυχαίο στέλεχός του), η φράση «ψαρεύει ψήφους στα θολά νερά του αντιεμβολιαστικού κινήματος», θα είναι πάντα στο τραπέζι.
Βρισκόμαστε κάπου ανάμεσα στην έναρξη της 3ης δόσης και στην έλευση του 4ου κύματος. Στο ελληνικό καλοκαίρι για δεύτερη συνεχόμενη σεζόν «δεν έκανε Covid», για να μη δυσαρεστηθούν οι τουρίστες και να ξεσκάσουν οι Έλληνες. Με το που αρχίσαμε τα «καλό χειμώνα» ως δια μαγείας αυστηροποιήθηκαν τα μέτρα, το άνοιγμα των σχολείων τρομάζει για υπερμετάδοση, τα νούμερα αναμένεται να αυξηθούν.
Ο πρώτος κύκλος του εμβολιασμού, όπως σε όλο τον κόσμο, έχει βρει ταβάνι. 57% των Ελλήνων έχει κάνει τουλάχιστον τη 1 δόση, 54% είναι πλήρως εμβολιασμένοι. Τα νούμερα είναι χαμηλά (18οι ανάμεσα στους 26 της ΕΕ – κάτω από τον μέσο όρο της ένωσης που είναι στο 63%, η σύγκριση με τη χώρα-καθρέφτη Πορτογαλία που έχει ξεπεράσει το 80% είναι αποκαρδιωτική).
Η πολιτικοποίηση του εμβολιασμού είναι ταυτόχρονα αιτία και συνέπεια της αποτυχίας του.